به گزارش ایمنا، امروز _چهارشنبه سیام آذرماه_ همزمان با سالروز تولد و درگذشت بزرگان ایران است.
زادروز حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی (زاده سیام آذر ۱۳۰۳ رشت - درگذشته سیویکم فروردین ۱۳۸۹ تهران) بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و ایرانی است. وی ملقب به مادر سینمای ایران بود و ثریا قاسمی بازیگر معروف، فرزندش است. این بازیگر باسابقه در سالهای پیش از انقلاب با نام هنری «نادره» هنرنمایی میکرد.
وی در ۱۳ سالگی ازدواج کرد و تحصیلاتش را تا دیپلم ادامه داد و در سال ۱۳۲۶ وارد تئاتر و در سال ۱۳۳۲ با فیلم «میهنپرست» وارد سینما شد. خیرآبادی با آغاز موج نوی سینمای ایران در دهه ۴۰، در بسیاری از آثار مهم کارگردانانی چون داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی و علی حاتمی بازی کرد.
از جمله مجموعههای تلویزیونی وی میتوان به «پدرسالار» «تلخ و شیرین» «خانه سبز» «همه فرزندان من» اشاره کرد. در سینمای پس از انقلاب این بازیگر برجسته و داریوش اسدزاده در مجموعههای پرطرفداری نقشآفرینی کردند که سریال "سمندون"، "خانه سبز" و "همه فرزندان من" از جمله این مجموعهها بودهاند.
وی در مدت فعالیت هنریاش، بازی در بیش از ۱۵۰ فیلم سینمایی را در کارنامه دارد که از این نظر میان بازیگران ایرانی رکورددار است.
زادروز گلمحمد خداوردیزاده
گلمحمد خداوردیزاده (زاده سیام آذر ۱۳۵۳ خراسان -- درگذشته هفتم دی ۱۳۹۰) طراح، کارتونیست ایرانی است. وی پس از گذراندن دورههای متعدد هنری در شهرهای تبریز، مشهد، آمل و اصفهان، تحصیلات آکادمیک را در رشته گرافیک در تهران به پایان برد.
این هنرمند طراح اواخر سال ۱۳۷۲ کار مطبوعاتی را آغاز کرد و نشریات صبح امروز، نگاهنو، کیهان هوایی، اندیشه جامعه، جهان اندیشه، شرق، اعتماد ملی و چند نام دیگر، از جمله نشریاتی بودند که آثار کارتون و تصویرسازی او را منتشر کردند.
در کنار این فعالیت، وی در مسابقات و نمایشگاههای کارتون داخلی و جهانی نیز راه یافت و برای خداوردیزاده جوایزی چون کسب جایزه سوم از نمایشگاه بینالمللی کتاب، مدال برنز از نمایشگاه بینالمللی هولیگانیسم و چند جایزه ویژه و دیپلم افتخار از مسابقات دیگر به ارمغان آورد.
وی از یک دهه پیش، فعالیت هنریاش را در حوزه تصویرسازی کتاب، با همکاری ناشرانی چون: افق، شولا، ویدا، قدیانی، ثالث، شباویز و کارنامه پیش برد و آثار ماندگار و قابل توجهی ارائه کرد. کتابهایی مانند «موش پرنده» «دسته گلی برای اسبهای نانجیب» «ماجراهای سلطان و آقا کوچول» «من اطرافم را دوست دارم» «یک قصه افسانهای» «دو ماهی» و تعدادی دیگر، از این قرارند. جدیدترین آثار کارتون این کارتونیست خبره در وبسایت «پرشینکارتون» ارائه میشد و در دو مجموعهی یکو دو، کتابی به همین نام نیز منتشر شد.
وی، کارتونیست، طراح و تصویرساز، در ۳۷ سالگی، در یک نزاع، کشته شد. به گزارش «کارتون آنلاین» در تماس با خانوادهاش، علت مرگ، ضرب و شتم شدید عنوان شده بود.
