به گزارش خبرنگار ایمنا، در دنیای امروزی روزبه‌روز بر اهمیت گردشگری و توسعه مبتنی بر آن افزوده می‌شود. گردشگری از قرن بیستم به منزله یک صنعت تلقی می‌شود و موفقیت در آن طی سه دهه اخیر، انکارناپذیر است. این موفقیت نشان می‌دهد که تقاضا همچنان در آینده رو به افزایش خواهد بود و شهرها به عنوان مراکز مهم جمعیتی دنیا نقش مهمی در رشد این صنعت دارند.
صنعت گردشگری سالانه بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار روانه صندوق کشورهایی می‌کند که به صورت فعال در این بازار حضور دارند. طی دهه‌های اخیر گردشگری شامل هرگونه مسافرتی می‌شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود؛ بنابراین ایجاد زیرساخت‌های مناسب جهت ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، زمینه برای توسعه پایدار شهر و بهبود وضعیت صنعت گردشگری فراهم می‌کند.
در گفت‌وگو با فرانک باقری، کارشناس شهرسازی ابعاد مختلف توسعه گردشگری در شهرها را بررسی کردیم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
اهمیت توسعه گردشگری در چیست؟
آمارها نشان از اهمیت گردشگری و توسعه آن دارد. گردش مالی صنعت گردشگری جهان در سده اخیر از گردش مالی بخش صنعت فراتر خواهد رفت و طی چند سال آینده دستکم به دو تریلیون دلار خواهد رسید. در این فرآیند، دستیابی کشورهایی که از جاذبه‌های وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالیانه درآمدی حدود ۲۰ میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد.
در همین راستا آثار مستقیم حاصل از صنعت گردشگری، با احتساب حدود شش درصد از GDP جهانی در این صنعت، نمایانگر تخصیص یک شغل از هر ۱۵ شغل به این صنعت در آینده‌ای نزدیک است و در صورتی که آثار و منافع غیرمستقیم نیز مدنظر قرار بگیرد، حدود ۱۰ درصد از GDP جهان و یک شغل از هر ۹ شغل در این صنعت ایجاد خواهد شد.
با وجود اهمیت بی‌بدیل صنعت گردشگری در توسعه و شکوفایی اقتصادی، سیاست‌گذاری‌های مناسبی درخصوص ارتقای آن در کشورمان انجام نشده و عمده تلاش‌های مربوط به توسعه صنعت گردشگری طی دهه‌های اخیر، معطوف به رهیافت‌های تشویقی و تبلیغاتی یا به عبارتی تقاضامحور است.
کشور ایران با داشتن جاذبه‌های گردشگری (تاریخی، مذهبی و طبیعی) به لحاظ اتخاذنکردنِ سیاست‌های مؤثر در این بخش، هنوز نتوانسته به سهم مناسب خود در بازار گردشگری جهان دست یابد و این امر موجب شده است تا بسیاری از معضلات اقتصادی-اجتماعی کشور که می‌تواند با توسعه گردشگری مرتفع شود، همچنان پابرجا بماند.
توسعه گردشگری در کدام ابعاد امکان‌پذیر است؟
گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه در جهان مطرح بوده و درحال‌حاضرف بزرگ‌ترین و سریع‌ترین صنعت در جهان شناخته شده که دارای رشدی پایان‌ناپذیر است. گردشگری اشکال مختلفی دارد که بسته به شرایط محیطی، متفاوت است، گردشگری در محیطی متشکل از انسان و ویژگی‌های طبیعی، انجام می‌شود.
محیط انسانی متشکل از عوامل و فرآیندهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. محیط طبیعی نیز از گیاهان، جانوران و زیستگاه‌های آن‌ها تشکیل است. ازآنجاکه محیط انسانی و طبیعی در هم آمیخته‌اند و فعالیت انسانی بر محیط طبیعی اثر می‌گذارد و از آن اثر می‌پذیرد، دستیابی به گردشگری پایدار یکی از مسائل مهم در مدیریت و برنامه‌ریزی سرزمین، برنامه‌ریزی شهری و حفظ منابع طبیعی است.
