به گزارش خبرنگار ایمنا، می‌گوید "خوش به حال بچه‌های امروز، ما که حسرت یک نوشت‌افزار زیبا به دلمان ماند، ما نسل سوخته‌ای هستیم که اوج خوشحالی ما دفترهای کاه‌ی با جلد مقوایی صورتی، سبز و آبی بود که تا پایان سال باید از آن محافظت می‌کردیم که مبادا جلد آن خراب شود، با چه دقتی روزها یا شب‌ها آن را خط‌کشی می‌کردیم که مبادا خط‌کشی دفترمان کج نشود، اما بچه‌های امروز به قدری تنوع در نوشت‌افزار دارند که من بزرگ‌سال هم گاهی نمی‌توانم فرزندم را راهنمایی کنم که کدام نوشت‌افزار را انتخاب کند.
اما در آستانه ماه مهر و از میان نوشت‌افزارهایی متعددی که در سال‌های اخیر تولید می‌شود همیشه بین من و فرزندم بحث می‌شود؛ بر سر اینکه نوشت‌افزارهایی انتخاب کند که در آن هویت و فرهنگی ایرانی استفاده شده باشد زیرا معتقدم هویت هر فردی از دوران کودکی و دانش‌آموزی وی شکل می‌گیرد و چه خوب است که بتوانیم از بسترهای مختلف همچون نوشت‌افزار ایرانی این هویت فرهنگی و هنری را در فرزندمان زنده کنیم. "
این صحبت‌ها سوژه‌ای شد که این پرسش مطرح شود که به راستی در کنار همه شعارها، توان داخلی و احساسات ملی‌گرایانه، دانش‌آموز ایرانی کدام نوشت‌افزار را انتخاب می‌کند؛ ایرانی یا خارجی؟
دلیل انتخاب نوشت‌افزار با طرح‌های انیمیشن خارجی
مینا امسال به کلاس اول می‌رود، از او می‌پرسم که دوست دارد امسال نوشت‌افزارش چه نقش و نگاری داشته باشد، در پاسخ می‌گوید: «دوست دارم همه لوازم‌التحریرم، حتی لباس مدرسه‌ام طرح شخصیت کارتونی «frozen» باشد من frozen را خیلی دوست دارم و تمام سی‌دی‌های کارتون آن را دیده‌ام برای همین دوست دارم همیشه پیش من باشد.»
از او می‌پرسم آیا دوست ندارد لوازم‌التحریرش طرح‌هایی همچون «ثنا و ثمین» یا «شکرستان» باشد، می‌گوید: «frozen از همه دفاتر دیگر زیباتر و حتی دفترش از همه دفترها خوش‌بوتر است.»
محمد، برادر مینا قرار است به کلاس سوم ابتدایی برود. به گفته خودش امسال تمام دفترها، کیف و مدادش را با طرح «بن‌تن» خریده است از او می‌پرسم آیا از مدل دفترهایش راضی است؟ پاسخ می‌دهد: «ای‌کاش می‌شد لباس و کفش مدرسه‌ام را هم با این طرح بگیرم اما مدرسه اجازه نمی‌دهد. من کارتون بن تن را بارها دیده‌ام و تمام لوازم اتاقم از همین طرح است.»
او با ذوق و شوق از سلیقه دوستانش می‌گوید؛ اینکه همه آن‌ها لوازم‌التحریرشان را با طرح «بن تن» یا «بت‌من» گرفته‌اند. می‌گوید: «بت‌من و مرد عنکبوتی را هم دوست دارم چون از همه قوی‌تر هستند.»
نگاه والدین به خرید نوشت‌افزار ایرانی
پدر مینا و محمد نظر متفاوت‌تری نسبت به فرزندانش دارد، وی می‌گوید: فرزندانم با خرید این نوشت‌افزارها بیشتر از گذشته وابسته به شخصیت‌های کارتونی می‌شوند به همین جهت دوست دارم این وابستگی قطع شود اما چاره‌ای نیست چون هر چه به نوشت‌افزارهای ایرانی نگاه می‌اندازم طرح جذاب و زیبایی نمی‌بینم. تمایل ندارم کودکم با ناراحتی و دلخوری و با وسایلی که دوست ندارد روانه مدرسه شود، پس ترجیح می‌دهم طرح خارجی که برایش جذاب است بخرم.
مادر مینا و محمد با بیان اینکه تمایل زیادی برای حمایت از محصولات و تولیدات ایرانی دارد، می‌گوید: قبول کنید نوشت‌افزارهای ایرانی در طراحی و ایجاد شخصیت‌ها ضعیف هستند جدا از این ضعف، هر دانش‌آموزی که نوشت‌افزار ایرانی می‌خرد در نگاه مردم به‌خصوص همکلاسی‌ها فقیر حساب می‌شود.