زادروز امین فقیری
امین فقیری (زاده سیام آذر ۱۳۲۲ شیراز) نویسنده و پژوهشگر ایرانی است. وی که در خانوادهای اهل کتاب و فرهنگ بزرگ شد، برادر ابوالقاسم فقیری، فارسشناس معروف است. این نویسنده و پژوهشگر برجسته وقتیکه در لباس سپاه دانش به روستا رفت، زندگانی تلخ روستاییان وی را واداشت تا از آنها بنویسد و حاصل چهارسال نوشتن را همگی در نخستین مجموعه داستانی خود بهنام دهکده پرملال در ۲۳ سالگی انتشار داد.
این کتاب تا قبل از انقلاب پنج بار چاپ شد اما پساز آن اجازه چاپ نیافت اما چاپ ششم آن در سال ۱۳۸۲ توسط نشر چشمه منتشر شد. این کتاب جزو کتابهای شاخص دهه ۴۰ و ۵۰ است که بزرگان ادبیات ایران همگی این کتاب را ستودند و بهدلیل ممنوعیت چاپ دوباره، در اروپا داستانهای این کتاب به صورت زیراکسی پخش میشد چرا که داستانهای دهکده پرملال نمودار درد و رنج روستاییانی بود که بر خلاف تبلیغات دولت، از نبود بهداشت، خرافات و فقر فرهنگی و بیچیزی در رنج بودند. توصیف تنهایی و ملال روحی معلمان روستا و دشواری و خشونت زندگی دهقانان به داستانهایش حال و هوایی شاعرانه و دقتی جامعه شناسانه میبخشد.
فقیری همراه با محمود دولتآبادی از نخستین نویسندگان داستانهای روستایی ایران بهشمار میآید. داستانهای این مجموعه به بیش از ۱۰ زبان از جمله انگلیسی، آلمانی، روسی، اردو، ایتالیایی، فرانسوی و ژاپنی چاپ شده است. از وی تاکنون ۱۹ کتاب در زمینه رمان، مجموعه رمان و نمایشنامه و داستان نوجوانان بهچاپ رسیده است.
این نویسنده باتجربه در حال حاضر در روزنامه عصر مردم شیراز مشغول بهکار است. وی در کنار دیگر افتخاراتش به همراه محمود دولتآبادی برنده لوح زرین بهترین نویسنده بیست سال داستاننویسی ایران در سال ۱۳۷۶ است.
آثار:
دهکده پر ملال (مجموعه داستان) (۱۳۴۶)
کوچه باغهای اضطراب (۱۳۴۸)
کوفیان (۱۳۵۰)
شب (نمایشنامه) غمهای کوچک (۱۳۵۲)
دوست من (نمایشنامه) سیری در جذبه و درد قالیبافان (نمایشنامه) سخن از جنگل سبز است و تبردار و تبر دو چشم کوچک خندان تمام بارانهای دنیا مویههای منتشر (۱۳۶۸)
آهوی زیبای من (برای کودکان) اگر باران ببارد (برای نوجوانان) گزیده داستانها رقصندگان (رمان) زندگی با ورزش (برای نوجوانان) انگار هیچوقت نبوده (مجموعه داستان) (۱۳۸۲)
پلنگهای کوهستان (رمان) (۱۳۸۱)
گربه (۱۳۹۵)
شهربازی (مجموعه داستان) انتشارات ماه باران (۱۳۹۵)
زادروز نادر سینَکی
نادر سینکی (زاده سیام آذر ۱۳۳۵ تهران) موسیقیدان، آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازنده سنتور و ایرانی است. وی در کودکی به موسیقی گرایش پیدا کرد و از ۱۱ سالگی به فراگیری ساز سنتور نزد «اسماعیل واثقی» مشغول شد.
پساز آن از آموزشهای «رضا شفیعیان» بهره برد و همچنین بهمدت چهار سال نزد «محمد حیدری» آموختههای خود را تکمیل کرد. این موسیقیدان و نوازنده هنرمند در ادامه، دوره عالی سنتورنوازی را نزد «فرامرز پایور» پیگرفت و پساز انقلاب همکاریاش را با صداوسیما آغاز کرد.
