به گزارش خبرنگار ایمنا، سیدابراهیم رئیسی چهارشنبه _بیست‌وسوم شهریورماه_ به همراه هیئتی بلندپایه برای شرکت در اجلاس شانگهای، عازم سمرقند ازبکستان شد. ظرفیت‌های این سازمان از آن جهت حائز اهمیت است که دو عضو شورای امنیت ملی یعنی روسیه و چین در آن عضو هستند. این سازمان از نظر جمعیتی، بیش از یک سوم جمعیت جهان را در خود جای داده است و از این جهت می‌تواند نقش مؤثری درخصوص اقتصاد، سیاست و امنیت برای کشورهای عضو ایفا کند.
سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک نهاد با نفوذ همکاری‌های منطقه‌ای، سازمانی میان‌دولتی است که در سال ۲۰۰۱ با هدف همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی از سوی رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تشکیل شد.
کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای، مجموعاً بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند که با مساحتی در حدود یک چهارم سطح خشکی‌های زمین و حدود نیمی از جمعیت جهان، عملاً موجب بر هم خوردن جهان تک‌قطبی مطلوب آمریکا و ایجاد توازن قدرت در جهان چند قطبی شده‌اند؛ مواردی که به وزن سیاسی تهران در جهان خواهد افزود.
کارشناسان بر این باورند حضور ایران به عنوان عضو دائم در این سازمان با توجه به فعالیت‌ها و همکاری‌های گسترده اعضای آن در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی- بانکی، انرژی و فرهنگی قطعاً فضای مناسب‌تری را برای تعاملات بین‌المللی ایران فراهم خواهد آورد.
هدف اصلی تشکیل سازمان شانگهای با توجه به ایفای نقش اصلی روسیه و چین در آن، برقراری موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه است که اگرچه هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به‌شمار نمی‌رود اما توانسته در بسیاری از معادلات منطقه‌ای و جهانی نقش مؤثری ایفا کند.
همچنین مشارکت ایران در همکاری‌های سیاسی کشورهای سازمان همکاری شانگهای ممکن است برای روابط سازمان همکاری شانگهای با جهان اسلام، در درجه اول از طریق سازمان همکاری اسلامی و از طریق ارتباط با سازمان‌های اسلامی فعال در کشورهای مختلف مفید باشد و ایران نیز می‌تواند از این طریق در حل و فصل مناقشات منطقه‌ای مشارکت سازنده داشته باشد؛ علاوه بر این استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی ایران به ویژه برای امنیت انرژی می‌تواند برای کشورهای سازمان همکاری شانگهای مفید باشد.
ایران دارای نفت (جایگاه پنجم جهان) و گاز (دوم) است، همچنین توسعه‌یافته‌ترین شبکه راه‌آهن و بزرگراه را در منطقه دارد که با اکثر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ارتباط است. طی سال‌های اخیر، بنادر به ویژه در خلیج‌فارس به طور فعال نوسازی شده‌اند. از نظر استراتژیک نیز ایران موقعیت جغرافیایی مهمی داشته و از طریق خلیج‌فارس به بازارهای جهانی و منطقه میادین نفت و گاز و از طریق خزر به کشورهای آسیای مرکزی، به ماوری قفقاز دسترسی دارد.
البته حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند متنوع‌ترین پیامدها را داشته باشد. ایران به عنوان یک کشور با سیستم حمل و نقل توسعه یافته به عنوان منبع انرژی برای اعضای سازمان همکاری شانگهای از نظر اقتصادی سودمند است.
استفاده گسترده از ارزهای ملی
میخائیل میاسنیکوویچ، رئیس کمیسیون اقتصادی اوراسیا اظهار کرد: سران سازمان همکاری شانگهای در نشست آتی خود در سمرقند قرار است برنامه‌ای را برای استفاده گسترده‌تر از ارزهای ملی در تسویه حساب‌های متقابل اتخاذ کنند.
وی افزود: سهم رو به رشد تسویه حساب‌های متقابل به ارزهای ملی، امیدوارکننده‌ترین زمینه برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای است.
رئیس کمیسیون اقتصادی اوراسیا خاطرنشان کرد: در اجلاس سازمان همکاری شانگهای، یک سند راهبردی درمورد توسعه ارتباطات متقابل و کریدورهای حمل و نقل اقتصادی مؤثر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
میاسنیکوویچ تصریح کرد: پیشنهادات ایجاد کریدورهای حمل و نقل جدید با اهداف و برنامه‌های مندرج در اسناد راهبردی اتحادیه اقتصادی اوراسیا مطابقت دارد.
