به گزارش خبرنگار ایمنا، پنبه از محصولاتی است که کشت آن در کشور ما قدمتی دیرینه دارد، کشت آن هرساله از اول فروردین تا پایان بهار ادامه دارد و به‌طورمعمول برداشت آن از شهریورماه تا پایان سال انجام می‌گیرد اما باوجود قابلیت زیاد زمین‌های کشاورزی ایران، برای کشت پنبه در میزان وسیع، در برهه‌ای به این محصول کم‌توجهی شد.
در سال ۷۵ در کشور، با زیر کشت رفتن حدود ۳۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی، بیشترین میزان تولید پنبه (حدود ۶۰۰ هزار تن وِش پنبه) صورت گرفت و این روند تولید تا سال ۱۳۸۳ ادامه‌دار بود و حتی منجر به صادرات این محصول شد.
اما به‌تدریج واردات این محصول اساسی آغاز و از تولید داخل کاهش پیدا کرد و به هر میزان با خشک‌سالی و کم‌آبی بیشتری مواجه شدیم کشت پنبه کاهش یافت، از طرفی کشت محصولات دیگر برای کشاورزان به‌صرفه‌تر بود و از سویی هم نگاه سودآورانه بیشتر، از طریق واردات نسبت به کشت داخل، عاملی مهم در راستای کاهش سطح زیر کشت پنبه به‌شمار می‌آمد.
تا سال ۱۳۹۴ که وزارت جهاد کشاورزی برای حفظ وضعیت فعلی کشت پنبه در کشور چاره‌جویی کرد و در برنامه‌ای ۱۰ ساله تا افق ۱۴۰۴ برنامه خودکفایی آن تدوین شد و اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که از نقطه‌نظر مسئولان این بخش به‌زودی شاهد خودکفایی کامل در تولید پنبه خواهیم بود.
سیاست‌های اجرایی برای خودکفایی در تولید پنبه
ایران، کشوری با کارخانه‌ها نساجی فراوان است و توجه به این مسئله ضرورت افزایش سطح زیر کشت پنبه و خودکفایی در تولید آن را دوچندان می‌کند، ازاین‌روست که وزارت جهاد کشاورزی قصد دارد تولید پنبه را تا دو سال آینده به ۱۸۰ هزار تن برساند. به‌ویژه آنکه در سال‌های گذشته باوجود افزایش نرخ ارز و افت چند برابری ارزش پول ملی، محصولاتی که قبلاً با شرایط بهتری وارد می‌شد، دچار افزایش قیمت شدیدی شده است.
حال مشخص است که با افزایش قیمت جهانی پنبه، خشک‌سالی و کم‌آبی جهانی و امتناع تولیدکنندگان جهانی از فروش خام محصول خود، واردات این محصول برای ایران به‌صرفه نیست، موضوع قابل‌تأمل آنکه درحالی شرایط واردات پنبه دشوار شده است که پنبه موردنیاز کشور بیش از ۱۸۰ هزار تن اعلام می‌شود، اما در سال گذشته حدود ۸۰ هزار تن وش پنبه تولید شد که بقیه باید با واردات جبران شود، آماری که ضرورت تلاش بیشتر برای تولید بالاتر این محصول را محسوس‌تر می‌کند.
به گفته هزارجریبی، مدیرکل پنبه و گیاهان صنعتی وزارت جهاد کشاورزی طبق برنامه‌ریزی تا سال ۱۴۰۳ واردات پنبه باید به صفر برسد و تمامی نیاز داخل از سطح کشتزارهای کشور تأمین شود که در این راستا باید تلاش‌ها افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه دولت برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی را برای رسیدن خودکفایی در محصول پنبه اجرا می‌کند، می‌گوید: این سیاست‌ها به استان‌ها ابلاغ خواهد شد که اختصاص یارانه‌ها برای خرید ماشین‌آلات و تأمین نهاده‌ها از آن جمله است.
مدیرکل پنبه و گیاهان صنعتی وزارت جهاد کشاورزی تصریح می‌کند: کارخانه‌های پنبه نیز در این خصوص موردحمایت قرار می‌گیرند که برای تجهیز و نوسازی هر کارخانه نیز اختصاص یک میلیارد تومان تسهیلات کم‌بهره در نظر گرفته‌شده است.
به گفته هزارجریبی، تلاش می‌کنیم تا کشت این محصول را در مناطق شمال کشور که منابع آبی پایداری وجود دارد توسعه دهیم که در این خصوص برنامه‌های تشویقی نیز برای کشاورزان وجود دارد.
وی با تأکید بر کشت مکانیزه پنبه در سطح کشور اظهار می‌کند: هزینه‌های تولید پنبه باید کاهش یابد تا کشاورزان رغبت بیشتری برای کشت و کار این محصول در سطح کشور داشته باشند که در این خصوص نیز برنامه‌هایی در راستای حمایت وجود دارد که به استان‌ها ابلاغ خواهد شد.
