تورج فتحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه ایران فلاتی پر از کوه‌های گوناگون است و دو رشته‌کوه مهم «البرز» و «زاگرس»، بخشی از رشته‌کوه‌های اصلی جهان محسوب می‌شود، اظهار کرد: تعداد زیادی رشته‌کوه پراکنده نیز در فلات مرکزی ایران وجود دارد که ارتفاع بعضی از آن‌ها بیش از ۴۲۰۰ متر است.
وی افزود: بعضی از کوه‌ها با ارتفاع بیش از دو هزار یا ۲۵۰۰ متر در فلات مرکزی ایران، علاوه‌بر جنبه زیباشناختی ظرفیت میراثی و باستانی دارد؛ چراکه بسیاری از کوه‌های بلند فلات مرکزی یکی از مهم‌ترین دلیل تغذیه آب‌های زیرزمینی شناخته شده است، اما با تخریب و تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی، کارکرد طبیعی خود را از دست خواهد داد، زیرا از بین بردن این کوه‌ها نه تنها سبب نابودی تغذیه طبیعی آب‌های زیرزمینی می‌شود، بلکه سفره‌های منابع آبی و آبخوان‌های این مناطق دیگر نمی‌تواند از کوه‌ها تغذیه شود.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران تصریح کرد: اگر تخریب کوه‌ها به واسطه تخلیه زباله و فعالیت‌های آلوده‌کننده انسان تحت تأثیر قرار گیرد، آب‌های زیرزمینی پیرامون آن‌ها نیز بر اثر نزولات جوی آلاینده و انتشار از طریق انباشت زباله نیز آلوده خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین کوه‌های بلند به‌ویژه کوه‌های بلندتر از ۲۵۰۰ متر در فلات مرکزی ایران، یکی از عوامل مهم تغذیه آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی دشت‌های اطراف خود است، زیرا کوه‌ها با ارتفاعات بلند می‌توانند جریان‌های جوی و بارش‌های بیشتری را جذب کنند، به عنوان مثال کوه لاله‌زار با بیش از چهار هزار متر ارتفاع یکی از بلندترین کوه‌های شرق استان کرمان و در حاشیه غربی کویر لوت قرار گرفته که به واسطه ارتفاعات بلند آن تا شهریورماه پوشیده از برف است، در نتیجه این کوه رطوبت زیادی را جذب می‌کند، به طوری که در دامنه‌های شرقی و غربی با چشمه‌زارهایی که توانسته آب‌های زیرزمینی اطراف خود را تغذیه کند.
تأثیر جنس کوه‌ها در ایجاد ویژگی‌های پیرامون آن‌ها
فتجی افزود: در غرب کویر لوت چشمه‌های بسیار گوارا، باغستان‌ها و روستاهایی که در کنار چشمه‌ها شکل گرفته را می‌توان مشاهده کرد، در این بین کوه‌های بلند فلات مرکزی به واسطه ارتفاعات گسترده می‌تواند رطوبت بیشتری را از اتمسفر دریافت کند و زمینه‌ساز تشکیل چشمه‌های گوارایی را در دامنه این کوه‌ها شود.
وی اضافه کرد: البته بعضی از کوه‌ها با توجه به جنسیت آن‌ها، چشمه در اطراف دامنه کوه تشکیل نمی‌شود، مانند «شیرکوه» استان یزد که به‌رغم ارتفاع نزدیک چهار هزار متر مانند کوه لاله‌زار کرمان، چشمه‌های پرآبی ندارد، اما از منابع آب زیرزمینی کاستیک بسیار مطلوبی برخوردار است، یعنی آب‌هایی که در این کوه‌ها تحت‌تأثیر جریان‌های جوی فرو می‌رود در دل کوه‌ها به واسطه جنس سنگ‌های آهکی از لحاظ زمین‌شناسی، منابع آب زیرزمینی کاستیک خوبی در دامنه این کوه‌ها تشکیل می‌دهد و شاهد این هستیم که در دامنه همین کوه‌ها، چند دهه رشته قنات بسیار پرآب تشکیل شده که نیاکان ما به ارزش آن پی برده‌اند.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران، قنات «زارچ یزد» را مهم‌ترین قنات‌های استان یزد از زمان قبل از اسلام و در دوره ساسانیان حفاری شده دانست و اظهار کرد: این قنات تا به امروز همچنان پرآب و پا برجا است که از دامنه‌های کوهستان‌های مرتفع نزدیک شهر تفت آغاز و از شهر یزد عبور می‌کند و در مسیر آن با احداث چندین آسیابان، گندم‌های اراضی به آرد تبدیل می‌شود، همچنین آب‌های آن در طول تاریخ برای مصارف کشاورزی و شرب نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: کوه‌هایی با ارتفاعات بلند از دیرباز در فلات مرکزی قرار دارد و به واسطه تغذیه و تشکیل آب‌های زیرزمینی یکی از عوامل ایجاد تمدن بشر است و اهمیت و حفاظت از آن‌ها می‌تواند جزو عناصر مهم تاریخ و جغرافیایی و ضامن ماندگاری حیات آدمی باشد.
نظر شما