وی همچنین با ارکسترهای مختلف و هنرمندان «مجتبی میرزاده»، «شهریار فریوسفی» و «بهمن رجبی» همکاری داشته و برنامههایی در ایران و اروپا به اجرا گذاشته است. سینکی سالها به آموزش موسیقی و ساز سنتور در هنرستان موسیقی پرداخته است. وی رهبری ارکستر سمفونیک هنرجویان هنرستانهای هنرهای زیبای دختران و پسران تهران را بهعهده داشته و همچنین رهبری «ارکستر بزرگ ایرانی هنرستان موسیقی پسران» را برعهده دارد.
در سیام آذر ۱۳۹۵ مراسم نکوداشت این آهنگساز برجسته در هنرستان موسیقی برگزار شد. همچنین در جشن صدسالگی هنرستان موسیقی تهران از وی تقدیر بهعمل آمد.
آثار:
آهنگسازی مجموعه آلبومهای گروه موسیقی «نوای همآوازان»
قطعه «خون دل» (در دستگاه چهارگاه)
قطعه «گلافشان» (در دستگاه چهارگاه)
قطعه «شور بهار» (در آواز دشتی)
قطعه «طلوع» (در آواز بیات اصفهان)
قطعه «تلاش» (در دستگاه ماهور)
«چهارمضراب ماهور»
«چهارمضراب افشاری»
«چهارمضراب ابوعطا»
«ضربی کرد بیات»
تصنیف «گردش ایام» به خوانندگی «مهدی حبیبی» (در آواز بیات اصفهان)
تصنیف «گل باغ ملکوت» به خوانندگی «محمد گلریز»
نوازندگی در آلبوم موسیقی «گفتوگو» به آهنگسازی «فرامرز پایور»
نوازندگی در آلبوم موسیقی «شکوفه اشک» به آهنگسازی «احمدعلی راغب»
نوازندگی در آلبوم موسیقی «نگاه آسمانی» به آهنگسازی «همایون رحیمیان» و خوانندگی «حسامالدین سراج»
نوازندگی در آلبوم موسیقی «باران درود» به آهنگسازی «حسن زرگانی».
زادروز حسین صفا
حسین صفا (زاده سیام آذر ۱۳۵۹ تهران) شاعر ایرانی است. وی که سرودههایش غزل و ترانه و شعر آزاد است، نخستین دفتر شعرش با عنوان «کنار پله تاریک و چند غزل برای زنم» شامل ۲۴ غزل و یک مثنوی از سرودههای سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۷ در سال ۱۳۸۸ و توسط نشر «دارینوش» چاپ شد.
«وصیت و صبحانه» دومین مجموعه غزلهای این شاعر برجسته و «من کمتحملّم» نخستین مجموعه ترانه و شعر محاورهای وی در سال ۱۳۹۲ و توسط انتشارات «شانی» بهچاپ رسید. چاپ سوم این دو مجموعه در سال ۱۳۹۳ در انتشارات «نیماژ» چاپ شد. «صدای راهپله میآید» عنوان نخستین مجموعه شعر سپید صفا بود که در سال ۱۳۹۳ توسط نشر «نیماژ» چاپ شده است.
وی در سال ۱۳۹۷ گزیدهای از اشعار آتائول بهرام اوغلو، شاعر ترکیهای را ترجمه کرده است. تمام آهنگهای نهمین آلبوم رسمی محسن چاوشی یعنی ابراهیم از غزلهای وی در کتاب منجنیق هستند.
تالیفها:
نرگس، مجموعه شعر سپید، نشر نیماژ ۱۳۹۶
"منجنیق"، مجموعه غزل، نشر نیماژ ۱۳۹۶
"صدای راهپله میآید"، مجموعه شعر سپید، نشر نیماژ ۱۳۹۳
"وصیت و صبحانه"، مجموعه غزل، نشر نیماژ ۱۳۹۳"
من کمتحملم"، مجموعه ترانه و شعرهای محاورهای، نشر نیماژ ۱۳۹۳
" کنار پله تاریک" و چند غزل برای زنم، مجموعه غزل، نشر دارینوش ۱۳۸۸
رجمه: اگر قرار آمدن داری بیا، نشر نیماژ
ترجمه گزیده شعر از آتائول بهرام اوغلو.
