به گزارش خبرنگار ایمنا، آتش‌فشان و سونامی «هونگا تونگا» فوران بزرگ آتش‌فشانی است که از چهاردهم ژانویه سال ۲۰۲۲ در منطقه «هونگا تونگا: کشور «تونگا» آغاز شده است. دهانه این آتش‌فشان زیر سطح اقیانوس آرام قرار دارد و چهاردهم ژانویه ستونی از خاکستر و بخار آب به ارتفاع ۲۰ کیلومتر به همراه صدای انفجار شدیدی به جو وارد کرد، سپس پانزدهم ژانویه انفجار بزرگ‌تری رخ‌داد و قارچی از ابر به شعاع ۱۳۰ کیلومتر تشکیل شد.
آتش‌فشانی با این شدت معمولاً هر هزار سال یک‌بار در این منطقه رخ می‌دهد و این آتش‌فشان احتمالاً بزرگ‌ترین انفجار در سده ۲۱ محسوب شود. انفجار آتش‌فشان «هونگا تونگا» تأثیرات زیست‌محیطی عجیبی بر کره زمین داشته است که برای بررسی آن با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
آتش‌فشان «هونگا تونگا» چگونه پدید آمد؟
آتش‌فشان «هونگا تونگا» در سال ۲۰۲۲ و در آذرماه ۱۴۰۰ در اقیانوس آرام و نزدیکی جزیره ایسلند پدید آمد؛ این آتش‌فشان که تحت عنوان «هونگا تونگا» شناخته شده است، شاید برای عموم جامعه جلب توجه نکرده، اما بسیاری از دانشمندان را تحت تأثیر خود قرار داده است. در منطقه‌ای که تونگا به‌وجود آمده معمولاً آتش‌فشان‌های بسیاری وجود دارد که منشأ آن‌ها به زمین‌شناسی ساختمانی و ارتباط بین پوسته‌های اقیانوسی و قاره‌ای باز می‌گردد و اکثر فعالیت‌های آتش‌فشانی معمولاً در محیطی تحت عنوان جزایر قوسی مشاهده می‌شود.
فعالیت‌های آتش‌فشانی نشان‌دهنده چیست؟
فعالیت‌های درونی زمین که نشان‌دهنده پویا بودن کره زمین است با فعالیت‌های آتش‌فشانی همراه بوده و این فعالیت‌های آتش‌فشانی می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم روی کره زمین، هواکره و تمام قسمت‌هایی که حیات در آن جریان دارد تأثیر بگذارد؛ این تأثیرات معمولاً در طول تاریخ مشاهده شده است.
چرا آتش‌فشان «تونگا» برای دانشمندان اهمیت دارد؟
درواقع آتش‌فشان «تونگا» نیز مانند دیگر آتش‌فشان‌های زیردریایی، فعال شد و پدید آمدن آن ممکن بود، اما این آتش‌فشان یک رویداد خاص زیست‌محیطی یا واقعه علمی را پدید آورد. معمولاً در هنگام پدید آمدن آتش‌فشان‌های زیردریایی مسائلی مانند ایجاد سونامی یا توزیع امواج لرزه‌ای رخ می‌دهد، اما مسئله‌ای که باعث اهمیت این آتش‌فشان شد، وارد کردن حجم بسیاری از بخار آب در بخش استراتوسفر زمین بود؛ این اتفاق معمولاً به ندرت رخ می‌دهد و به قدری نادر است که دانشمندان معتقدند طی هر هزار سال تنها یک بار این اتفاق رخ می‌دهد.
لایه استراتوسفر چیست؟
استراتوسفر در فاصله ۵۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته است و تقریباً دومین لایه اتمسفری زمین محسوب می‌شود. ضخامت لایه نیز نزدیک به ۱۶ تا ۳۰ کیلومتر است؛ این لایه اهمیت بسیاری برای کره زمین، حیات و شرایط زیست‌محیطی آن دارد زیرا علاوه بر گازهایی که در جو وجود دارد، استراتوسفر محل تجمع گازهای ازون است که برای حیات بشر اهمیت بسیاری دارد و با تأثیری که روی جذب اشعه‌های ماورای بنفش دارد منجر به حفظ حیات می‌شود.
آتش‌فشان «تونگا» چه ویژگی دارد؟
مهم‌ترین ویژگی که موجب اهمیت آتش‌فشان «تونگا» شد، این بود که همراه خودش به صورت غیرعادی بخار آب بسیاری به لایه استراتوسفر وارد کرد. هنگامی که این آتش‌فشان از زیر دریا پدید آمد، منجربه بروز انفجاری شد که به موجب آن حجم بسیاری بخار آب وارد لایه استراتوسفر شد؛ این حجم از بخار آب به قدری بود که دانشمندان معتقدند با استفاده از آن می‌توان ۶۰ هزار استخر المپیک را پر از آب کرد و قطعاً این مسئله تأثیرات عجیبی بر کره زمین خواهد داشت.
تفاوت آتش‌فشان «تونگا» با دیگر آتش‌فشان‌ها چیست؟
این آتش‌فشان برخلاف دیگر آتش‌فشان‌هایی که در طول تاریخ مشاهده شده است _مانند آتش‌فشانی که در دوران دایناسورها وجود داشت و فعالیت‌های آن منجر به ایجاد زمستان قطبی شد_، با ورود مقادیر بسیاری از بخار آب که بسیار داغ بوده، مشکلات اساسی در محیط‌زیست کره زمین ایجاد کرده است.
آتش‌فشان «تونگا» منجر به ایجاد چه مشکلاتی شد؟
آتش‌فشان «تونگا» برخلاف معمول با ورود مقادیر زیادی بخار آب داغ نخستین مشکلی که ایجاد کرد، افزایش دمای لایه استراتوسفر است که به صورت موقت و حتی طولانی‌مدت منجربه افزایش غیرعادی دمای زمین خواهد شد؛ درواقع این آتش‌فشان به‌تنهایی با وجود اینکه صدها کیلومتر از بسیاری کشورها فاصله داشته، تأثیرات بسیاری را بر تمام کره زمین اعمال کرده است.
دومین مشکلی که خیلی مورد توجه قرار نگرفته و از اهمیت بسیاری برخوردار است، تأثیر مخرب آن در روند بهبودی لایه ازون است. متأسفانه ورود مقادیر بسیاری بخار آب به لایه استراتوسفر باعث شد که آسیب‌هایی به لایه ازون وارد شود و این لایه نتواند مشکلات پیشین خود را ترمیم کند.
سخن آخر...
آتش‌فشانی که تحت عنوان «هونگا تونگا» شناخته می‌شود در سال گذشته تأثیرات بسیار مهمی بر کره زمین گذاشته است که این مسئله قدرت طبیعت را نشان می‌دهد. یکی از دلایل منحصربه‌فرد بودن آتش‌فشان «تونگا» نیز تأثیراتی است که روی شرایط زیست‌محیطی کره زمین گذاشته؛ البته انفجاری که در هنگام به‌وجودآمدن «تونگا» حاصل شد نیز بسیار منحصربه‌فرد است و مشابه آن تنها در دهه ۹۹۰ مشاهده شده بود. یکی از مسائلی که باید به آن توجه کرد این است که کره زمین همواره پویا است و فعالیت‌های آن تأثیرات مثبت و منفی را در شرایط زیست‌محیطی زمین اعمال می‌کند؛ بنابراین نباید به گسترش برخی از تأثیرات منفی مانند گرمایش زمین کمک کنیم.
نظر شما