به گزارش خبرنگار ایمنا، کتابخانه‌ها محلی برای رشد و تعالی فکری، فرهنگی و اجتماعی جوامع بشری هستند و هر چه مردمان یک سرزمین کتاب‌خوان‌تر باشند، فرهنگ و رشد دانشی افراد آن جامعه غنی‌تر، پویاتر و روبه‌رشدتر خواهد بود.
کتاب که مرکز ثقل تعالی بشریت در هر زمانه‌ای است، ثبت چیزهایی را به عهده دارد که باید خواند و دانست؛ البته امروزه این مسیر از کتاب به فضای مجازی و موبایل کوچ کرده است!
در این بین سازمان‌ها و نهادهایی وجود دارند که با رویکردهای نوین و طرح‌های ابتکاری، می‌کوشند حامی کتاب و کتاب‌خوانی باشند و با اجرای برنامه‌های مختلف، مخاطبان را با کتاب و کتاب‌خوانی بیشتر مأنوس کنند.
«مرضیه اربابان» رئیس اداره امور کتابخانه‌های شهرداری اصفهان است. با این مسئول فرهنگی درباره طرح‌ها و برنامه‌های این اداره گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
امور کتابخانه‌ها بخش‌های مختلفی دارد. از این بخش‌ها و کارکردهای آن‌ها بگویید
مجموعه اداره امور کتابخانه‌های شهرداری اصفهان دارای چهار بخش مجزا در موضوع کتابخانه‌ها است. تعدادی از این کتابخانه‌ها تخصصی و شماری از آن‌ها اختصاصی هستند به این صورت که کتابخانه‌های اختصاصی به گروه‌های سنی و تحصیلی خاص همچون نوجوان، جوان یا کودک اختصاص دارند؛ همچنین کتابخانه‌هایی داریم که مربوط به مباحث تخصصی ازجمله حقوق، ورزش، ادبیات و دیگر موارد است، از آن جمله می‌توان به کتابخانه تخصصی هنر، حقوق، ادبیات، سلامت، ورزش و رسانه اشاره کرد.
درمجموع شهرداری اصفهان چه تعداد سالن مطالعه و کتابخانه دارد؟
اداره کتابخانه‌های شهرداری اصفهان درمجموع بیش از ۷۰ سالن مطالعه و کتاب‌خوانی دارد که در چهاربخشی که اشاره کردم فعالیت دارند. کتابخانه‌های عمومی ماههد کوثر، علامه امینی، مرکزی و میرداماد، و چند مجموعه دیگر یا کتابخانه‌های سازمانی زیرمجموعه شهرداری که در داخل ادارات واقع هستند که از آن جمله می‌توان به کتابخانه تخصصی عمران، روابط عمومی شهرداری، تخت فولاد و سازمان آتش‌نشانی اشاره کرد. بخش دیگر کتابخانه‌های اختصاصی مانند کتابخانه بانوان و کودک و نوجوان است که مخاطبان آن‌ها را گروه‌های سنی تشکیل می‌دهند.
نحوه عضویت افراد و شهروندان در کتابخانه‌ها چگونه است و چه روندی دارد؟
مجموعه کتابخانه‌های زیرمجموعه شهرداری اصفهان دو مدل عضویت دارند. یک عضویت جامع و یک عضویت ویژه؛ در طرح عضویت جامع همه مردم و اقشار مختلف می‌توانند از این امکان استفاده کنند و هر هفته سه کتاب به امانت بگیرند. اما عضویت ویژه به دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری اختصاص دارد. این افراد می‌توانند شش جلد کتاب در هفته امانت بگیرند و مطالعه کنند.
برای اهدای کتاب از طرف مردم به کتابخانه‌ها هم طرحی دارید؟
بله؛ طرحی با عنوان «مبادله کتاب شهروند» در کتابخانه میرداماد و تخصصی حقوق فعال است. در این طرح مردم کتاب‌هایی در منزل دارند، مطالعه کرده‌اند و دیگر نیازی به کتاب ندارند. آن‌ها با مراجعه به کتابخانه میرداماد کتاب یا کتاب‌هایی که نیاز ندارند را به این مجموعه تحویل می‌دهند و در عوض، یک جلد کتاب موردعلاقه خود را دریافت می‌کنند.
طرح‌های شاخص دیگری هم دارید؟
در کتابخانه دیجیتال شهرداری اصفهان که در محل کتابخانه مرکزی واقع‌شده، اسناد تاریخی، کتاب‌های چاپ سنگی، نسخه‌های خطی، فارسی، لاتین و عربی، مقالات هنر، اصفهان‌شناسی و کتاب‌های نفیس و گویا وجود دارد و در دسترس است.
علت راه‌اندازی این کتابخانه روزآمد در شهرداری اصفهان، کاهش هزینه‌ها و زمان کاربران و دسترس‌پذیربودن منابع کمیاب و نایاب کتابخانه‌ای است که می‌توان در این مجموعه از آن‌ها بهره برد.