زادروز اسرافیل شیرچی
اسرافیل شیرچی (زاده سیام آذر ۱۳۴۱ بابل) خوشنویس ایرانی است. وی فارغالتحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، استاد انجمن خوشنویسان و پژوهشگر خط و فرهنگ و هنر است.
بهترین ویژگی آثار این هنرمند خوشنویس پرداخت به مبانی خط، نقاشیخط و شکسته نستعلیق با قلمهای ریز و درشت، در بومهای نقاشی به ابعاد سه متر تا ۱۰ متر و سیاه مشقهای نستعلیق و مرغ بسملهای منحصر بهفرد وی با رنگ مایههای فرهنگ ایرانی است.
شمار بسیاری از آثار شیرچی در کتابهای نفیس بهچاپ رسیده است. آثاری همچون: سیمای رستم در شاهنامه فردوسی، شهریار شهر غزل، تاب شکسته، گلبانگ حافظ، آواز شقایق، تماشاگه راز، مطرب عشق، گلستان خط ایران، کتاب سلطانی سلطان، سریر صبح خیزان، بهاری پر از ارغوان، پژوهش و گفتوگوهای فراوان در زمینه هنر و هنرمندان، پوستر و کارت پستالهای بدیع و خوشرنگ و نمایشگاههای بسیاری در داخل و خارج از کشور و داوری در فستیوال هنری خارجی.
وی در دوران مدرسه استعداد فراوانش را به نقاشی نشان داد و همزمان با دروس مدرسه، به امور نقاشی و خط میپرداخت. این خوشنویس پرکار و باسابقه در هفت سالگی خوشنویسی را با شعر زیبای یمینیشریف "کتاب" من یار مهربانم آغاز کرد و مورد تحسین معلمان و اطرافیان قرار گرفت.
وی نقش پدر و مادرش را در گرایش خود به هنر مخصوصاً نقاشی و خط مهم میداند. این استاد و پژوهشگر برجسته خط، سال ۱۳۵۵ در ۱۴ سالگی به بابل رفت و به گروه نقاشان آزاد پیوست که چند نقاش مهم از جمله احمد نصراللهی، بهروز امیری، رحیم مولاییان و ناصر حریری که درس معنوی و هنری میداد عضو آن مجموعه بودند.
وی سالها در کنار آنان به نقاشی پرداخت و به شیوه نقاشان امپرسیونیست همراه آنها به روستاهای پیرامون بابل میرفتند و نقاشی میکردند و نقاشیها در یک مکان جمع میشد و عصرها نقدها و نظرها روی آثار شروع میشد و از برگزیده آثار در انتهای سال نمایشگاهی برگزار میشد.
شیرچی بهعنوان جوانترین عضو گروه شور و شوق بسیاری را برای یادگیری و پیشرفت داشت. وی در سالهای ۵۶_۱۳۵۵ که استاد غلامحسین امیرخانی به بابل آمد، به حلقه استاد پیوست و خط را به صورت حرفهایتر شروع کرد و از آموزشهای استاد فلاح بهرهمند شد. شیرچی در سال ۱۳۶۲ به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت و در دانشگاه از راهنماییهای استادان حلیمی، پاکباز، آیتاللهی، محصص و ممیز برای ترکیببندی مبانی هنرهای تجسمی و زیباییشناختی بهرهمند شد.
وی در سال ۱۳۶۳ مدرس انجمن خوشنویسان ایران شد اما شیوه تدریس این استاد و پژوهشگر خط متفاوت بود. بیشتر برداشتهای دانشکده هنرهای زیبا را به شاگردان و علاقهمندانش منتقل میکرد. وی در این سالها از دروس استاد کابلی خوانساری هم بهرهمند شد.
شیرچی در کلاسهایش از عنصر شعر و موسیقی و اصول و مبانی هنرهای تجسمی هم سخن میگفت و کلاس با جان شعر و تغزل حافظانه و نام بردن از استادان بزرگ هنر ایران و جهان احوال معنوی پیدا میکرد. وی همزمان با تدریس بهعرصه آثار هنری میپرداخت تا نمایشگاههایی در تهران و شهرستانها برگزار کند.
