علی خان نصر اصفهانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درخصوص سد «چم شیر» اظهار کرد: سدها سازه‌های آبی مهمی هستند که در نواحی خشک و نیمه خشک برای مدیریت آب‌های سطحی احداث می‌شود. اما با احداث این سازه‌ها، زمین‌های اطراف، زیر آب می‌رود که منجر به از بین رفتن سازه‌های تاریخی و بخشی از طبیعت می‌شود.
وی افزود: این سازه ارتباط تنگاتنگی با شرایط زمین شناسی که بر روی آن ساخته می‌شود داشته و انتخاب نوع سد با توجه به این شرایط انجام می‌شود که در مطالعات پیش از ساخت، همه مواردی که مربوط به سطح برخورد سد با زمین است بررسی و کنترل می‌شود. بنابراین تا جایی که می‌توان باید از سدسازی پرهیز کرد زیرا توقف حرکت آب بر روی سطح زمین منجر به توقف تغذیه منابع آب زیر زمینی می‌شود.
سدسازی در منطقه گچساران بسیار پرخطر است
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با تاکید براینکه سدسازی محیط طبیعی منطقه را نیز بر هم میزند، گفت: در منطقه گچساران جنگل‌های بلوط، طبیعت بکر زاگرس و بناهای تاریخی وجود دارد که سدسازی در این منطقه را به امری بسیار پرخطر و آسیب‌زا تبدیل کرده است.
نصر اصفهانی با اشاره به اینکه سد چمشیر بر روی رودخانه زهره در جنوب شرقی دو گنبدان گچساران طراحی شده است، اضافه کرد: این سد بر روی تشکیلات زمین شناسی فارس قرار می‌گیرد که سازندهای زمین شناسی از جمله گچساران در آن قرار دارد. حضور بخش‌های زیادی از کانی‌ها و سنگ‌های تبخیری از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این سازند است.
ساخت سد چمشیر منجر به تخریب سازند زمین شناسی گچساران می‌شود
وی ادامه داد: طراحی یک سد بر این سازند، تهدیداتی به دنبال دارد و منجر به تخریب و فرسایش سازند زمین شناسی گچساران می‌شود، بنابراین باید آینده‌نگری در ساخت سازه‌های این منطقه در نظر گرفته شود. کانی‌های خاصی از جمله سولفات کلسیم آب دار و بدون آب و نمک به صورت نمک طعام و مشابه آن در این سازند وجود دارد. سولفات کلسیم آبدار در جاهایی که به طور مداوم با آب در تماس باشد قابلیت انحلال در آب را دارد.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت: در مکان‌هایی که این کانی‌ها گسترش زیادی داشته و لایه ضخیمی از آن وجود داشته باشد، غارهای انحلالی بزرگی به وجود می‌آورد که می‌توان آن را با فرآیند کارستی شدن (پدیده انحلال نامنظم توده سنگ‌های کربناته (معمولاً آهک و دولومیت) است که منجر به ایجاد شکاف‌ها و غارهایی بر روی سطح و در دل کوهستان‌ها و همچنین در لایه‌های زیرین زمین شده و ساختاری ناپایدار را در طی سالیان تشکیل می‌دهد) در سنگ‌های کربناتی و دولومیتی مقایسه کرد.
حضور طبقات انحلال پذیر در سازند گچساران
نصر اصفهانی اضافه کرد: از لحاظ زیست محیطی هر سدی که منجر به توقف آب بر روی سازند گچساران و تشکیلات زمین شناسی فارس شود با توجه به حضور طبقات انحلال پذیر در این منطقه باعث می‌شود آب موجود در مخزن سد به دلیل ارتباط نزدیک که با سنگ‌های سازنده دارد و بالا رفتن میزان انحلال کیفیت آب تغییر کرده و شاهد بالا رفتن درجه سختی آب و شور شدن آن هستیم.
کیفیت آب پایین می‌آید
وی با تاکید براینکه در سدی که بر سازند گچساران ساخته می‌شود کیفیت آب پایین می‌آید، گفت: محیط این سازند ناپایدار بوده و احتمال زمین لرزه‌های کوچک و بزرگ در آن وجود دارد. وجود کانی‌های انحلال پذیر همچون انیدرید و نمک‌ها، منجر می‌شود شاهد نشت آب از مخزن سدها با گذر زمان باشیم و باید پیش از احداث به این موضوع توجه می‌شد که در آینده منجر به از کار افتادن سازه می‌شود. امید است تجربه تلخ گتوند در این منطقه تکرار نشود.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت: یکی از تجارب ناموفق سدسازی در ایران، گتوند است که بیش از ۹۰ کیلومتر از سازند منطقه را احاطه کرده و مقادیر زیادی نمک در آب حل شد و پس از آبگیری کیفیت آب را به شدت تهدید کرد. اگر سد در مکانی که سنگ‌های تبخیری در آن وجود دارد ساخته شود این سنگ‌ها به عنوان تهدیدی برای سد شناخته می‌شود. بنابراین باید توجه ویژه‌ای به حضور این سنگ‌ها در محل احداث سد شود.
نظر شما