به گزارش خبرنگار ایمنا، بازماندن از تحصیل قصه تازه‌ای نیست و بارها شاهد نمونه‌های عینی آن در جامعه بوده‌ایم که افرادی با وجود میل به تحصیل، امکان حضور در کلاس درس را ندارند. تحصیل و سوادآموزی به خودی خود تنها بخشی از حقوقی است که بازماندگان از تحصیل از آن محروم می‌شوند. واقعیت این است که سواد در سطوح مختلف زندگی روزمره افراد، شغل، آگاهی نسبت به شرایط، بزهکاری، زندگی خانوادگی، سبک زندگی و سرمایه فرهنگی و اجتماعی به قدری مؤثر است که ریشه‌کنی بی‌سوادی می‌تواند زمینه‌ساز کاهش مرگ و میر، بیماری، بزهکاری و خشونت‌های خانوادگی و اجتماعی می‌شود، از این رو جوامع گوناگون نسبت به امر سوادآموزی حساسیت نشان می‌دهند و در پی یافتن راه چاره برای کاهش بازماندگان از تحصیل هستند.
اصطلاح بازماندگی از تحصیل برای گروه سنی بین شش تا ۱۷ سال به کار می‌رود که یا هرگز به مدرسه نرفته‌اند یا پس از گذر چند سال با ناملایمات و شرایط زندگی مجبور به ترک محل آموزش و تحصیل شده‌اند، یعنی در زمان ساعات کار مدارس، خارج از مدارس هستند و به هر دلیل وارد چرخه آموزش نشده‌اند یا پس از مدتی کوتاه از آن خارج شدند.
در واکاوی این مسئله مهم اجتماعی و فرهنگی دلایل مختلفی نقش دارد که بر اساس تحقیقات، بیماری والدین، آگاهی نداشتن از اهمیت تحصیل دختران، مرگ یکی از والدین، بدهی خانواده، بیماری کودکان و مشکلات مادی خانوادگی، از دست رفتن بسیاری از روزهای مدرسه، گرفتن نمرات ضعیف، شکست تحصیلی، دوست نداشتن مدرسه، ناسازگاری با تکالیف مدرسه، نبود همکاری با عوامل مربوط به خانواده، نگهداری از یکی از اعضای خانواده، دسترسی به مدرسه، مشارکت جامعه، وادار کردن کودکان به کار اجباری، تبعیض جنسیتی و بی‌توجهی به خواست کودکان، مهاجرت، به کار گرفته شدن، تعصبات حاکم در بعضی مناطق که بیشتر نسبت به دختران و در انتقال نیافتن آنها از مقطع ابتدایی به متوسطه رخ می‌دهد، معلولیت، مسائل و مشکلات اقتصادی وارد چرخه تحصیل نشده‌اند یا در نیمه راه از ادامه بازمانده‌اند.
کارشناسان حوزه اجتماعی معتقد هستند گاهی کودکان قربانی فرهنگ و باورهای نادرست خانواده‌ها بوده و از تحصیل باز می‌مانند که مهم‌ترین دلیل محرومیت این کودکان از تحصیل محرومیت و فقر اقتصادی و فرهنگی خانواده است و اغلب آنها در شرایط طاقت‌فرسا و با مناسبات خارج از سنشان دست به گریبان و مجبور هستند زودهنگام تن به کار دهند و در شرایط غیرقانونی و با حلقه‌ای از خطرهای در کمین دست و پنجه نرم کنند.
بر این اساس تعدادی از کودکان بازمانده از تحصیل ساکن حاشیه شهرها هستند که مشکلات معیشتی دارند، تعدادی مهاجرت کرده‌اند و تعدادی از اتباع هستند که به دلیل شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، از تحصیل باز می‌مانند. وضعیت بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی جاری به گونه‌ای بوده که شرایط بازمانده‌ها از تحصیل با همدیگر یکسان نیست، وظیفه عمده آموزش و پرورش شناسایی این دانش آموزان و بازگرداندن آنها به چرخه تحصیل است، البته در سال‌های اخیر شمار دانش‌آموزان بازمانده در استان‌ها تا حدودی با افزایش مواجه شده که علت آن را می‌توان در تداوم شیوع ویروس کرونا و آموزش در فضای مجازی جست‌وجو کرد، همه‌گیری کرونا نه تنها دانش‌آموزان را از مدرسه رفتن محروم کرد، بلکه بستر بازماندن از تحصیل بسیاری از آنها در فضای مجازی مدارس را نیز به وجود آورد.
در این میان چند سالی است که آموزش و پرورش در راستای انسداد مبادی بی‌سوادی برای شناسایی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل به طور جدی ورود کرده است تا بتواند حداقل تعدادی از این کودکان را به مدرسه بازگرداند اما با وجود تلاش‌های انجام شده همچنان مسئله کودکان بازمانده از تحصیل یک معضل جدی در جامعه است که به گفته یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش ۷۸۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل داریم که باید برای کم شدن تعداد این کودکان تدابیری اندیشیده شود. براساس تحقیقات اکنون در استان اصفهان شش هزار و ۱۰۷ نفر بازماندگان تحصیل هستند که دو هزار نفر آنها شناسایی و مشکل آنها رفع شده است و به آموزش بازگشتند و برای رفع مشکل درصد باقی‌مانده نیز تلاش‌های لازم انجام می‌شود.