به همین دلیل از این مدرس خط و خوشنویسی هنرمندی پرکار، جستوجوگر و مردمی ساخته شد و آثارش را به خانهها و گالریها و مجموعهها و موزههای جهان برد. وی تاکنون بیش از ۷۳ نمایشگاه انفرادی و ۱۱۰ نمایشگاه جمعی با هنرمندان تراز اول ایرانی و خارجی داشته است و در سالهای اخیر بسیاری از نمایشگاهها و اجتماعات هنری را مدیریت کرده است و با عشق و ایمان پی گیر تعالی هنر و فرهنگ ایران است.
سالروز درگذشت مرتضی احمدی
مرتضی احمدی (زاده دهم آبان سال ۱۳۰۳ تهران -- درگذشته سیام آذر ۱۳۹۳ تهران) خواننده، دوبلور و بازیگر رادیو، تلویزیون، سینما و تئاتر ایران است.
وی پس از تحصیلات دبستان و دبیرستان، ورزش باستانی و فوتبال را آغاز کرد و به همراه تیم فوتبال دبیرستان در مسابقات آموزشگاههای تهران رتبههایی به دست آورد. بعدها در تیم فوتبال راهآهن تهران و پساز آن در باشگاه راهآهن، تا سال ۱۳۲۵ بازیکن و مربی بود.
این بازیگر نامی تئاتر فعالیت هنری را سال ۱۳۲۱ در تماشاخانه ماه که خود و چند تن از دوستانش آنجا را راهاندازی کرده بودند آغاز کرد و حرفه هنر را با پیشپردهخوانی در تئاتر فرهنگ و پارس و سپس با خوانندگی، بازیگری و دوبلور در رادیو و بازی در فیلمهای سینمایی و مجموعههای تلویزیونی ادامه داد.
وی در سال ۱۳۳۲ با بازی در فیلم «ماجرای زندگی» به کارگردانی نصرتاله محتشم، نخستین تجربه سینماییاش را کسب کرد. از دیگر فعالیتهای احمدی، میتوان به تألیف کتاب «کهنههای همیشه نو» و بازی در نمایش و مجموعههای تلویزیونی همچون شکرستان اشاره کرد. وی برای اولین بار به سبک بیات تهران در پیشپردهها آواز خواند و در دورههای مختلفی که در رادیو کار کرد به سبکهای مختلف به اجرای ترانه پرداخت.
وی در سال ۱۳۲۳ به رادیو تهران (بعدتر رادیو ایران و بعد از آن رادیو و تلویزیون ایران) رفت تا برنامههای کمدی اجرا کند و در ۱۳۲۶ گوینده فیلمهای خارجی شد و از نخستین اعضای انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم بود. بعد از سال ۱۳۳۲ بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز رفت اما پساز بازگشت به تهران دوباره کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام تک مضراب از سر گرفت.
این دوبلور و بازیگر فرهیخته و هنرمند در سال ۱۳۴۹ بهدعوت علی حاتمی ترانه عنوانبندی فیلم حسن کچل را ضربیخوانی کرد. نویسنده کتاب مردان موسیقی سنتی و نوین ایران، نوشته است که احمدی بیش از ۴۰۰ ترانه ضربی و ۱۵۰ ترانه فکاهی خوانده است.
سالروز درگذشت جلیل ضیاپور
جلیل ضیاپور (زاده پنجم اردیبهشت ۱۲۹۹ بندر انزلی– درگذشته سیام آذر ۱۳۷۸ تهران) نقاش، استاد دانشگاه، پژوهشگر و مؤلف ایرانی است. وی که بهعنوان «پدر نقاشی مدرن ایران» یاد میشود، جدای از آنکه نقاشی پیشرو و پرچمدار نهضت نوگرایی بود، فعالیتهای پژوهشی گستردهای را نیز در زمینه مردمشناسی، بررسی و شناخت زبان، فرهنگ عامه، پوشاک و نقشهای زینتی مناطق گوناگون ایران داشت که نتایج آنها بهعنوان کتاب مرجع این رشته از علوم هماینک در دانشگاهها مورد استفاده قرار میگیرد.
