به گزارش خبرنگار ایمنا، همه‌گیری بیماری کووید _۱۹ معضلات بسیاری را ایجاد کرد که یکی از این موارد، دغدغه‌ها و چالش‌هایی بود که دانش‌آموزان و محصلان در مقاطع مختلف با آن دست‌وپنجه نرم کردند و هنوز نیز شاهد آثار چالش‌زای شیوع این ویروس منحوس هستیم؛ مشکلات آموزش‌های غیرحضوری و درگیری بیش‌ازپیش خانواده‌ها درباره تحصیل فرزندان، تنها بخشی از تحولات و تغییراتی است که نظام آموزشی با همه‌گیری کرونا شاهد آن بود.
به اعتقاد برخی کارشناسان «دوران کنونی دوران پساکرونا نامیده می‌شود و فعالیت‌های بسیاری به روال سابق خود و پیش از همه‌گیری بیماری کرونا، بازگشته است. با فروکش کردن کرونا و ورود به دوران پساکرونا، مدارس و دانشگاه‌ها به فعالیت حضوری خود ادامه می‌دهند، اما مباحثی جدید مانند افت تحصیلی، اختلال‌های اضطرابی و کاهش توان ارتباط‌گیری دانش‌آموزان و دانشجویان توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.»
براساس بررسی‌های انجام شده، «دانش‌آموزان و دانشجویان در نتیجه همه‌گیری بیماری کرونا و اعمال قرنطینه، در بُعد فردی مشکلات روان‌شناختی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از آسیب، ناکامی، ترس، خشم، احساس تنهایی و بی‌حوصلگی را تجربه کرده‌اند و در بعد بین فردی شاهد مشکلاتی مانند مشکل در ارتباط با اعضای خانواده، محدودیت ارتباطی با دوستان و معلمان، حمایت‌های اجتماعی ناکافی و کاهش درآمد خانواده بودند.»
همچنین در بعضی از تحقیقات مشخص شده است که «در بعد آموزشی نیز مشکلاتی مانند حضور شناختی و اجتماعی ضعیف دانش‌آموزان و دانشجویان در فرایند آموزش غیرحضوری، افزایش بار شناختی، ضعف انگیزه، بروز مشکل در مدیریت زمان و نگرانی از ارزشیابی افراد را درگیر کرد. در پی غیرحضوری شدن، آموزش‌های حضوری کم‌رنگ و دانش‌آموزان، دانشجویان و معلمان، اساتید و مدیران مجبور به استفاده از اینترنت و فضای مجازی برای آموزش شدند، اما دسترسی نداشتن تمام افراد به فضا و امکانات مورد نیاز به منظور بهره‌مندی از آموزش‌های غیرحضوری، سبب شد تا نابرابری آموزشی تشدید شود.»
لازم است بدانیم افت و ترک تحصیل، ازجمله مشکلات آموزش غیرحضوری در دوران همه‌گیری کووید _۱۹ بوده که گاهی پیامدهای جبران‌ناپذیری مانند بی‌انگیزه شدن محصلان برای ادامه تحصیل و سوق کودکان به سوی کار زودهنگام را به همراه داشته است، البته در این دوران آسیب‌های بسیاری متوجه دانش‌آموزان و حتی دانشجویان شده است که باید در دوران پساکرونا درصدد جبران آن برآییم، هر چند ممکن است رفع این مشکلات بسیار زمان‌بر باشد.
استرس و ترس؛ سوغات دوران کرونا
حسین روزبهانی، دکترای روان‌شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به تأثیرات همه‌گیری بیماری کرونا بر دانشجویان، اظهار می‌کند: بیش از حدود ۵۰ درصد دانشجویانی که با ترم‌های مجازی، دوران تحصیل خود را آغاز کرده بودند، در ترم جاری از ارائه دادن مطالب به صورت حضوری اجتناب می‌کردند و درگیر فوبیا یا اضطراب شده بودند، اما با غیرحضوری شدن یک روزه کلاس‌های درس دانشگاه به علت آلودگی هوا، تمام دانشجویانی که از این موضوع اجتناب می‌کردند، برای ارائه مطلب داوطلب شدند.
وی با بیان اینکه دانشجویانی که از موقعیت‌هایی حضوری ارائه دروس دوری می‌کردند، خود اذعان به درگیری با استرس، اضطراب و ترس داشتند، می‌افزاید: استرس و ترس از ارائه حضوری در دانشجویان مشهود است و این احساسات در دانش‌آموزان سنین پایین‌تر، فاجعه‌بار و در واقع مجازی بودن کلاس‌های درس برای دانشجویان و دانش‌آموزان، بستر بروز استرس را فراهم کرده است.
این دکترای روان‌شناسی با بیان اینکه اضطراب و ترس در افرادی که تحصیل می‌کنند، نمود کرده و دانشجویان و دانش‌آموزان در پی همه‌گیری بیماری کرونا و غیرحضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها در اجتماع دچار مشکلات بسیاری شدند، تصریح می‌کند: معلمان توانایی و تجربه ارائه مطالب و مباحث درسی به افراد دارای شرایط متفاوت را دارند و برای هر فردی سبک یادگیری خاصی را به کار می‌برند، اما با همه‌گیری بیماری کرونا ارائه و آموزش مطالب برعهده والدین قرار گرفت، وظیفه‌ای اجباری که بسیاری از والدین تخصص چندانی برای انجام آن نداشتند.