تهران و تاشکند ۱۷ سند همکاری امضا کردند
دو کشور ۱۷ سند همکاری در زمینه‌های انرژی، صنعت، کشاورزی، ورزشی و فرهنگی امضا کردند. این سند همکاری‌ها در زمینه‌های توسعه حمل و نقل ترانزیتی، مبادلات فرهنگی، گمرک، مبادلات تجاری و اقتصادی، بهداشت و دیگر زمینه‌هاست که میان وزیران ایران و ازبکستان و در حضور رؤسای جمهور به امضای طرفین رسید.
امضای تفاهمنامه ایران و ازبکستان برای همکاری در ۸ محور مختلف انرژی
در دیدار روز چهارشنبه _بیست‌وسوم شهریورماه_ جواد اوجی با «عظیم احمد خوجه‌اف»، برای همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف انرژی تفاهمنامه امضا شد.
هیئت عالی‌رتبه ایران و ازبکستان در این دیدار روی اجرای مشترک طرح‌های پتروشیمی در ایران، انجام فعالیت‌های زمین‌شناسی و اکتشاف در حوزه نفت و گاز، عرضه محصولات پتروشیمی ایران در ازبکستان، مبادله نفت خام و فرآورده‌های نفتی، تحقیق مشترک برای توسعه و تجاری‌سازی کاتالیزورها و مواد شیمیایی برای کارخانه‌های پتروشیمی، ارائه کمک‌های مالی و حمایت از همکاری‌های بانکی برای توسعه صنایع نفت و گاز پتروشیمی در هر دو کشور، تأمین تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت و گاز، همکاری در زمینه ایجاد و تأمین تجهیزات آزمایشگاهی و تبادل دانش در حوزه صنایع شیمیایی نفت و گاز و تربیت نیروی انسانی ماهر در صنعت نفت به توافق رسیدند.
چین، قرقیزستان و ازبکستان توافقنامه همکاری ریلی امضا کردند
این قرارداد همکاری با هدف ساخت خط آهنی که این سه کشور را به هم متصل می‌کند، امضا شده است. در صورت ساخت این خط آهن، مسیر اتصال این کشورها به اروپا کوتاه‌تر خواهد شد.
۸۰ شرکت بزرگ روسی به ایران می‌آیند
ولادیمیر پوتینف با اشاره به روابط گسترده تجاری مسکو_تهران، اظهار کرد: حجم تجارت بین دو کشور در سال گذشته میلادی ۸۱ درصد و در پنج ماهه نخست امسال ۳۰ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه توافقنامه همکاری‌های جدید تهران_مسکو در مراحل پایانی قرار دارد، برای تدوین پیش‌نویس سند همکاری‌های راهبردی اقتصادی میان دو کشور اعلام آمادگی کرد.
رئیس‌جمهور روسیه به افزایش تعاملات و رایزنی‌های مسئولان اقتصادی دو کشور اشاره کرد و گفت: یک هیئت از روسیه با حضور نمایندگان ۸۰ شرکت بزرگ روسی هفته آینده عازم ایران خواهد شد.
گسترش روابط اقتصادی با پاکستان
دفتر نخست‌وزیری پاکستان اعلام کرد: توافق شد که پاکستان هیئتی را برای بحث در مورد اقدامات برای گسترش همکاری‌های تجاری دوجانبه از جمله در بخش انرژی به ایران اعزام کند.
نخست‌وزیر پاکستان بر لزوم تعامل دوجانبه نزدیک تر برای تقویت همکاری‌های اقتصادی و انرژی، عملیاتی کردن تجارت تهاتر، گشایش بازارچه‌های مرزی و تسهیل سفر زائران پاکستانی به ایران تاکید کرد.
تعمیق روابط اقتصادی با بلاروس
سیدابراهیم رئیسی، تسهیل مراودات پولی و بانکی میان دو کشور را مهم و ضروری ارزیابی کرد و گفت: از سوی ایران، مانعی در توسعه روابط با بلاروس به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری وجود ندارد.
رئیس‌جمهور بلاروس نیز با تاکید بر اهمیت تدوین نقشه راه ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور تاکید کرد: بلاروس و جمهوری اسلامی ایران روابط بسیار خوبی با یکدیگر دارند و با توجه به ظرفیت‌های متقابل موجود، این روابط باید افزایش پیدا کند.
رئیس‌جمهور بلاروس خاطرنشان کرد: ایران، بلاروس، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی باید در کنار هم و با کمک گرفتن از توانمندی‌ها و تجربیات یکدیگر در مسیر توسعه اقتصادی حرکت کنند.
مزایای اقتصادی شانگهای برای ایران
اهمیت اساسی شانگهای برای ایران، بعد اقتصادی آن است؛ آمارها و شواهد از ارتقای لحظه‌ای و ساعتی جایگاه اقتصادی آن در جهان حکایت دارد. عضویت ایران در این سازمان، گرچه نزدیک به یک دهه طول کشید اما درهای بازارهای شرق و آسیای میانه را به روی کالاهای صادراتی ایران می‌گشاید تا مسیر صادرات مواد نفتی و پتروشیمی هموارتر شود.
