به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر خوب را شهروندانش می‌سازند و برای ترقی و رشد و پیشرفت آن همت می‌کنند و آستین بالا می‌زنند.
مدیران شهری این شهر می‌کوشند طرح‌هایی برای ارتقا فرهنگ شهروندی داشته باشند و از دیگر سو، از شهروندان هم انتظار همراهی و همکاری دارند.
شهروندانی که باید شهر را همچون خانه خود بدانند و در این همراهی شعار «اصفهان من شهر زندگی» مدیریت شهر را نقطه ایده آل تدابیر مدیران بدانند و در این مسیر کوشش کنند.
پله شروع این تغییرات، تلاش برای فرهنگ‌سازی و ارتقا فرهنگ شهروندی است و سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان یک بخش و اداره ویژه برای توسعه و تعالی فرهنگ شهروندی تدارک دیده که فعالیت‌های مؤثری در این بخش داشته است.
سعید امامی، معاون اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا به پرسش‌های ما در رابطه با موضوعات مرتبط با مباحث فرهنگ شهروندی به‌ویژه در رابطه با فعالیت‌های اداره توسعه فرهنگ شهروندی و همچنین فرهنگ سازی در بخش مدیریت پسماند و جمع‌آوری زباله پاسخ داده است.
چه تکالیف و وظایفی بر عهده اداره توسعه فرهنگ شهروندی است؟
این اداره از اصلی‌ترین ارکان معاونت اجتماعی است. شاید در حوزه‌های فرهنگی اصلی‌ترین رکن در شهرداری از حیث ماموریت‌هایی که نهاد شهرداری در ذات خود می‌تواند در حوزه‌های فرهنگی داشته باشد، همین موضوع است.
سایر مامویت‌هایی که شهرداری اصفهان یا سایر شهرداری‌ها، برای خودشان تعریف کرده یا به مأموریت‌های خود اضافه کرده‌اند، متولیان دیگری هم دارند. اگر که شهرداری در حوزه آسیب‌های اجتماعی طرح دارد و کار می‌کند، متولی دیگری مثل اداره بهزیستی هم در این بخش محوریت دارد. بخش اجتماعی نیروی انتظامی یا اداره زندان‌ها هم متولیان دیگر در حوزه آسیب‌های اجتماعی هستند.
شهرداری به این موارد به‌عنوان یک مکمل در کنار نهاد اصلی که وظیفه اصل و ذات آن پرداختن به آن موضوع است نگاه می‌کند. به‌عنوان نمونه اگر کاری در بخش سلامت انجام می‌دهیم، نهاد اصلی که باید در حوزه فرهنگ سلامت کار کند، دانشگاه علوم پزشکی و مراکز بهداشتی و درمانی زیرمجموعه آن هستند پس شهرداری به نوعی به کمک آنها آمده تا بتواند به کارشان ضریب بدهد. در زمینه‌های هنری و فرهنگی هم به همین شکل است.
در مجموع در حوزه فرهنگ شهروندی به این شکل است که متولیان اصلی شهرداری‌ها هستند و این نهاد باید فرهنگ شهرنشینی، تعاملات شهری و فرهنگ متعالی شهروندی را به شهروندانش آموزش بدهد. رسالت ما در شهرداری همین است.
این آموزش‌ها بر اساس چه نیازسنجی و اهدافی صورت می‌گیرد؟
هر نهادی در شهرداری‌ها بر اساس اصول کلی که در مبانی شهروندی وجود دارد و بر اساس بومی سازی، تطبیق شهری و زیست شهروندان اولویت‌ها را تعیین می‌کند. ممکن است در شهری موضوع حفظ فضای سبز اولویت داشته باشد اما در جای دیگر اولویت با موضوع دیگری باشد؛ یا وندالیسم در شهری موضوعیت ندارد اما در منظقه‌ای دیگر یک موضوع جدی است، بنابراین اولویت‌های شهروندی در شهرها و مناطق مختلف متفاوت است.