این پژوهشگر و موُلف پرافتخار و فرهیخته در مدت فعالیت هنری و فرهنگیاش، به ایراد بیش از ۸۵ سخنرانی، ارائه بیش از ۷۰ مقاله فرهنگی و هنری، تألیف ۲۸ جلد کتاب در زمینههای پوشاک ایرانیان، هنر، تاریخ و همچنین خلق نزدیک به ۴۰ اثر نقاشی و دو مجسمه پرداخت. از علایق دوران کودکی وی، مجسمهسازی با گل مرداب انزلی و شنیدن موسیقی بود.
ضیاپور تحصیلات هنریاش را از نوجوانی آغاز کرد، پساز بهپایان رساندن مقدمات تحصیل، در سال ۱۳۱۷ بهتهران آمد و برای آهنگسازی، به هنرستان موسیقی که در آن وقت ریاست آن با «مینباشیان» بود وارد شد و از عهده آزمایشهای ورودی برآمد؛ اما در همان زمان، استادان خارجی هنرستان بهکشور خود بازگشتند و وی نتوانست نظرش را دنبال کند. پس به پیگیری تحصیلات و آشنایی کامل با هنرهای سنتی در مدرسه صنایع مستظرفه قدیمه پرداخت. این نقاش و استاد دانشگاه در سال ۱۳۲۰ وارد دانشکده هنرهای زیبا شد، نخستین دوره هنرکده (۱۳۲۴–۱۳۲۰) سه دانشآموخته در رشته نقاشی معرفی کرد که وی با احراز مقام اول و دریافت مدال درجه یک فرهنگی از طرف دانشکده با بورس اهدایی دولت فرانسه رهسپار آن کشور شد و در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس در رشته هنرهای تجسمی به ادامه تحصیل پرداخت.
وی در سال ۱۳۲۷ پس از نخستین بازگشت به ایران، با نقاشان آکادمی از جمله: جواد حمیدی، حسین کاظمی و… گرد هم آمدند و فعالیت جدی نقاشی معاصر ایران شکل گرفت. در سال ۱۳۲۸ با همفکرانش به پایهگذاری انجمن هنری «خروس جنگی» که مجمعی پیشرو در زمینه طرح عرصههای هنرنو خاصه ادبیات، تئاتر، موسیقی و نقاشی بود و نیز چاپ مجلهای با همین نام اقدام کرد و در همین سال نظریهاش را در مورد هنر تجسمی (نقاشی) بهنام «لغو نظریههای مکاتب گذشته و معاصر - از پریمیتیو تا سوررئالیسم» عرضه کرد.
ضیاپور در مدت فعالیت هنری خود بهنام نقاش، همواره بهعنوان سردمدار نوگرایی و اشاعه دهنده هنر مدرن مطرح بوده و آغازکننده نقد هنری در ایران است. وی در چهار جبهه به مبارزه پرداخت: مقلدان شیوههای گذشته، مدرنیستهای بیریشه برگشته از خارج، واپسگرایان تودهای، پیگیران روش کهنه اروپایی.
سعی وی بر این بود که با تکیه بر ظرفیت فرهنگ بومی، هویت ایرانی را حفظ کند اما با زبان جهانی سخن بگوید و آن را عرضه دارد و در نهایت فرهنگ ایرانی خویش را تعالی بخشد. این استاد پرافتخار و پژوهشگر فعال از سال ۱۳۳۱ از سوی اداره کل هنرهای زیبای کشور، دعوت بهکار شد و به فعالیتهای فرهنگی-هنری، مشاغل و مأموریتهای متعددی مانند بنیانگذاری هنرستانهای هنرهای تجسمی دخترانه و پسرانه تهران و دانشکده هنرهای تزئینی و ریاست موزه مردمشناسی پرداخت.
سال ۱۳۵۷ از خدمات دولتی بازنشسته شد و از آن زمان تا روزهای پایانی زندگی به پژوهش، تألیف و تدریس در دانشکدههای هنرهای دراماتیک و هنرهای تزئینی، دانشگاه مجتمع هنر اسلامی، تربیت مدرس و الزهرا پرداخت. ضیاپور در ۷۹ سالگی درگذشت و در قطعه هنرمندان بهخاک سپرده شد.
نظر شما