به گزارش خبرنگار ایمنا، کاهش سرانه مطالعه کتاب، قیمت کاغذ، کاهش تیراژ آثار توسط ناشران، تعطیلی کتاب‌فروشی‌های محلی، کاهش خرید کتاب و حذف کتاب از سبد کالای خانوار عباراتی است که این روزها در میان اهالی کتاب شنیده می‌شود؛ فقر سرانه مطالعه چالش بیش از دو دهه اخیر است، مسئله‌ای که گویی قرار نیست راهکار یا پیشنهادی سازنده و مؤثری برای جبران نواقص و کمبودهای آن داشته باشیم.
سرانه مطالعه کتاب در ساده‌ترین حالت، جمع میزان مطالعه همه افراد یک جامعه تقسیم بر تعداد افراد آن جامعه است. در کل می‌توان با تقسیم مقدار به دست آمده بر حسب روزهای در نظر گرفته شده به آمار کلی سرانه مطالعه در هر کشور دست یافت.
اهمیت مطالعه در جامعه هر از چند گاهی از سوی برخی افراد در ایام و مناسبت‌های ویژه تذکر داده می‌شود اما اقدام عملی چنان کمرنگ است که گویی آب از آب تکان نخورده است یا همتی برای انجام کار نیست، غافل از اینکه تربیت نسل جوان و فرهیخته به واسطه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی محقق می‌شود.
داشتن نیروی انسانی کارآمد، کاربلد، دارای دغدغه و توانمند در ارائه راهکار به کمک مطالعه شکل می‌گیرد. از سوی دیگر نیاز امروز جامعه نقش آفرینی افراد تأثیرگذار و صاحب‌نظر و مسئولان اجرایی در این خصوص است، طراحی مسابقات تلویزیونی، اجرای برنامه‌های فرهنگی، اجرای برنامه‌ها و بازی‌هایی مناسب فضای تلفن‌های همراه و فضای مجازی، ارتقای سرانه کتابخانهها، احداث پارک کتاب ویژه کودکان و نوجوانان، کتابخانه‌های سیار و کتاب‌های صوتی تنها بخشی از این اقدامات است که می‌تواند به ارتقای سرانه مطالعه در جامعه کمک کند.
کتاب و کتابخوانی مشکلات بسیار زیادی را در سال‌های اخیر پشت سر می‌گذارد. افزایش نرخ کتاب و همچنین گران بودن کاغذ دلیل عمده‌ای است تا اکثریت مردم کتاب را در آخرین نیازهای خود در سبد خرید خانوار قرار دهند. از سویی فضای مجازی بلای جان کتاب و کتابخوانی شده است و استفاده بیش از حد از این فضا عاملی شده تا مخاطبان کتاب کمتر از گذشته شوند، البته نباید از نقش خانواده و محیط‌های آموزشی همچون مدرسه و دانشگاه غافل شد، کارشناسان معتقدند فرهنگ‌سازی باید از ابتدای کودکی در ذهن افراد شکل بگیرد تا در آینده مسیر را به درستی طی کنند.
مدیریت شهری کرج برای افزایش سرانه مطالعه شهروندان این کلان‌شهر نقش پررنگی ایفا کرده که یکی از اقدامات آن پرداخت نیم درصد سهم کتابخانهها از محل بودجه فرهنگی شهرداری است که صرف توسعه و پیشرفت کتابخانه‌های محل می‌شود. یکی دیگر از تأثیرگذارترین اقدامات شهرداری در این خصوص با توجه به در دست داشتن بودجه فرهنگی مکفی به نسبت دیگر ارگان‌ها، تخصیص اراضی جهت احداث کتابخانه یا کمک به ساخت این مراکز است. البته مسائل دیگری نیز در زمینه فرهنگ‌سازی از سوی مدیریت شهری قابل انجام است که باید مورد توجه قرار گیرد.
حمایت شورای ششم از ایده‌های کارساز
فاطمه منعمی، دبیر شورای اسلامی شهر کرج با بیان اینکه سیاست‌گذاری برای نهادینه کردن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه موجب مصون‌سازی و کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، می‌گوید: برای ترویج فرهنگ کتابخوانی باید این مهم را از سنین کودکی در فرزندان نهادینه کنیم که در این زمینه می‌توان از ظرفیت مادران استفاده کرد.