توسعه گردشگری به عنوان یک پدیده فرهنگی، گسترش‌دهنده فرصت‌های تبادل فرهنگی میان گردشگر و جامعه میزبان است. شکل، ساختار، فضاها و ساخت‌وسازهای عمومی از عناصر شکل‌دهنده هویت تاریخی شهرها است. احداث این گونه بناها و بسیاری دیگر از ساخت‌وسازهای شهری موجب ایجاد جذبه بیشتر برای شهرها می‌شود.
گردشگری فرهنگی حرکت انسان‌ها برای بازدید از جاذبه‌های فرهنگی است که با هدف به دست آوردن اطلاعات و تجربه جدید، برای ارضای نیازهای فرهنگی انجام می‌شود؛ به طور مثال شهرستان سمنان با داشتن ده‌ها جاذبه تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی از نظر تنوع مکانی یکی از کم‌مانندترین شهرها است.
گردشگری چگونه موجب توسعه شهر می‌شود؟
امروزه صنعت گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین صنایع خدماتی دنیا اهمیت روزافزونی یافته است، به نحوی که با صنایعی همچون نفت و خودروسازی رقابت می‌کند و یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در توسعه کشورها است؛ به واسطه گردشگری فرصت‌های شغلی، تعاملات اجتماعی و فرهنگی و حتی برنامه‌های حفظ محیط‌زیست تهیه می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد.
بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، این صنعت را در اولویت نخست اقتصادی خود قرار داده‌اند و با برنامه‌ریزی‌های خردمندانه توانسته‌اند سهم بالایی از بازار جهانی گردشگری را به خود اختصاص دهند. مسافرت و گردشگری بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا به شمار می‌رود، بسیاری از کشورها رشد این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختارهای زیربنایی برای چشم‌انداز آینده سرزمین خود در نظر دارند.
صنعت گردشگری با رشدی بی‌سابقه وارد عرصه جدید شده است و در سیستم اقتصاد جهانی بر اهمیت آن افزوده می‌شود. برای توسعه گردشگری افزایش آگاهی جامعه در نواحی گردشگری ضروری است و با شناسایی راهکارهای مناسب در راستای افزایش آگاهی مردمان محلی می‌توان مدیریت بهتری بر توسعه صنعت گردشگری و گردشگران داشت.
رویکردهای مطرح برای توسعه صنعت گردشگری چیست؟
گردشگری به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می‌افتد. این فرآیند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه‌ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات می‌شود، بر این اساس سه رویکرد اساسی در تدوین برنامه توسعه گردشگری با محوریت بخش‌های صیانت، نظارت و بهره‌برداری عقلانی از آثار باستانی مدنظر قرار گرفته شده است.
رویکرد حفاظت‌محور، به معنای صیانت از میراث تاریخی، معنوی و طبیعی با توجه به اصل بهره‌برداری پایدار از منابع است که سهم نسل‌های آینده را نیز از این مواهب تضمین کند. رویکرد توسعه‌محور به عوامل رشد اقتصاد گردشگری توجه دارد که به فرآیند تدوین برنامه گردشگری منجر می‌شود.
رویکرد سوم، رویکرد یکپارچه‌گرا است که بر همکاری مستمر و تعامل میان بخش‌های مرتبط با فعالیت‌های گردشگری و ناظر بر میراث تاریخی، معنوی و طبیعی در برنامه‌ها و اعمال سیاست‌ها تاکید دارد. در این رویکرد، استفاده از توان‌های مشارکتی اجتماع از جمله اجتماع شهر در تبیین برنامه‌ها و مشارکت آگاهانه و فعالانه در اجرای برنامه‌ها شرط اساسی است.
نظر شما