همچنین لازم است بهترین برنامه شرایطی مهیا شود تا کودکان بازمانده از تحصیل به چرخه علم آموزی و کسب مهارت بازگردند و در این زمینه تکلیف مسئولان امر بسیار سنگین است. کودکان بازمانده از تحصیل قربانی فقر خانواده یا معضلات دیگری هستند که خودشان توان گره‌گشایی از این مشکلات را ندارند و مداخلات هدفمند و آگاهانه در رفع این معضلات از سوی نهادهای حمایتی و آموزشی امری ضروری است.
تهیه اطلس جغرافیایی "بازماندگان از تحصیل"
محمد محمدی، مدیرکل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره جذب دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، می‌گوید: موظف هستیم برای تمام دانش‌آموزان در سراسر کشور بستر لازم را آموزش فراهم کنیم. در دو سال اخیر بحث بازماندگان از تحصیل در دنیا با یک پدیده جدید به نام کرونا مواجه شد و در دوران پساکرونا جزو اولین کشورهایی هستیم که به سرعت بازگرداندن دانش‌آموزانی را که به نحوی از آموزش فاصله گرفته‌اند، در دستور کار قرار دادیم.
وی با بیان اینکه ایجاد بانک اطلاعاتی در این زمینه بسیار ضروری است، اظهار می‌کند: مهم‌ترین اقدام جمع‌آوری داده و اطلاعات است که بر اساس آن می‌توان تصمیم‌گیری مناسبی داشت.
مدیرکل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: تحصیل گروه سنی شش تا ۱۷ سال وظیفه رسمی وزارت آموزش و پرورش است؛ بانک سوابق تحصیلی آنها را به روز کردیم و آنها را با قدرت پیش بردیم و آنلاین تفاوت این دو گزارش را در سامانه‌ای که به نام شهید سردار علی محمودوند است، بارگذاری کردیم.
وی در تشریح سامانه شهید محمودوند، می‌گوید: بانک‌های اطلاعاتی و اطلس جغرافیایی ایران پهناور را در اقصا نقاط کشور برای شناسایی نقاطی که دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل بیشتری دارند شناسایی کردیم؛ دوره شش ساله ابتدایی را به صورت مستقیم و دانش‌آموزان سنین بالاتر را معاونت متوسطه آموزش و پرورش بررسی خواهند کرد.
مدیرکل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره سامانه شناسایی چهره به چهره کودکان بازمانده از تحصیل، اظهار می‌کند: در دو سال اخیر همه سامانه‌های آموزش و پرورش ذیل سامانه جامع دانش‌آموزی کشور تحت عنوان سامانه سیدا جمع‌آوری شده‌اند.
وی می‌افزاید: در قسمت مدیریت و دسترسی سایت، به هفت هزار مدیر مدرسه ابتدایی، سه هزار راهبر آموزشی و تربیتی و تمام فرهنگیان دوره ابتدایی در این سامانه دسترسی دادیم.
محمدی ادامه می‌دهد: به ازای هر پنج کودک بازمانده از تحصیل به یک نفر امکان پیگیری و دسترسی داده شده است که این فرد در همان منطقه کمتر برخوردار مستقر است و خصوصیات فرهنگی و بومی منطقه را می‌شناسد. این افراد بر اساس فهرستی که به آنها داده شده در سامانه‌ای کامل آنلاین به آدرس‌ها مراجعه می‌کنند.
وی می‌گوید: قرار است همکاران به درب خانه کودکان بازمانده از تحصیل مراجعه کنند و اطلاعات آنها را به صورت میدانی جمع‌آوری و در اختیار وزارت آموزش پرورش در سامانه قرار می‌دهند و هیچ حرف غیرمستندی را نمی‌پذیریم، یعنی باید به عنوان مثال دهیار و شورای روستا وجود آن کودک بازمانده از تحصیل را تأیید کنند.
مدیرکل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش خاطرنشان می‌کند: به محض بارگذاری مستندات در سامانه راهکارهای بومی جذب دانش‌آموز بازمانده به کاربر معرفی می‌شود؛ بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمان آموزش انعطاف داریم و برای بازماندگان از تحصیل در برنامه درسی منعطف هستیم، می‌خواهیم خود را با دانش‌آموز بازمانده از تحصیل منطبق کنیم.
ضرورت توجه به آموزش از راه دور برای بازماندگان از تحصیل
محمدرضا ابراهیمی، مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، یکی از بهترین راهکارها برای کاهش میزان بازماندگان از تحصیل و افزایش نرخ گذر، تقویت و توسعه مراکز آموزش از راه دور می‌داند و می‌گوید: آموزش از راه دور یکی از راه‌های مهم و مؤثر برای افزایش ضریب نفوذ آموزش است.