مورد دیگر، مرکز خدمت‌رسانی امانت بین کتابخانه‌های شهرداری اصفهان است که به‌صورت ویژه در کتابخانه مرکزی اجرا می‌شود. این طرح به شهروندان محقق و پژوهشگر اختصاص دارد و با تعدادی از دانشگاه‌ها و مرکز آموزش عالی در ارتباط است. دانشگاه‌هایی ازجمله علوم پزشکی، صنعتی، اصفهان، پیام نور، مرکز علوم و تحقیقات و مالک‌اشتر شاهین‌شهر در این طرح مشارکت دارند.
محققان در این طرح می‌توانند با دریافت عضویت ویژه در کتابخانه مرکزی و مراجعه به رابطان طرح که در دانشگاه‌ها حضور دارند از منابع غنی آن استفاده کنند.
شکل کار در بخش امانت بین کتابخانه‌ها به این صورت است که کتابی که در داخل مجموعه بزرگ ما موجود است و یکی از این مراکز آموزش عالی این کتاب را می‌خواهد، این موضوع را به کتابخانه مرکزی اطلاع می‌دهد تا کتاب با پیک برای آن‌ها ارسال شود. همچنین این روند به شکل معکوس هم امکان‌پذیر است و اگر یکی از اعضای کتابخانه‌های شهرداری اصفهان خواهان کتابی باشد که دریکی از این دانشگاه‌ها موجود است، بااطلاع به دانشگاه موردنظر کتاب در اختیار او قرار می‌گیرد.
طرح دیگر «جمعه‌بازار کتاب» شهر اصفهان است که به شکل مستمر در آخرین روز هر هفته در پارکینگ امام علی (ع) برپا می‌شود و شهروندان می‌توانند ضمن بازدید از این نمایشگاه هفتگی، کتاب‌های موردنظرشان را با قیمت کمتر تهیه کنند. این نمایشگاه هفتگی، از ساعت هشت صبح تا ۱۴ هر هفته در این محل برپا است.
بخش نشریات کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان نیز در دو بخش نشریات و مطبوعات قدیمی و جدید آماده ارائه خدمت به عموم شهروندان است.
«پیک دانایی» عنوان طرح دیگری است که ویژه گروه سنی سالمندان و افراد ناتوان جسمی تهیه شده است. افراد توان‌خواه می‌توانند در این طرح عضو شوند و بدون مراجعه به کتابخانه، کتاب موردنظرشان را از طریق تماس تلفنی دریافت کنند. در این طرح پیک کتابخانه کتاب را به دست فرد سالمند یا معلول می‌رساند و زمانی که فرد کتاب را مطالعه کرد، آن را به کتابخانه بازمی‌گرداند.
وضعیت کتاب و کتاب‌خوانی در سال‌های شیوع ویروس کرونا چگونه بود؟ طرح خاصی برای آن دوره خاص داشتید؟
در دو سال شیوع کرونا، طرح «کتاب در خانه» را اجرا کردیم به این شکل که کتاب را به درِ منزل افراد متقاضی می‌فرستادیم. سقف امانت کتاب در این طرح، سه کتاب برای هر دو هفته بود؛ همچنین در آن مدت، عضویت الکترونیکی کتابخانه‌های زیرمجموعه شهرداری اصفهان فعال شد که شاهد استقبال خوب شهروندان از این موضوع بودیم.
در همان زمان شیوع ویروس کرونا، سالن‌های مطالعه به میز پژوهش اختصاص داده شدند. به این صورت که برای افرادی که دانشجوی ارشد، دکترا بودند، میز اختصاصی یک‌ماهه در نظر گرفتیم تا بتوانند از مرجع کتابخانه استفاده کند. متقاضیان می‌توانستند هر یک ماه آن را تمدید کنند و در صورت نیاز بازهم از میز اختصاصی استفاده کند.
طرح خوب دیگری که در دوران کرونا فعال کردیم، مربوط به گروه سنی کودک و نوجوان بود که به مجموعه بزرگ کتابخانه‌های عمومی شهرداری اضافه شد. از آن جمله کتابخانه میرداماد و بخش ویژه‌ای بود که برای نوجوانان در این مجموعه اضافه کرد. همچنین کتابخانه عبادت یا کتابخانه کودک و نوجوان در فرهنگسرای نوجوان نیز به شکل تخصصی برای این گروه سنی فعال شدند؛ کتابخانه رودکی هم به شکل اختصاصی برای کودک و نوجوان کار خود را دنبال کرد.
نحوه اطلاع‌رسانی برنامه‌های اداره کتابخانه‌ها از چه طریقی امکان‌پذیر است؟
عموم مردم می‌توانند با مراجعه به سایت اداره امور کتابخانه‌ها و سالن‌های مطالعه شهرداری اصفهان به نشانی www.cle.ir از همه طرح‌ها، برنامه‌ها و سایر خدمات مرتبط مطلع شوند و از امکانات سایت استفاده کنند.
نظر شما