براساس آمار گمرک، در سال ۱۴۰۰ تجارت ایران با اعضای شانگهای ۵۴ میلیون و ۸۵۶ هزار تن کالا به ارزش ۳۷ میلیارد و ۱۶۸ میلیون دلار رسید که حدود ۳۰ درصد کل تجارت خارجی کشور را تشکیل می‌دهد. سهم اعضای این سازمان ۴۵ میلیون و ۳۴۹ هزار تن و به ارزش ۲۰ میلیارد و ۵۹۶ میلیون دلار بود و واردات ایران از اعضای سازمان همکاری شانگهای برابر با ۹ میلیون و ۵۰۷ هزار تن کالا به ارزش ۱۶ میلیارد و ۵۷۲ میلیون دلار بوده است.
دستاوردهای اقتصادی سازمان شانگهای برای ایران
۱- حمل و نقل: موقعیت ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران، یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های اعضای شانگهای در پذیرفتن تهران به عنوان عضو رسمی است. تهران می‌تواند حلقه وصل روسیه به هند و کشورهای دیگر به آب‌های آزاد باشد. همچنین ایران مهم‌ترین کریدور و مسیر اقتصادی و تجاری منطقه اوراسیاست که عضویت در این سازمان و پیوستن به طرح کمربند و جاده چین این جایگاه را ارتقا خواهد داد.
۲- انرژی: نفت و گاز برای ایران هم مانند دیگر اعضای این سازمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع نفت و گاز، برای بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی در این گروه، برگ برنده‌ای است که چشم‌پوشی از آن ممکن نیست. تشکیل باشگاه انرژی در سازمان شانگهای به عنوان مکانیسمی به منظور سامان دادن به موضوع انرژی در شانگهای هم می‌تواند در درازمدت به نفع ایران تعریف شود.
۳- امنیت: سازمان همکاری شانگهای در مقام سازمانی که با اصل مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی تأسیس شد، در جهان امروز می‌تواند در قالب یک پیمان امنیتی مانند ناتو هم ایفای نقش کند و باز شدن چنین مسیری پیش‌روی ایران، از منظر دفاعی و امنیتی حائز اهمیت است. حضور در پیمان نظامی که چهار عضو هسته‌ای دارد، برگ برنده ایران در صورت ایجاد چنین پیمانی است که چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. تجربه ایران در زمینه مبارزه با مواد مخدر، قاچاق انسان و تروریسم هم ظرفیتی است که تهران در اختیار این کشورها قرار می‌دهد.
۴- تأمین مالی و همکاری بانکی: همکاری‌های بانکی کشورهای عضو شانگهای در صورت حذف دلار از این همکاری‌ها می‌تواند تابوی این ارز را بشکند و نظم اقتصادی نوینی در جهان ایجاد کند. اعطای وام‌ها و اعتبارات اعضای شانگهای به اعضای خودف از دیگر فواید میان‌مدت عضویت در این سازمان برای ایران خواهد بود که تاکنون در همین راستا به حدود ۶۰ پروژه تعریف شده وام و اعتباراتی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار تخصیص داده شده است. تشکیل کنسرسیوم بین‌بانکی با طیفی از بانک‌های کشورهای عضو و تلاش برای برای شکل‌دهی به بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای از دیگر تصمیمات این سازمان برای سال‌ها آینده است.
بیش از یک دهه تلاش ایران برای پیوستن به شانگهای، با برداشته شدن تحریم‌های شورای امنیت در سال ۲۰۱۵، اطمینان بخشی به کشورهای عضو مانند تاجیکستان و از همه مهم‌تر تغییر نگاه به منطقه و توازن در دیپلماسی، سبب شد که سازمان شانگهای شهریور سال گذشته، فرآیند پذیرش ایران به عنوان عضو رسمی را بپذیرد و بیست‌وپنجم شهریورماه امسال جمهوری اسلامی ایران را به عنوان عضو رسمی خود اعلام کند.
این عضویت گامی مثبت در راستای تنوع‌بخشی به روابط بین‌المللی ایران و اقدامی جدی در مسیر دیپلماسی اقتصادی و امنیتی است. آمارها از آینده روشن این سازمان در اقتصاد جهانی دارد که در نهایت منجر به ارتقای رتبه اقتصادی ایران خواهد شد.
حضور ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای در کنار دیگر اسناد همکاری‌های بلندمدت مانند سند راهبردی ۲۵ ساله با چین و نیز قراردادهایی با روسیه و هند می‌تواند ضامن بهره‌مندی ایران از حضور در میان این گروه باشد.
نظر شما