وی با اشاره به اینکه دو آسیب و چالش مهم حال حاضر آموزش و پرورش میزان بازماندگان از تحصیل و نرخ گذر است، اظهار می‌کند: یکی از بهترین راهکارها برای کاهش میزان بازماندگان از تحصیل و افزایش نرخ گذر، تقویت و توسعه مراکز آموزش از راه دور است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان برخورد با متخلفان در حوزه آموزش از راه دور را یکی از ضروری‌ترین اقدامات می‌داند و می‌افزاید: لازم است اقدامات مثبت این مدارس را دید و مورد تشویق قرار داد، اما از معدود تخلفاتی که وجود دارد نیز نباید گذشت و باید به آن رسیدگی کرد.
وی تصریح می‌کند: هرچند معتقد هستیم که کیفیت آموزش حضوری به علت آسیب‌های مختلف برای دانش‌آموزان بسیار مناسب‌تر از آموزش غیرحضوری است، اما این نوع یادگیری و تدریس را برای افرادی که شرایط ویژه دارند به رسمیت می‌شناسیم و از آن حمایت می‌کنیم.
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: توجیه مدیران و رؤسای آموزش و پرورش نواحی و مناطق در خصوص اهمیت، جایگاه و شیوه‌های مدارس آموزش از راه دور یکی از اقداماتی است که باید انجام شود و آنها نیز باید مدیران مدارس را توجیه کنند تا مشکلاتی که ناشی از تصورات اشتباه است، رفع شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از رسالت‌های آموزش‌وپرورش این است که هیچ دانش‌آموز واجب‌التعلیمی از آموزش بی‌بهره نباشد، می‌گوید: جامعه در دوران شیوع کرونا با مشکل‌های متعددی روبه‌رو بود که یکی از آنها مباحث دانش‌آموزان بازماندگان از تحصیل است که اکنون با برنامه‌ریزی‌های ویژه در حال رصد آنها هستیم تا اگر دانش‌آموزی از آموزش بازمانده است، او را به مدرسه بازگردانیم.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان اظهار می‌کند: امسال با بازگشایی مدارس بیشتر دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل ناشی از شیوع کرونا، جذب آموزش شده‌اند، اما ممکن است هنوز جاماندگان از تحصیلات وجود داشته باشند که این موضوع مشارکت مردم را در شناسایی آنها می‌طلبد.
لزوم بیان علل بازماندگان از تحصیل در آمارها
وجیهه فاضل، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره میزان بازماندگی از تحصیل در استان اصفهان، می‌گوید: بازماندگان از تحصیل اگر هر تعدادی باشند مواردی در آن مطرح است که دلیل آن باید در آمار آورده شود.
وی ادامه می‌دهد: برای مثال ممکن است انتقال از مدرسهای به مدرسه دیگر صورت گرفته باشد که این جابه‌جایی در سامانه ثبت نشده باشد یا دانش‌آموزی بدون دریافت پرونده و حذف از سامانه به خارج از کشور مهاجرت داشته یا حتی دانش‌آموز اتباعی در کلاس حضور دارد؛ اما برگه‌های هویتی او هنوز تکمیل نشده و در نهایت موارد فوت دانش‌آموز است که تمام این مباحث در گروه بازماندگان از تحصیل ثبت می‌شود؛ در سال گذشته تنها سه یا چهار نفر به علت ناتوانی مالی از تحصیل بازمانده بودند که آنها نیز جذب مدارس شدند و آمار بازماندگان از تحصیل امسال هنوز مشخص نیست.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان با اشاره به ثبت‌نام اتباع بدون برگه‌های هویتی، اظهار می‌کند: آموزش و پرورش در روند ثبت‌نام این افراد بیشترین همکاری را دارد و آنها باید برای دریافت برگه هویت یا شناسنامه به فرمانداری‌ها مراجعه کنند، زیرا اگر بدون مجوز به‌عنوان مهمان در مدرسهای حضور یابند در صورت کوچک‌ترین اتفاقی مدیر مدرسه و آموزش و پرورش مسئول است، چراکه دانش‌آموزی را که در هیچ سامانه‌ای ثبت نشده، ثبت‌نام کرده است.
وی با اشاره به تحصیل ۵۱۳ هزار و ۴۱۳ دانش‌آموز در مدارس مقطع ابتدایی استان اصفهان، می‌افزاید: تا حدودی افت تحصیلی در دانش‌آموزان مشاهده می‌شود علاوه بر آن مسائل تربیتی هم تا حدودی تحت‌الشعاع کرونا قرار گرفت.
فاضل ادامه می‌دهد: آموزش حضوری ویژگی‌های دیگری دارد و در کنار هم بودن دانش‌آموزان باعث ساخته شدن و پیشرفت آنها است که در دوران کرونا این حضور وجود نداشت و تا حدود زیادی در افت درسی و رفتاری دانش‌آموزان تأثیر داشت، اما هنوز نمی‌توان از این موضوع درصدی ارائه داد.
نظر شما