به گزارش خبرنگار ایمنا، از دیرباز تاکنون حیات سیستان با رودخانه هیرمند پیوند ناگسستنی داشته است. بر اساس معاهده هیرمند که سال ۱۳۵۱ به امضای مقامات وقت ایران و افغانستان رسید، سهم ایران از آب رودخانه هیرمند معادل ۸۲۰ میلیون متر مکعب در سال و حدود ۲۶ متر مکعب در ثانیه تعیین شد که قرار بود در ماه‌ها و فصول مختلف متفاوت جاری شود.
دولت قبلی افغانستان ادعای تأمین حقابه ایران را داشت اما با احداث سد «کمال‌خان» در استان نیمروز افغانستان بر رودخانه هیرمند، مانع از اجرای این پیمان شد و خسارت‌های فراوانی را به زندگی انسانی، جانوری و گیاهی حوزه پیرامونی رودخانه هیرمند در خاک ایران به‌خصوص استان سیستان و بلوچستان وارد کرد.
دولت موقت طالبان نیز پس از روی کار آمدن در افغانستان، بر پایبندی به معاهده هیرمند در خصوص حقابه ایران تاکید کرد اما در عمل حقابه ایران از هیرمند به دلیل مشکلاتی از جمله مسدودسازی مسیر رودخانه‌های مرزی مشترک، همچنان اختصاص نیافته است.
پس از تاکید ویژه رئیس‌جمهوری مبنی بر پیگیری حقابه هیرمند و مأمور کردن وزرای امورخارجه و نیرو برای تحقق این امر، وزیر نیرو در صدر هیئتی متشکل از نماینده ویژه رئیس‌جمهوری در امور افغانستان، دو معاون وزیر، دو نماینده مجلس و دو مدیرکل به کابل سفر کردند تا بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی عمومی و هماهنگی میان‌دستگاهی در سطح ملی و مشکل تخصیص حقابه قانونی ایران از هیرمند را حل کنند.
هفته گذشته علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیروی ایران که در رأس هیئتی به کابل رفته است و درباره موضوع حقابه ایران از رودخانه هیرمند و گسترش روابط دو کشور با مقامات دولت موقت طالبان تبادل نظر کرد. هیئت بلندپایه ایران که به ریاست علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو به کابل سفر کرده بود با وزیر امور خارجه، وزیر آب و انرژی همچنین معاون نخست‌وزیر دولت موقت طالبان درباره موضوعات مختلف به ویژه در حوزه آب و انرژی گفت‌وگو کرد.
ایران به طور جدی پای حقابه هیرمند ایستاده است
فدا مالکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص سفر وزیر نیرو به افغانستان برای رایزنی درباره حقابه هیرمند اظهار کرد: این حقابه قانونی از سال ۱۳۵۱ بین دو کشور تعیین شده است و نباید هیچ خدشه‌ای به این سند معتبر تاریخی وارد شود البته همان زمان نیز تمام حق و حقوق ایران نیز در هیرمند نظر گرفته نشده است اما بعضی مبادلات آن زمان منجر به این معاهده شد.
وی با اشاره به پذیرش این معاهده قانونی از سوی دو کشور، افزود: نادیده گرفته شدن این حقابه بسیار دشوار است در دولت کرزای مشکلی در این زمینه وجود نداشت و حتی گاهی آب این رودخانه به شکل عادلانه بین دو کشور توزیع می‌شد اما از زمان روی کار آمدن طالبان تاکنون مشکلات آغاز شد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اقدام طالبان برای نادیده گرفتن سهم ایران از هیرمند را نوعی گروگان‌گیری سیاسی دانست و گفت: گروگان گرفتن حقابه نشان می‌دهد که طالبان درون خود با مشکلات ساختاری و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کنند، با پیگیری‌هایی که از طریق دیپلماسی آشکار، پنهان، رسمی و غیررسمی صورت گرفته است، مقامات طالبان پذیرفته‌اند که باید این آب را تحویل دهند.
