به گزارش خبرنگار ایمنا، آلودگی عبارت است از پخش شدن یا درهم‌آمیختگی مواد خارجی که متعلق به محیط یا شرایط موجود نیست؛ این محیط می‌تواند آب، خاک یا هوا باشد. آلودگی در صورتی رخ می‌دهد که کیفیت محیط از نظر فیزیکی، شیمایی و زیست‌محیطی تغییر پیدا کند؛ این تغییر معمولاً به انسان، محیط و سایر موجودات زنده ضرر می‌رساند و از این جهت به‌عنوان آلودگی شناخته می‌شود.
یکی از آلودگی‌های مهم و دردسرآفرین آلودگی خاک است که منجر به آلودگی مواد غذایی نیز می‌شود. عوامل متعددی در آلودگی خاک تأثیرگذار است که از جمله آن‌ها می‌توان به صنایع و معادن فعال اشاره کرد. برای بررسی بیشتر آلودگی خاک و شناخت عوامل مؤثر در این فرآیند با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چرا آلودگی خاک مغفول مانده است؟
هنگامی که در رابطه با آلودگی صحبت می‌شود عناصر حیاتی به‌خصوصی از جمله آب، خاک و هوا مورد توجه قرار می‌گیرد، اما به طور کلی در شرایط کنونی به دلیل مشکلاتی که در زمینه آب و هوا وجود دارد خیلی به آلودگی خاک توجهی نمی‌شود.
آلودگی خاک مانند آلودگی هوا شدت زیادی ندارد و تأثیرات آن خیلی مشخص نیست، اما اهمیت آن از آلودگی آب و هوا کمتر نیست، زیرا می‌تواند در حیات انسان بسیار تأثیرگذار باشد و مشکلات بسیاری را برای محیط‌زیست ایجاد کند.
خاک در چه صورتی آلوده می‌شود؟
یکی از معضلات آلودگی خاک هنگامی رخ می‌دهد که خاک خاصیت خود را برای رشد گیاه از دست بدهد. به‌طورکلی با توسعه و حرکت رو به جلوی صنایع شاهد دسترسی بیشتر بشریت به خاک و افزایش دست‌اندازی در آن هستیم.
در بسیاری از مواقع با آلودگی خاکی مواجه می‌شویم که تحت عنوان افزایش غیرعادی مواد شیمیایی شناخته می‌شود و معمولاً این آلودگی ناشی از عملکرد انسان است؛ البته گاهی اوقات نیز افزایش مقدار نمک خاک می‌تواند منجر به آلودگی شود.
چه عواملی منجر به آلوده شدن خاک می‌شود؟
عوامل مختلفی می‌تواند منجر به افزایش مواد شیمیایی و به موجب آن آلودگی خاک شود که بسیاری از آن‌ها ناشی از عملکرد انسان‌ها است؛ فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی می‌تواند منجر به افزایش مواد شیمیایی درون خاک شود همچنین دفن پسماندها در خاک نیز می‌تواند موجب تغییر شرایط خاک شود.
در برخی از مواقع شاهدیم که ترکیبات مختلفی مانند هیدروکربن‌ها باعث آلودگی خاک می‌شوند؛ این ترکیبات معمولاً مشتقات نفتی بوده و برخی از آن‌ها نیز حاوی فلزات سنگینی مانند جیوه و کادمیوم است، همچنین ترکیباتی که تحت عنوان آفت‌کش شناخته می‌شود نیز می‌تواند منجر به آلودگی خاک شود.
چرا خاک برای بشر حائز اهمیت است؟
خاک عنصر بسیار مهمی است و آلودگی آن جزو موارد بسیار حساس محسوب می‌شود؛ درواقع اگر به وسعت ایران و میزان عناصر حیاتی موجود در آن نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که حدود ۱۶۵ میلیون هکتار زمین در این منطقه وجود دارد که حدود ۹۰ الی ۱۰۰ هکتار آن خاک مناسبی برای توسعه و کشاورزی ندارد، به همین دلیل خاک و حفاظت از آن در ایران بسیار حائز اهمیت است.
اگر مقدار خاک مناسب برای کشاورزی را محاسبه کنیم، متوجه می‌شویم که حدود ۷۰ میلیون هکتار خاک مناسب در کشور وجود دارد که در بخش بسیاری از آن کشت می‌شود. با توجه به شرایط کنونی، وسعت کشور و محدودیت خاک برای تأمین مواد غذایی در آینده باید گفت که حفاظت از خاک و جلوگیری از آلوده شدن آن بسیار الویت دارد و مسئولین مرتبط نیز باید در این رابطه فعالیت مستمری انجام دهند.
آلودگی خاک چه تأثیراتی به همراه دارد؟
برای تولید یک سانتی‌متر خاک مدت زمانی در حدود یک میلیون سال باید طی شود که این مقدار زمان برای تولید خاک مورد نیاز بسیار زیاد خواهد بود؛ بنابراین ارزش خاک بسیار بالاتر از اندازه‌ای است که بشر تصور می‌کند.
مسئله حائز اهمیت در حفاظت از خاک و جلوگیری از آلوده شدن آن‌جایی مشخص می‌شود که برای تولید محصولات ارگانیک و عاری از هرگونه آلاینده به خاک سالم نیازی مبرم داریم.
چه منابعی منجر به آلودگی خاک می‌شود؟
به طور کلی مطالعات نشان‌داده است که بشر هنگامی که به سمت توسعه و صنعتی‌سازی حرکت می‌کند، شدت آلودگی خاک را نیز افزایش می‌دهد. اگر بخواهیم پیرامون منابع آلودگی خاک صحبت کنیم باید به آلودگی‌های صنعتی و معادن فعال اشاره کرد. در آلودگی خاک مصرف سوخت‌های فسیلی که تحت عنوان آلودگی‌های نفتی شناخته می‌شود نیز بسیار حائز اهمیت است، همچنین نباید از این نکته غافل شد که استفاده از کود و سموم کشاورزی نیز منجر به آلودگی خاک می‌شود.
یکی از منابع آلودگی که شاید توجه خیلی کمی به آن می‌شود، بحث پسماندها و زباله‌هایی است که منجر به آلودگی فیزیکی و ظاهری محیط‌زیست شده است. اعمالی مانند رها کردن زباله‌های غیرقابل بازیافتی در طبیعت مناظر بسیار ناپسندی را به وجود می‌آورد، اما فاجعه هنگامی رخ می‌دهد که به دلیل بی‌توجهی به مسائل زیست‌محیطی و نداشتن دانش کافی، پس از جمع‌آوری زباله‌های خانگی، بیمارستانی، صنعتی یا نخاله‌های ساختمانی آن را در نواحی مختلفی از شهر دفن می‌کنیم و نه تنها خاک را آلوده می‌کنیم، بلکه آب آن منطقه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهیم.
نظر شما