به گزارش خبرنگار ایمنا، مهری اذانی امروز _چهارشنبه بیست‌وپنجم آبانماه_ در نشست نقد و بررسی کتاب «زاینده‌رود؛ از سرچشمه تا مرداب»، نوشته زنده یاد سیدحسن حسینی‌ابری، اظهار کرد: هدف از نقد علمی کتاب رصد نوشتار کتاب از زاویه دید یک جغرافیدان و برنامه‌ریز شهری است.
وی تصریح کرد: دید جغرافیدان با نگاه دیگر اقشار تفاوت دارد و کار جغرافیا بررسی ارتباط انسان با محیط است؛ ارتباط متقابلی که انسان می‌تواند با محیط پیرامون خود داشته باشد. جغرافیا تنها به خاطر سپردن و بلد بودن نام کوه‌ها، دشت‌ها و بیابان‌ها نیست، بلکه در حقیقت توجه به مکان است و در یک نمونه مشخص می‌کند رودخانه زاینده‌رود چه اثری بر فضاهای اطراف داشته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد خاطر نشان کرد: نویسنده با دید جغرافیدان کتاب را به رشته تحریر درآورده است بنابراین ضروری است که یک جغرافیدان کتاب آن مرحوم را نقد، بررسی و واکاوی کند. از این منظر پیمودن مسیر اندیشه‌های استاد از دوره‌های کارشناسی تا دکتری مرا بر آن داشت به‌واسطه وظیفه و دِینی که بر عهده دارم این مجموعه را بررسی و نقد کنم.
جغرافیا و نگاه فضایی به جهان هستی
وی گفت: توجه به مفهوم علمی جغرافیا و همچنین ارتباط متقابل انسان و محیط اهمیت زیادی دارد؛ جغرافیا، جغرافیای کاربردی است و نگاه فضایی به جهان هستی همچون یک کشور، استان، شهر و رود کهنسال دارد؛ یعنی اینکه باید از زوایای مختلف و جوانب مختلف بررسی کرد و تاثیرپذیری‌ها و در طرف مقابل تاثیرگذاری‌ها را دید.
اذانی با بیان اینکه دقت در بررسی موقعیت‌های خاص نویسنده در فرایند نگارش کتاب به شکلی است که وی به طور نظام‌مند و اصولی، قدم به قدم کلمات و جملات را نوشته و در این مسیر متحمل رنج و زحمت زیادی شده است. ترسیم چشم اندازهای خاص جغرافیایی توسط نویسنده و اینکه چگونه این مهم بر ذهن خواننده می‌تواند تأثیرگذار باشد در این نوشتار مطرح است.
وی تاکید کرد: اثرگذاری کتاب بر اندیشمندان، صاحب نظران و مخاطبان از مدیران شهری تا دانشجویان و علاقه‌مندان به طبیعت و محیط زیست با زوایای دید متفاوتی رخ داده است، اما من از زاویه کسی کتاب را نقد کرده‌ام که عاشق است.
استاد جغرافیای دانشگاه‌های اصفهان درباره نحوه نقد و بررسی کتاب زاینده رود از سرچشمه تا مرداب، اظهار کرد: نقد صوری شامل سیمای ظاهری، تصویرسازی روی جلد، کیفیت و شخصیت کتاب می‌شود. نقد محتوایی نیز شامل بدنه اصلی و محتوا، متن، شکل‌ها، تصاویر، نقشه‌ها، نمودارها و جدول‌های مختلف است.
وی افزود: تصویر محوری که برای جلد کتاب انتخاب شده سردر بازار قیصریه است که دروازه ورود به میدان نقش جهان و بازار اصفهان بوده است.
اذانی درباره چرایی تدوین کتاب و بیان مسئله، اظهار کرد: افزایش تعالی فرهنگی توده‌ها و ارتقا آگاهی عوام و خواص و همچنین احترام به ارزش‌های موجودیت بخش پایتخت فرهنگی جهان اسلام، در نوشتن این نوشتار علمی و پژوهش محور مؤثر بوده است.