وی آخرین اقدام طالبان در این زمینه را جاری شدن بخشی از آب رودخانه هیرمند از سهم ایران دانست و ادامه داد: کارشناسان در منطقه سیستان‌وبلوچستان معتقدند که آب جاری شده در هیرمند سیلاب بوده است، همچنین درباره جاری شدن یا نشدن سهم ایران از این رودخانه نیز اظهار نظرهای زیادی مطرح می‌شود، اما بازی‌های این‌چنینی نباید دستگاه دیپلماسی ما را گمراه کند.
کمبود آب آشامیدنی و مشکلات زیست‌محیطی در سیستان‌وبلوچستان
مالکی با تاکید بر اینکه باید محکم روی حقابه قانونی هیرمند بایستیم، گفت: مشکلاتی که درباره رودخانه هیرمند به وجود آمده است پیامد مشکلات کنونی ملت افغانستان است که با توجه به نبود یک ساختار منسجم سیاسی در کشور با گرفتاری‌های فراوانی روبه‌رو هستند و کشور ما نیز از طریق مرزهای شرقی خود کمک‌های زیادی از جمله آب آشامیدنی، برق و دیگر امکانات به این کشور فرستاده است.
وی با اشاره به اینکه در برابر جاری نشدن حقابه هیرمند این موضوعات نیز در خطر است، افزود: طالبان نباید کار را به جایی برسانند که ایران مجبور به نشان دادن عکس‌العمل شود یا راهکارهای سخت دیگری را در دستور کار قرار دهد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کمبود آب آشامیدنی برای مردم و مشکلات زیست‌محیطی به ویژه تشدید خطر ریزگردها در منطقه را بخشی از پیامدهای جاری نشدن حقابه هیرمند دانست و خاطرنشان کرد: پنج شهر سیستان‌وبلوچستان با مشکل جدی در تأمین آب شرب روبه‌رو هستند، فعالیت‌های کشاورزی مدت‌ها است که تعطیل شده و تنها راه حل این مشکلات در منطقه اجرای حقابه هیرمند است که بارها اعلام شده است برای احقاق آن راهکار دیپلماسی به تنهایی جوابگو نیست.
گروگان‌گیری آب به امید امتیاز
وی تصمیم طالبان برای دریافت امتیاز از حقابه هیرمند را غیرقابل پذیرش دانست و ادامه داد: ایران با ۱۵ کشور همسایه خود از طریق خشکی و دریا ارتباطات خوب و مبادلات مناسبی برقرار کرده است زیرا در شاهراه ارتباطی منطقه‌ای و بین‌المللی قرار دارد بنابراین در برابر چنین گروگان‌گیری‌هایی، امتیاز مضاعفی برای همسایگان در نظر گرفته نخواهد شد.
مالکی با اشاره به طرح مشکلات حقابه هیرمند در نشست با رئیس‌جمهوری، تاکید کرد: سال‌های سال این حقابه قانونی جاری بوده است اما از زمان روی کار آمدن طالبان به دلیل شکاف عمیقی که در حاکمیت آنها وجود دارد، بخشی معتقدند باید حقابه جاری شود و بخشی مخالف آن هستند، این گروگان‌گیری درباره هیرمند اکنون برای ما محرز شده است و به همین دلیل وزیر نیرو به کابل سفر کرد.
وی با بیان اینکه مصرانه و به طور جدی پای حقابه هیرمند ایستاده‌ایم، افزود: در این سفر صبحت‌های نهایی ایران درباره هیرمند مطرح شد و در صورتی که دستاورد سفر وزیر نیرو حل مشکل حقابه این رودخانه نباشد، قطعاً جمهوری اسلامی ایران بر اساس ابزارهای اقتصادی گوناگونی که در اختیار دارد، مرحله به مرحله تصمیمات بعدی را خواهد گرفت.
نظر شما