چالش غیرحضوری‌شدن مدارس برای دانش‌آموزان پایه‌های پایین‌تر
وی ادامه می‌دهد: برخی از والدین از دانش کافی برای ارائه مطالب برخوردار نبودند، برخی دیگر، توانایی آموزش و ارائه مطلب را نداشتند؛ زیرا هر فردی نمی‌تواند آموزگار باشد و گاهی نیز زمان مورد نیاز برای آموزش فرزندان، برای بسیاری از والدین فراهم نبود. بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان در دوران غیرحضوری بودن کلاس‌های درس، تنها به حضور غیرواقعی اکتفا می‌کردند و توجهی به مطالب ارائه شده نداشتند.
روزبهانی با تاکید بر اینکه موارد بیان شده در دانش افراد تأثیرگذار و آسیب‌زا بوده است، می‌گوید: بسیاری از والدین نیز از شرایط غیرحضوری بودن مدارس در تنگنا قرار گرفته بودند و حتی این موضوع، منجربه ایجاد بحث و درگیری میان فرزندان و والدین شده بود. به علت غیرحضوری بودن امتحانات، دانشجویان و دانش‌آموزان نمرات بالایی در کارنامه‌های خود ثبت کرده بودند که در بعضی موارد قابل استناد نیست.
وی با اشاره به اینکه غیرحضوری شدن مدارس برای دانش‌آموزان پایه‌های پایین‌تر آسیب‌زاتر بوده است، اضافه می‌کند: با حضوری شدن کلاس‌های درس و امتحانات، نمرات واقعی افراد مشهود شده است و در واقع نمرات ثبت شده در شرایط غیرحضوری، واقعی نیست؛ همچنین گفت‌وگوهای بین فردی، بازی‌های هدفمند و روابط افراد نیز تحت تأثیر بیماری کووید _۱۹ و در پی آن غیرحضوری شدن کلاس‌های درس قرار گرفته است.
منزوی شدن و کاهش روابط عمومی
این روان‌شناس با بیان اینکه منزوی شدن افراد در جامعه از مواردی است که احتمال رخ دادن آن در پی غیرحضوری شدن کلاس‌های درس و کاهش روابط عمومی افراد افزایش یافته است، اظهار می‌کند: گاهی سیاست‌گذاری‌ها به گونه‌ای است که ابتدا باید با مشکلی مواجه شویم و سپس به منظور رفع آن، به دنبال راهکار باشیم؛ برنامه شاد مصداقی از سیاست‌گذاری نیاز است و در واقع هنگام نیاز این برنامه طراحی و ساخته شد.
وی می‌افزاید: برنامه شاد با غیرحضوری شدن مدارس آغاز به کار کرد و با حضوری شدن کلاس‌های درس، به فعالیت خود پایان داد و ارتقایی برای آن حاصل نشد، اما با تعطیل شدن چندروزه مدارس در پی آلودگی هوا، مجدد استفاده از برنامه شاد در دستور استفاده قرار گرفت، در صورتی که باید هنگام فروکش کردن بیماری کووید _۱۹ استفاده از برنامه شاد همچنان تداوم می‌یافت، زیرا برنامه‌ریزی‌های مثبتی در این راستا انجام شده بود.
فاصله طبقاتی و ناعدالتی تحصیلی
روزبهانی با بیان اینکه آموزش‌های حضوری و غیرحضوری می‌توانند مکمل یکدیگر باشد، تصریح می‌کند: آموزش‌های حضوری یا غیرحضوری خالص، توان پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه را ندارد و باید در کنار یکدیگر مورد استفاده قرار گیرد؛ همچنین سیاست‌گذاری‌ها باید به گونه‌ای باشد که قبل از وجود مشکل، راه حل آن اندیشیده و پیاده‌سازی شود تا با بروز مشکل، بدون دغدغه از راهکار استفاده کنیم.
وی با اشاره به لزوم استفاده از سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر پیشگیری، خاطرنشان می‌کند: فاصله‌های اجتماعی موجود، در دوران کرونا نیز مشکل‌آفرین بود؛ برخی خانواده‌ها توان خرید تلفن همراه یا تبلت به منظور شرکت در کلاس‌های درس غیرحضوری را نداشتند و برخی تلفن همراه مناسب و بسیاری از خانواده‌ها نیز توانایی مالی خرید اینترنت نداشتند و حتی بعضی نقاط دسترسی به اینترنت وجود نداشت؛ درواقع نبود امکانات برای طبقه‌ای از جامعه که با مشکلات مالی درگیر هستند، منجربه بازماندن افراد از مباحث علمی می‌شود، بنابراین می‌طلبد مسئولان امر درصدد حل این مسئله برآیند تا آسیب‌های موجود به‌تدریج و با برنامه‌ریزی اصولی رفع شود.
نظر شما