وی اضافه می‌کند: چند سالی است فرهنگ هدیه دادن کتاب در جامعه کمرنگ شده است و باید با ریشه‌یابی دلایل این روند برای نهادینه‌کردن فرهنگ هدیه دادن کتاب با هدف ترویج دانایی برنامه‌ریزی شود.
دبیر شورای اسلامی شهر کرج ازجمله راهکارهای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی را فاصله گرفتن از فضای مجازی، حضور فعالان عرصه کتاب در گروه‌های مختلف اجتماعی، مذهبی و ورزشی، استفاده از ظرفیت خیران و همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط، همچنین استفاده از ظرفیت کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌داند.
وی که خواستار اهتمام جدی مدیریت شهری و دستگاه‌های ذی‌ربط برای نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی شده است، ادامه می‌دهد: مشارکت و هم‌افزایی تمام دستگاه‌های مرتبط در امر توسعه کتابخوانی در جامعه مؤثر است و باید از ظرفیت آن‌ها برای افزایش مشارکت مردمی در این حوزه بهره‌مند شد.
منعمی با اشاره به سه کتابخانه متعلق به شهرداری در این کلان‌شهر، می‌افزاید: امکان دسترسی عمومی به کتاب به منظور نهادینه‌کردن و ترویج فرهنگ کتابخوانی باید یکی از اولویت‌های شهرداری باشد و این مهم نسبت به جمعیت محلات افزایش پیدا کند.
کاهش سرانه مطالعه کتاب به زنگ خطر فرهنگی تبدیل شده است
علی قاسم‌پور، رئیس شورای اسلامی شهر کرج اظهار می‌کند: در خصوص دلیل کاهش سرانه مطالعه کتاب تنها به یک دلیل خاص نمی‌توان بسنده کرد و مجموعه عوامل متعددی در طول سال‌های اخیر دست به دست هم داده است تا سرانه کتاب و کتابخوانی هر ساله کاهش پیدا کند و هم‌اکنون تبدیل به یک زنگ خطر شود.
وی با اشاره به سهم شهرداری در توسعه فرهنگ کتابخوانی، می‌گوید: استفاده بیش از حد از فضای مجازی، افزایش قیمت کتاب، رشد تکنولوژی و تمایل جمعی برای رسانه‌های بصری، همچنین نبود تبلیغات مناسب جهت کتابخوانی از دلایل اصلی کاهش سرانه مطالعه کتاب است.
رئیس شورای اسلامی شهر کرج با تاکید بر اهتمام ویژه شهرداری در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، تصریح می‌کند: مدیریت شهری می‌تواند ایستگاه کتاب و کتابخوانی در مجتمع‌های پر جمعیت مناطق مختلف شهر توسط سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی دایر کند تا شهروندان بتوانند در تمام رده‌های سنی به مطالعه مبادرت ورزند و شاهد گسترش فرهنگ مطالعه باشیم.
وی تاکید می‌کند: برای جلوگیری از کاهش بیش از حد سرانه مطالعه توصیه می‌شود که مخاطبان استفاده از تکنولوژی را برای فضاهای مجازی و سرگرم کردن خود کنار بگذارند یا میزان حضور در این فضا را کاهش دهند، همچنین می‌توانند از این تکنولوژی‌ها جهت مطالعه آنلاین کتاب استفاده کنند یا کتاب‌های صوتی را در برنامه زمانی خود قرار دهند تا میزان مطالعه نیز افزایش یابد.
قاسم‌پور خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه شهر کرج در چند سال گذشته با افزایش چند برابری جمعیت مواجه شده است، گسترش زیرساخت‌های فرهنگی از جمله احداث کتابخانه در نقاط مختلف شهر باید جزو اولویت‌های شهرداری قرار بگیرد تا با توجه به نیاز شهروندان و لزوم اشاعه فرهنگ کتابخوانی در بین مردم و حمایت شورای اسلامی شهر و مسئولان استانی اقدامات ارزنده‌ای در این خصوص صورت گیرد.
نظر شما