در اصفهان اولویت‌های آموزش شهروندی چیست؟
مدیریت پسماند، بازیافت، حمل و نقل و ترافیک، فرهنگ ترافیک، مباحث ایمنی، فضای سبز و محیط زیست.
می‌توان گفت در این حوزه‌ها با ابرچالش روبه‌رو هستیم؟
به طور قطع در این بخش‌ها به نقطه ایده‌آل نرسیده‌ایم. ممکن است در برخی از این موارد دچار چالش یا حتی بحران باشیم البته به لحاظ نوع نگاه فرهنگی و آنچه شهروندان به آن متخلق باشند و همچنین موضوعاتی که چالشی نشده‌اند، اما نیاز دارند روی آنها کار شود برای اینکه به نقاط متعالی‌تری برسند.
اگر تقسیم بندی کلیتری داشته باشیم، در اداره کل فرهنگ شهروندی به طور کلی و مشخص به دو دسته موضوع می‌پردازیم.
دسته‌ای از موضوعات به کالبد شهر ارتباط دارند و در واقع کالبدی هستند. جنس ارتباط شهروندان با کالبد شهر، نسبت و ارتباطی که یک شهروند با محیط زیست یا فضای سبز دارد یا در گستره مسائل ایمنی، حمل و نقل و ترافیک هر کدام در این بخش می‌گنجند.
در واقع نسبت‌ها و ارتباط‌هایی هستند که شهروندان باید آموزش ببینند و فرهنگشان متعالی‌تر شود.
دسته دوم «اخلاق شهروندی» است. جنس ارتباط شهروندان با یکدیگر در تعاملات شهری، فرهنگ آپارتمان نشینی، اخلاق گفت‌وگو و جنس موضوعاتی که به ارتباط شهروندان با یکدیگر باز می‌گردد. این دو دسته، از موضوعاتی است که در حوزه شهروندی به آن می‌پردازیم.
بازیافت بحران است یا بحران نیست؟
اشاره کردم که هنوز به نقطه ایده‌آل نرسیده‌ایم اما به نسبت سایر استان‌ها وضعیت ما در حوزه بازیافت و تفکیک زباله، نسبت و جایگاه خوبی دارد. اصفهان به لحاظ فرهنگی در حوزه بازیافت، پیشرو محسوب می‌شود. این به‌واسطه این بوده که سال‌ها در اداره توسعه فرهنگ شهروندی که در ابتدای تشکیل به نام «کمیته فرهنگ شهروندی» بود، یکی از موضوعات ثابتی که هر سال روی آن کار می‌شود بازیافت است.
پژوهشی در شش سال اخیر توسط جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد بی‌طرف و علمی اجرا شد که به نتایج خوبی رسیدند. بر اساس این تحقیق آمار تفکیک زباله در شهر اصفهان ۳۰۰ درصد رشد کرده بود.
بنابراین آمار به دقت نشان می‌داد پس از چند دوره کار فرهنگی، به نسبت قابل توجهی حجم تفکیک زباله افزایش یافته بود. همچنین حجم شیرابه‌ای که تولید شده بود کاهش چشم‌گیری پیدا کرد.
بازیافت از موضوعات ثابت و مهمی است که هر سال اهمیت دارد و در چند سال گذشته در مقاطعی به شکل ویژه به آن پرداخته شده است.
در مدارس هم بین دانش‌آموزان، تجمعات مختلف، تولید محتوا و نشر در فضای مجازی و رسانه‌ها به این موضوع می‌پردازیم.
علت پرداختن به موضوعات تفاله چای در تبلیغات شهری اصفهان چیست؟
ابتدا اینکه پرداختن به این موضوع نشان می‌دهد ما چند گام جلوتر از بقیه شهرها حرکت می‌کنیم. بقیه مراکز هنوز در مرحله تفکیک زباله هستند و در همان سطح کار فرهنگی می‌کنند. اما ما در اصفهان فراتر رفته و مصداقی‌تر وارد مراحل بعدی شده‌ایم.