وی تصریح کرد: شادروان حسینی‌ابری در مقدمه کتاب آورده است: وسعت حوزه تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی زاینده‌رود، به‌عنوان یکی از پایدارترین و قدیمی‌ترین کانون‌های اندیشه ایرانی و اسلامی به حدی است که هرگز با عمر کوتاه آدمی و اندیشه‌های محدود نمی‌توان از ظرایف و دقایق آن آگاهی یافت، که بدون شک چنین ادعایی هرگز از طرف نویسنده کتاب مطرح نبوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد خاطر نشان کرد: در واقع کتاب «زاینده‌رود از سرچشمه تا مرداب»، آغازی بر مطالعات وسیع آیندگان در قرن‌های آینده خواهد بود. مرحوم حسینی ابری به طور عملی از سرچشمه تا پایاب زاینده‌رود را طی کرده و چنین کاری توسط هیچ محقق دیگری اتفاق نیفتاده است.
وی در تشریح شش فصل کتاب، افزود: نخستین فصل این مجموعه به معرفی حوزه وسیع زاینده‌رود و بیان نامگذاری رودخانه و نام‌های آن در طول تاریخ اختصاص دارد. همچنین در فصل دوم به شعب این رود پرداخته و مسیر رودخانه از دو رود اصلی شامل کوهرنگ، زاینده‌رود و مرداب گاوخونی به ترتیب بیان شده است.
زاینده‌رود؛ از آیدوغمیش تا گاوخونی
اذانی تصریح کرد: سومین فصل کتاب درباره تقسیم آب زاینده‌رود، سابقه آبیاری و محتوای طومار معروف شیخ بهایی مطالبی دارد و در فصل چهارم حوضه آبخور زاینده‌رود با نگاه به مدیریت آب در این حوزه وسیع نگاشته شده است، در این فصل مجموع آبی که به زاینده‌بود معروف است و شامل شعبه‌های آن نمی‌شود، حوضه زاینده‌رود نامیده شده و دهستان آیدوغمیش تا رودشت در نزدیکی گاوخونی را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: در صفحه ۹۱ کتاب به اولویت استفاده از آب بر اساس اقلیم، میزان جمعیت، جنس خاک زراعی، و امکان تسلط آب بر اراضی و دوری و نزدیکی به سرچشمه رودخانه اشاره شده است.
این جغرافیدان اظهار کرد: در فصل پنجم تأسیسات جدید آبیاری زاینده‌رود بررسی شده و آمده است که از قرن چهارم هجری و سلسله سلجوقیان این موضوع مورد توجه بوده است. ششمین فصل این کتاب هم به مواردی همچون آینده نگری در میزان مصرف آب در مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری، مدیریت آب و نقش مردم، معرفی تالاب گاوخونی از دیدگاه منابع جغرافیایی، تاریخی و آینده نگری در رابطه با مشکلات ناشی از سو مدیریت آب زاینده‌رود از سرچشمه تا تالاب پرداخته است.
وی گفت: کتاب «زاینده‌رود» حاصل ۱۷ سال کار مستمر کتابخانه‌ای، صحرایی و درس و بحث در محافل علمی است که شاهد دقت در متون تاریخی و جغرافیایی و انطباق با تقسیم نامه‌ها، حقابه‌ها و سایر موارد در کتاب هستیم.
اذانی تاکید کرد: هر فصل این کتاب ۳۳۲ صفحه‌ای یک دایره‌المعارف کامل است تا جایی که برای اطلاع دقیق خواننده تمام اسامی و نام‌های مکان‌ها و روستاها به دقت اعراب گذاری شده است.
به گزارش ایمنا، زنده یاد سیدحسن حسینی ابری متولد ۱۳۱۸ و متوفی در سال ۱۳۸۹، استاد گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان بوده است.
نظر شما