به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مسائل حائز اهمیت و مهم در توسعه کشورها، مدیریت انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است که امروزه در کشورهای توسعه‌یافته بسیار مورد توجه قرار گرفته و حتی متخصصانی در حوزه مدیریت انرژی تربیت می‌شوند.
درحال‌حاضر مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف انرژی تبدیل به یکی از چالش‌های جهانی شده است و یکی از موضوعات اساسی دنیا به‌شمار می‌رود، به همین دلیل کشورهای مختلف با ایجاد قوانین و تغییر الگوی مصرف انرژی تلاش دارند تا شرایط کشور خود را بهبود ببخشند.
یکی از مشکلات فعلی کشور نداشتن استراتژی و برنامه‌ای مناسب برای مدیریت انرژی است که برای بررسی بیشتر این موضوع با ساسان صفریان، دکترای مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
«استراتژی» چیست؟
به‌طورکلی هنگامی که در رابطه با استراتژی صحبت می‌کنیم، درواقع به برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا بلندمدتی که برای رسیدن به هدفی مبتنی بر نیازهای جامعه در حوزه‌ای تخصصی، تدوین می‌شود، اشاره کرده‌ایم.
هنگامی که قصد داریم استراتژی مطلوبی را در حوزه‌ای ویژه پیاده‌سازی کنیم، ابتدا باید قابلیت، پتانسیل، مزایا، معایب و فرصت‌های موجود در حوزه مورد نظر را در شرایط مختلف مورد بررسی قرار دهیم، سپس بعد از اینکه استراتژی را به‌صورت تخصصی تحریر کردیم باید برنامه‌ای عملیاتی برای آن در نظر بگیریم تا استراتژی کیفی به برنامه‌ای کمی تبدیل شود و قابل اجرا باشد.
چرا داشتن برنامه عملیاتی حائز اهمیت است؟
درواقع استراتژی نوعی سیاست‌گذاری محسوب می‌شود و قاعدتاً به تنهایی قابلیت اجرایی ندارد؛ بنابراین هنگامی که استراتژی برای حوزه‌ای تخصصی در نظر می‌گیریم باید برنامه‌ای عملیاتی نیز برای آن بنویسیم. با این کار استراتژی در چهارچوبی مشخص قرار می‌گیرد و وظایف ارگان‌ها و مسئولان مرتبط با حوزه مورد نظر نیز مشخص خواهد شد.
درحال‌حاضر برنامه‌های مدیریت انرژی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم مدیریت انرژی در کشور را مورد بررسی قرار دهیم، باید به این نکته اشاره کنیم که درحال‌حاضر برنامه یا استراتژی کاملی برای مدیریت مصرف انرژی نداریم؛ به دلیل اینکه در ایران وزارتخانه مستقلی برای پرداختن به مباحث انرژی وجود ندارد، وزارت نفت و نیرو که انرژی برق و سوخت‌های فسیلی را زیر نظر دارند، خود را مسئول مدیریت انرژی می‌دانند. می‌توان گفت تعریف درستی از مدیریت انرژی در کشور وجود ندارد.
نخستین اقدام برای «اصلاح مدیریت انرژی» در کشور چیست؟
با توجه به شرایط فعلی کشور در نخستین قدم باید وزارتخانه مستقلی برای مدیریت انرژی در نظر گرفته شود تا تمام ابعاد انرژی را به صورت راهبردی مدیریت کند. در سال‌های گذشته این مسئله مورد توجه قرار گرفته بود که وزارت نیرو و نفت با یکدیگر ادغام شود؛ درواقع به موجب این مسئله مدیریت متمرکز می‌شود، اما دست‌های پشت پرده در صنعت از ادغام این دو وزارتخانه جلوگیری می‌کنند و همچنان شیوه مدیریت انرژی در کشور سنتی باقی مانده است.
راه خروج از بن‌بست «مدیریت انرژی» در کشور چیست؟
با توجه به شرایط فعلی ابتدا باید از دولت شروع و اقدام به تأسیس سازمانی برای مدیریت تمام مباحث انرژی کنیم. در گام نخست، نیاز به تأسیس وزارتخانه‌ای داریم تا مانند کشورهای توسعه‌یافته برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی برای بهبود شرایط مدیریت انرژی کشور در نظر گیرد.
برنامه‌های کوتاه‌مدت تا چه میزان در اصلاح «مدیریت انرژی» کشور مؤثر بوده است؟
تاکنون برنامه‌های کوتاه‌مدتی برای مدیریت انرژی در کشور طراحی شده است، اما هیچ‌کدام کامل و جامع نبوده است. اگر به برنامه توسعه هفتم نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که تنها به انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره کرده است که در استراتژی مدیریت انرژی جزو مباحث مهم محسوب می‌شود، اما در کنار آن انرژی‌های فسیلی نیز حائز اهمیت بوده و باید برای آن نیز برنامه‌ریزی مدونی داشت.
در برنامه کوتاه‌مدت برای اصلاح «مدیریت انرژی» چه مسائلی را باید مد نظر قرار داد؟
در برنامه کوتاه‌مدت به‌طورکلی باید میزان مصرف انرژی را کاهش دهیم؛ البته این فعالیت نباید مانند گذشته با قوانین تنبیهی و اعمال جریمه انجام شود، بلکه باید قوانین تشویقی برای صنایع در نظر گرفت. به‌طورکلی باید شرکت‌ها و صنایع کشور را به سمتی هدایت کنیم که بهینه‌سازی محسوسی در مصرف انرژی داشته باشند. برنامه کوتاه‌مدت می‌تواند با استفاده از راهکارهای متعدد و فرهنگ‌سازی از مصرف بیش از حد انرژی جلوگیری کند.
ویژگی فراموش شده برنامه‌های «اصلاح مدیریت انرژی» در کشور چیست؟
در میان‌مدت برنامه‌های توسعه کشور مورد توجه قرار می‌گیرد که متأسفانه طرح مدون و استراتژی مناسبی برای مدیریت انرژی در برنامه توسعه هفتم وجود ندارد، به همین دلیل باید مسئولان مربوطه به این مسئله توجه داشته، بازنگری درستی نسبت به برنامه توسعه هفتم داشته‌باشند.
درواقع زمانی که می‌خواهیم برای مدیریت انرژی استراتژی تعریف کنیم، باید تمام مسائل ازجمله تولید و مصرف انرژی تجدیدپذیر و فسیلی را مورد بررسی قرار دهیم. درحال‌حاضر اقتصاد کشور پیرامون استفاده از انرژی‌های فسیلی شکل گرفته‌است؛ بنابراین باید به مصرف سوخت‌های فسیلی نیز توجه داشت.
سخن آخر
درصورتی‌که روند فعلی کشور برای «مدیریت انرژی» ادامه یابد در آینده نزدیک ممکن است ایران که دومین منبع تولیدکننده گاز جهان محسوب می‌شود، تبدیل به واردکننده انرژی فسیلی شود؛ درواقع میزان مصرف انرژی در جامعه فعلی بسیار نامناسب است. دلیل رخ دادن چنین اتفاقی ناگواری به نبود استراتژی، وزارتخانه ویژه و برنامه‌ای اصولی باز می‌گردد. درواقع برنامه‌ها و استراتژی‌های فعلی کشور صرفاً برای کوتاه‌مدت تدوین می‌شود و کاربرد زمانی زیادی ندارد.
نظر شما