همچنین تفکیک زباله عفونی و زباله الکترونیکی در زباله خشک هم موضوعات دیگری است که دنبال می‌کنیم. امروز زباله های‌تری که روزانه جمع آوری می‌شوند باید از هم تفکیک شوند. برخی از آنها شاید قابلیت خشک کردن داشته، یا قابل استفاده برای تولیدات دیگر باشند.
نقطه و هدف مطلوب در مدیریت پسماند؟
نقطه مطلوب ما شهر بدون زباله است که یک نقطه آرمانی است؛ نمی‌توان پیش‌بینی کرد چه زمانی به این مهم دست خواهیم یافت اما در شهرهای متمدن و پیشرفته یکی از شاخص‌های توسعه این است که حجم تولید زباله شهروندان کمتر و کمتر شده و به صفر می‌رسد.
زباله‌هایی که تولید می‌شود در همان نقطه هدف و آرمانی یک استفاده و قابلیتی دارند. این شاید برای شهروندان سوال برانگیز باشد. متولی اجرای گام به گام، سیاست‌گذاری و رسیدن به نقطه ایده‌آل معاونت خدمات شهری شهرداری است و ما در کنار این معاونت و سازمان مدیریت پسماند، آگاهی بخشی، آموزش و فرهنگ سازی را دنبال می‌کنیم.
در چند سال اخیر چند درصد از زباله‌های شهر اصفهان کمتر شده است؟
در باره کاهش تولید زباله تحقیق و مطالعه دقیقی نداشته‌ایم. بیشتر مطالعات ما در حوزه تفکیک بوده است که به نسبت سطح کشور موفق بوده‌ایم.
امروزه از حدود ۸۰۰ تن زباله‌ای که در شهر اصفهان تولید می‌شود، بیش از ۶۰ تن از این میزان تفاله چایی تر است. این میزان نزدیک به هشت تا ۱۰ درصد زباله تفاله چایی است که اگر بتوانیم این آمار را کاهش بدهیم و چای را از سبد زباله تر جدا کنیم اقدام مهمی انجام شده است.
نکته اول این است که حدود ۱۰ درصد از حجم زباله‌های تولیدی که در شهر تولید می‌شود کاهش می‌یابد. باید اشاره کنم از عوامل اصلی تولید شیرابه وجود زباله‌های تری همچون تفاله چای تر است که حجم آب قابل توجهی به خود می‌گیرد، تولید شیرابه می‌کند و از عوامل اصلی تولید شیرابه است که نوعی ماده سمی است. یک لیوان شیرابه زباله یک درخت را می‌خشکاند پس با این اقدام، تولید این ماده سمی کاهش می‌یابد.
نکته مهم دیگر اینکه اگر تفاله چای خشک شود، از سبد زباله تر خارج شده و به شکل مجزا به غرفه‌های بازیافت تحویل داده شود. مشتری و بهره بردار اصلی آن سازمان فضای سبز شهرداری است وپایه یکی از مرغوبترین کودهای طبیعی، تفاله چای خشک است.
شما به کدام بخش در موضوع پسماند و زباله ورود نکرده‌اید؟
گام‌های متعدد دیگری برای اینکه به شهر بدون زباله برسیم باید برداریم.
چه گام‌هایی برداشته نشده است؟
چون بهره بردار و مجری ما نیستیم نمی‌توان به این سوال پاسخ داد. در حقیقت نمی‌توانیم فرهنگ سازی کنیم و زیرساخت اجرا نداشته باشیم، بنابراین ما هیچ زمانی جلوتر از معاونت خدمات شهری و سیاست گذاری‌هایی که در آنجا اتفاق می‌افتد حرکت نمی‌کنیم.
در زمان حاضر، با توجه به وضعیت معاونت خدمات شهری و زیرساخت شهر اصفهان در موضوع آموزش فرهنگ شهروندی به‌ویژه در موضوع تفکیک زباله تا چه حد می‌توانید ورود پیدا کنید؟
ما امروز همگام با سیاست‌هایی که در حوزه مدیریت پسماند و تفکیک زباله اتفاق می‌افتد، گام به گام بر اساس ظرفیت‌هایی که وجود دارد جلو می‌رویم. همه این مباحث هم مبتنی بر مطالعه، پژوهش و اطلاعاتی است که کاملاً علمی است.