ضرورت توسعه کشت پنبه در اصفهان
بر اساس آمارهای سال جاری استان‌های گلستان، خراسان رضوی، فارس و اردبیل بیشترین میزان سطح زیر کشت پنبه را به خود اختصاص داده‌اند. اما سطح زیر کشت پنبه در اصفهان به چه صورت است؟ استانی که درگذشته‌ای نه‌چندان دور، قطب پنبه کشور شناخته می‌شد، مدت‌زمانی است که به دلیل خشک‌سالی و کمبود آب، بسیاری از مزارع این دیار جایگزین‌هایی دیگر برای کشت این محصول پیدا کرده‌اند.
در واقع فقدان تجهیزات و زیرساخت‌های لازم و کافی، بالا بودن هزینه‌های تولید و مهم‌تر از همه کم‌آبی موجب شده است که به‌جای کشت داخل، در طول این چند سال اخیر، واردات آن‌هم با بهایی کمتر و کیفیت بالاتر ترجیح داده شود، هرچند، بنا بر اظهارات مسئولان این حوزه، سازمان جهاد کشاورزی پیگیر توسعه کشت این محصول شده است و حتی از خودکفایی در تولید خبر می‌رسد.
بنا به گفته کیوان بنی‌اسدی، کارشناس دانه‌های روغنی و گیاهان صنعتی استان اصفهان در سال زراعی جاری سازمان جهاد کشاورزی بیش از ۱۵ تن بذر بدون کرک یارانه‌دار و گواهی‌شده ارقام میان‌رس و زودرس در اختیار کشاورزان استان قرارداد و همچنین اقدام به ایجاد مزارع مقایسه ارقام جدید داخلی و خارجی در چهار شهرستان نموده و در دو شهرستان هم مزرعه الگویی پنبه ایجاد نموده است.
وی تصریح می‌کند: سازمان جهاد کشاورزی پیگیر توسعه کشت قراردادی پنبه است و به مرور زمان قرار است کل سطح مزارع محصول پنبه استان در قالب کشاورزی قراردادی کشت شود.
نیاز پنبه در استان بیش از تولید است
در این خصوص، پیمان فیروزنیا، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا بابیان اینکه برداشت پنبه از اواخر مهرماه شروع می‌شود اظهار می‌کند: ممکن است در برخی از مناطق دو تا سه نوبت برداشت انجام گیرد و تا اواخر آذرماه ادامه داشته باشد.
وی تصریح می‌کند: پنبه از محصولاتی است که در چند شهرستان اصفهان کشت می‌شود، مهم‌ترین این مراکز کاشان، جرقویه، آران بیدگل، ورزنه و نائین است و اخیراً هم برخوار به این چرخه پیوسته است. به دلیل کمبود منابع آبی اقداماتی در راستای بهره‌وری بیشتر از این محصول انجام گرفته است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان یادآور می‌شود: با توجه به کارخانه‌ها نساجی استان، نیاز پنبه بیش از تولید است، از طرفی هم خشک‌سالی‌های اخیر سطح زیر کشت پنبه را کاهش داده است. براین اساس لازم است که تولید پنبه افزایش یابد زیرا کشورهای صادرکننده هم به‌جای صادرات خام، فرآوری این محصول را ترجیح می‌دهند چراکه ارزش‌افزوده بیشتری به دنبال دارد.
به گفته فیروزنیا، چند نوع بذر جدید در مزارع استان داشته‌ایم که زودرسی بیشتر و جواب دهی خوبی داشته‌اند، همچنین طرح‌های تغذیه‌ای در مزارع را اجرا کرده‌ایم که نتیجه خوبی در عملکرد داشته است ضمن آنکه اجرای طرح پی وی اس را داشته‌ایم.
وی توضیح می‌دهد: این‌گونه که چند رقم پنبه را در کنار هم قرار می‌دهیم و بهترین رقم را برای مناطق مختلف، شناسایی کرده و کشاورزان هم از نزدیک با این ارقام آشنا می‌شوند و خود انتخاب می‌کنند. با کاهش سطح زیر کشت این محصول به ۹۸۰ هکتار که ناشی از خشک‌سالی در استان اصفهان است و به‌علاوه باوجود صرفه اقتصادی واردات پنبه نسبت به کشت آن، اجرای طرح کشت پی. وی. اس ضرورت دارد.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: اما در سطح کشوری، ازآنجاکه پنبه از صنایع مادر شناخته می‌شود اقدامات خوبی توسط مجری پنبه کشور، نیز درحال انجام است و با برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته قرار بر توسعه پنبه است، همچنین احیای سازمان پنبه موردنظر است که از قدیم وجود داشت و بنا به دلیلی به مرور زمان حذف شد.
فیروزنیا اظهار می‌کند: کشت پنبه در تناوب قرار دارد و به‌عنوان یکی از برندهایی است که در الگوی کشت دیده شده است. برای این هدف باید به سمت ارقام زودرس و میان‌رسی برویم که نیاز آبی کمتری داشته باشد.
نظر شما