نظر نهایی در انتخاب نوع نوشت‌افزار
به سراغ یکی از نوشت‌افزار فروشی‌ها رفتم، در مغازه‌اش با طرح «شکرستان» مواجه شدم که به گفته فروشنده بیشترین اقبال را در میان طرح‌های ایرانی دارد.
از او می‌پرسم با تجربه‌ای که دارد نظرش درباره کمیت و کیفیت نوشت‌افزارهای ایرانی چیست؟ پاسخ می‌دهد: از لحاظ کیفیت اکثر نوشت‌افزارهای ایرانی با نوشت‌افزارهای خارجی برابری می‌کند اما مسئله اصلی انتخاب کودکان است؛ والدین با اینکه تمایل به خرید نوشت‌افزار ایرانی دارند اما این کودکان هستند که نوشت‌افزار خارجی را ترجیح می‌دهند و بیشترین انتخاب هم به طرح‌هایی برمی‌گردد که کارتون آن را مشاهده کرده‌اند.
خارجی یا داخلی بودن نوشت‌افزار برای دانش‌آموز فرقی ندارد
آزیتا کورنگ‌بهشتی، روانشناس تربیتی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اکثر مردم به‌اشتباه گمان می‌کنند برند نوشت‌افزار خارجی در انتخاب کودک مؤثر است در صورتی که کودک تشخیص نمی‌دهد که کدام برند خارجی است و کدام داخلی یا حتی کیفیت کدام بهتر است.
وی می‌افزاید: رشد فکری کودک در دوران پیش‌دبستانی و دبستان عینی است نه استدلالی؛ در تفکر عینی کودک آنچه را می‌بیند بازیابی و انتخاب می‌کند؛ لذا صداوسیما در این دوره از رشد فکری کودک بسیار مؤثر و دخیل است. کودک دوست دارد همه وسایلی که استفاده می‌کند در ادامه علاقه‌مندی‌اش به برنامه‌های تلویزیونی مانند کارتون‌ها باشد. اگر کودک حق انتخاب بین نوشت‌افزار طرح «دارا و سارا» و «میکی موس» را داشته باشد به‌طور قطع میکی موس که ادامه‌دهنده یک برنامه تلویزیونی است را انتخاب می‌کند چون این طرح را دیده و باور کرده است.
این روانشناس تربیتی تصریح می‌کند: مگر تاکنون «رستم و گشتاسب» را به کودک نشان داده‌ایم که از او بخواهیم با انتخاب نوشت‌افزار ادامه‌دهنده این برنامه‌ها باشد؟، وقتی کودک از پنج‌سالگی کارتون باب اسفنجی می‌بیند و بر همین اساس تم تولد، طرح لباس، رختخواب و حتی ظرف غذایش باب اسفنجی می‌شود، چه‌طور انتظار داریم لوازم‌التحریر دارا و سارا را انتخاب کند؟
در الگوسازی هویت‌های ایرانی و اسلامی برای کودکان ضعیف عمل کرده‌ایم
وی ادامه می‌دهد: الگوی‌های ایرانی اسلامی را در کارتون‌های جذاب و در طراحی لباس، ظروف غذا، رختخواب به کودک نشان نداده‌ایم و حالا از او می‌خواهیم لوازم‌التحریری با این طرح‌ها را انتخاب کند. متأسفانه الگوهای کودکانه نداریم، چند انیمیشن ایرانی و اسلامی مبتنی بر روانشناسی کودک و جاذبه‌های بصری ساخته‌ایم تا کودک بر اساس آن نوشت‌افزار انتخاب کند؟
کورنگ‌بهشتی اضافه می‌کند: وقتی کودک وارد مرحله تفکر استدلالی می‌شود، نقش الگوها پررنگ می‌شود و الگویی را انتخاب می‌کند که به گمان خودش توانمندتر است به‌عنوان‌مثال شخصیت «مرد عنکبوتی» را انتخاب می‌کند زیرا در دوران تفکر عینی هم کارتون و هم فیلم این شخصیت را دیده است و در ذهنش نقش بسته است که این شخصیت توانمند است برای همین وقتی وارد مرحله تفکر استدلالی می‌شود و انتخابش را بر اساس الگوهای دوران عینیت و توانمندی شخصیت می‌چیند.
وی می‌گوید: در فصل مدارس همه به دنبال دلایل تمایل کودکان به نوشت‌افزارهایی خارجی هستند درحالی‌که تفکیک نوشت‌افزار از سایر وسایل کودک اشتباه است، درواقع نوشت‌افزار فقط جزئی از زندگی سراسر خارجی کودک است و وقتی کودک می‌خواهد دفتر و مداد انتخاب کند به طرح‌های سایر لوازمش نگاه می‌کند.