در مرحله تبلیغات یا آموزش در نوع برنامه‌ریزی به چه صورت کار شده است؟
موضوع تفکیک زباله و به‌ویژه تفاله چای تر، به‌عنوان یکی ازهدف‌گذاری‌های اصلی تبلیغات عمومی در سطح شهر اجرا شده و یک پویش برای این موضوع طراحی کرده‌ایم. بخشی از کار مربوط به مدارس و آموزش به کودکان و دانش آموزان در نظام تعلیم و تربیت است.
همچنین آموزش چهره به چهره درب منازل، اصناف و چای‌خانه‌ها، اداره‌های دولتی و رستوران‌ها که بیشترین مصرف چای را دارند در دستور کار جدی است. برای تفکیک زباله سبدهای مخصوصی که برای خشک کردن تفاله مناسب باشد تدارک دیده شده و از طرف شهرداری به آنها هدیه داده می‌شود.
برای تفاله‌های چای مجموعه شهرداری اصفهان چه اقدامی شده است؟
یکی از اصلی‌ترین نهادها در این رابطه شهرداری است. مرحله بعد از تبلیغات، آموزش و سپس ایجاد زیرساخت این اقدام در شهرداری و سازمان‌های وابسته است.
یک نوع سبد چای در منازل داریم که نشانه‌ای ندارد و افراد هر نوع زباله‌ای داخل آنها قرار می‌دهند اما شهرداری سبدی مشابه همان سبدها اما دارای نشانه اختصاصی طراحی کرده که به‌عنوان هدیه برای فرهنگ سازی، به مردم، سازمان‌ها و رستوران‌ها داده می‌شود.
از سختی‌های این مسیر و مشکلات در مسیر آموزش‌های شهروندی بگویید.
خیلی مواقع افراد به‌واسطه عادت به برخی کارها ترک یک عادت و تغییر رفتار برایشان سخت است. می‌دانند این گزاره یا اقدام به نفع خودشان هم هست اما این تغییر برای آنها دشوار است اما بیشترین سختی کار در این بخش زمانی است که با مقاومت شهروندان در تغییر رفتار مواجه می‌شویم.
راهکار این بخش، آموزش و تکرار و تکرار است بنابراین باید مدام گفته شود تا این مهم به باور قلبی و در نهایت به کنش و رفتار تبدیل شود.
نقدهایی به تبلیغات فرهنگ شهروندی وارد می‌کنند.نقد به نوع تبلیغات، محتوا و پیام. پاسخ شما در این رابطه چیست؟
یکی از شاخص‌های رشد شهروندان این است که شهر شما پیشرفته‌تر شود. به‌عنوان مثال وقتی اقدامی باعث می‌شود آلودگی محیط زیستی که در آن زندگی می‌کنید کمتر شود یا اگر این رفتاری باشد که به توسعه فضای سبز کمک می‌کند باید به استقبال آن رفت.
تغییر رفتار و تغییر در کنش با مصادیق کوچک و به مرور حاصل شده است. اگر در جایی شاهد رشد و ترقی بوده‌ایم می‌بینیم ابتدا به ساکن، با همین فعالیت‌های کوچک و خرد که در کنار هم قرار گرفته‌اند یک مجموعه رفتاری را شکل داده که از نظر خیلی از افراد الگو شده است.
تفاوت نگاه‌ها و دریافت‌های افراد هم متفاوت است. به تعداد شهروندان و آدم‌ها اولویت‌هایی وجود دارد. مدیریت شهری هم به خیلی از این موضوعات می‌پردازد که متولیان دیگری دارند؛ تابلوهایی که در سطح شهر می‌بینید رسالت اصلی آنها توسعه فرهنگ شهروندی است.
نظر شما