این روانشناس تربیتی تأکید می‌کند: دلیل اینکه دختران استقبال بیشتری نسبت به شخصیت‌های کارتونی همچون فروزن و سیندرلا در طرح‌های نوشت‌افزار و وسایل شخصی نشان می‌دهند این است که تمام خصوصیت‌های زیبایی، شجاعت و آزادی را در این شخصیت‌های کارتونی می‌بینند و البته چون همه این ویژگی‌ها را یک‌جا در خودش نمی‌بیند از تکنیکی به نام «تقویت جانشین» استفاده می‌کند و آنچه را که خود ندارد در دیگری می‌بیند؛ همچون نسل دهه ۵۰ و ۶۰ که فیلم‌های «بروس لی» می‌دیدند تا در خود احساس قدرت کنند. در واقع نسل قدیم بروس‌لی را دوست نداشت بلکه تقویت جانشین را دوست داشت.
وی ادامه می‌دهد: کارتون‌های خارجی به‌درستی هنجاریابی و شخصیت آن‌ها بر اساس روانشناسی کودک طراحی شده است، به‌عنوان مثال برای کودکان قبل از ورود به مدرسه شکل‌های شخصیت کارتونی گرد است و هیچ زاویه‌ای ندارد چون کودکان در این سنین از اشکال گرد بیشتر استقبال می‌کنند اما اشکال شخصیتی کارتون‌های نوجوانان بیشتر زاویه‌دار است و رنگ‌های شخصیت کارتونی به ترتیب مقطع سنی کودکی تا نوجوانی از طیف ملایم به طیف تند تغییر می‌کند، به‌طور خلاصه باید گفت برای ارائه یک شخصیت کارتونی که قرار است در آینده به نوشت‌افزار و وسایل زندگی کودک تبدیل شود کار تخصصی و علمی لازم است؛ کاری که غربی‌ها آن را خوب انجام داده‌اند.
کورنگ‌بهشتی تصریح می‌کند: برای کودک لذت بصری مهم است و نمی‌توان به چشمان کودک دستور داد چیزی را انتخاب کند که ذهنش از آن لذت نمی‌برد. وقتی کودک به نمایشگاه نوشت‌افزار می‌رود طرحی را انتخاب می‌کند که حداقل در ۲۴ ساعت گذشته از دیدن آن لذت برده باشد یعنی کاری که کارتون‌های خارجی برای کودک ایرانی تدارک می‌بینند.
کارکردهای مغول مانده فرهنگی و هنری در نوشت‌افزار
وی با بیان اینکه طرح‌واره‌ها بر اساس مشاهدات و اتفاقات روزمره در ذهن شکل می‌گیرد، اظهار می‌کند: این طرح‌واره‌ها بنیان اصلی شخصیت انسان می‌شود؛ لذا کودک طرحی را انتخاب می‌کند که شخصیتش بر اساس آن شکل‌گرفته است، درواقع کودک برای انتخاب وسایل زندگی‌اش دنبال طرح‌واره‌ها می‌رود.
این روانشناس تربیتی تأکید می‌کند: وقتی سیستم انیمیشن‌سازی ما ضعیف است و نمی‌توانیم انیمیشن حرفه‌ای مبتنی بر نیازهای کودک بسازیم، نباید انتظار داشته باشیم کودک در انتخاب وسایل زندگی طرح‌های ایرانی را انتخاب کند. ما نوشت‌افزار ایرانی را بدون بازاریابی، مخاطب‌سنجی و پیشینه تولید می‌کنیم و گلایه داریم که چرا کودکان طرح داخلی را انتخاب نمی‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی کمپانی‌های انیمیشن‌سازی با اقبال تولیدات خود مواجه می‌شوند، طرح‌های انیمیشن خود را روی نوشت‌افزارها به‌عنوان بهترین بنر تبلیغاتی چاپ می‌کنند. ما المان‌های زیبایی همچون داستان‌های هزار و یک شب داریم که اگر قبل از تولید نوشت‌افزار تبدیل به انیمیشن جذاب شود، بدون شک مورد استقبال کودکان قرار می‌گیرد.
کورنگ‌بهشتی با اشاره به طرح شکرستان می‌افزاید: امروز شاهد فروش خوب این طرح نسبت به سایر نوشت‌افزارها هستیم دلیل این استقبال نسبی به تولید انبوه انیمیشن آن برمی‌گردد. سیستم لذت‌بخشی کودک به‌هیچ‌وجه نگران‌کننده نیست اما با توجه به اینکه انیمیشن‌های پرطرفدار خارجی با فرهنگ ما سازگار نیستند کودک دچار چالش فرهنگی می‌شود، به‌عنوان مثال «پلنگ صورتی» هنگام خواب کلاه و لباس مخصوص می‌پوشد که در فرهنگ ما چنین کاری مرسوم نیست اما کودک با دیدن این کارتون دچار دوگانگی فرهنگی و شخصیت می‌شود و از والدین آن چیزی را طلب می‌کند که در کارتون می‌بیند.
وی می‌گوید: به والدین توصیه می‌شود خواسته‌های منطقی کودک را اجابت کنند و انتظار نداشته باشند کودک نوشت‌افزاری را انتخاب کند که حتی یک‌بار هم شخصیت کارتونی آن را ندیده است.
نظر شما