به گزارش خبرنگار ایمنا، بُعد در معنای عادی به یک اندازه یا پارامتر گفته می‌شود که برای تعریف ویژگی‌های یک جسم به آن نیاز داریم. در فیزیک کلاسیک برای یک نقطه در فضا، سه بُعد فیزیکی در نظر گرفته می‌شود که ابعاد پایه در این ساختار با واژگان جلو و عقب، راست و چپ و بالا و پایین بیان می‌گردد.
در کشفیات جدید علم فیزیک این‌گونه برداشت می‌شود که جهان ما تنها از سه بُعد تشکیل نشده است، بلکه ابعاد گسترده‌تری نیز وجود دارد؛ در صورتی که نظریه ریسمان حقیقت داشته‌باشد، ابعاد تشکیل‌دهنده جهان ۱۱ عدد خواهد بود. برای بررسی و شناخت بیشتر نظریه جهان چند بُعدی با محسن منتظری، منجم و ستاره‌شناس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
منظور از جهان چند بُعدی چیست؟
درواقع جهان چند بُعدی از کنار هم قرار گرفتن فضا و زمان ایجاد می‌شود که اصطلاح فضا و زمان از زمانی که نسبیت انیشتین مطرح شده، شناخته می‌شود. فضا و زمان پدیده‌ای علمی است که گرانش به کمک آن توصیف می‌شود و عامل اصلی که موجب خمیدگی صفحه فضا و زمان می‌شود، میدان گرانشی است.
جهان کنونی ما چند بُعدی است؟
هنگامی که صفحه فضا و زمان خمیده می‌شود هر جسمی که در این فضا حرکت کند در واحد زمان حرکت می‌کند به همین دلیل یکی از بُعدهای وجودی کل جهان ما زمان است و هنگامی که جسمی در این صفحه خمیده حرکت می‌کند در چهار بعد طول، عرض، ارتفاع و زمان قرار می‌گیرد.
آیا ابعاد بالاتر از چهار بعد کنونی وجود دارد؟
بله، اگر تصور کنید که جهان چهار بُعدی ما در قالب یک زمان یا بُعد دیگری در حال حرکت باشد عملاً بُعد پنجم ایجاد می‌شود. برای درک این موضوع می‌توان فرض کرد که جهان چهار بُعدی ما مانند قوطی کبریتی در بادکنک است و در جهت مشخصی حرکت می‌کند، بادکنک نیز بُعد دیگری است که به قوطی کبریت تحمیل می‌شود و تمام حرکت کبریت منوط به بُعد بالاتر یا همان بادکنک است.
حرکات کبریت مانند جنبش سلول‌های مایعات و جامدات است که بسیار کوچک و در مقیاس ماکرو بوده و حجمی را شکل می‌دهد؛ این جنبش در مقایسه با حرکت بُعد بالاتر مانند مقایسه صفر به بی‌نهایت است. در ابعاد نیز این مسئله وجود دارد، یعنی هنگامی که یک فضای چهار بُعدی را در قالب بُعد دیگری حرکت می‌دهیم، حرکت بُعد چهارم ما بسیار کوچک‌تر می‌شود و بُعد پنجم قالب بر جهان چهار بُعدی ما است.
در ابعاد بالاتر چه چیزی وجود دارد؟
طبق پیش‌بینی‌های انجام شده احتمال داده می‌شود که انرژی و ماده تاریک در ابعاد بالاتری از جهان قرار گرفته باشد، زیرا انرژی و ماده تاریک بر جهان چهار بُعدی ما قالب بوده و انبساط کل جهان توسط ماده تاریک مدیریت می‌شود و ماده تاریک نیز تحت تأثیر انرژی تاریک است؛ این دو مؤلفه بسیار ناشناخته است زیرا دانشمندان در قالب یک جهان چهار بُعدی نمی‌توانند بعد پنجم را درک کنند؛ مانند کبریتی که داخل قوطی کبریت موجود در بادکنک است و نمی‌تواند فضای بیرونی خود را درک کند.
آیا فیزیک قادر به شناسایی جهان‌های چند بعدی خواهد بود؟
تاکنون علم فیزیک نتوانسته ابعاد بالاتر جهان را شناسایی کند و تنها از طریق نشانه‌ها احتمال می‌دهد که چنین ابعادی وجود داشته‌باشد. به تازگی در آزمایشگاه «سرن» که بزرگ‌ترین آزمایشگاه تاریخ بشریت محسوب می‌شود، آخرین ذرات پازل اتمی که ذره ایکس نام دارد شناسایی شده و دانشمندان متوجه شده‌اند که این ذره میدان گرانشی را مدیریت می‌کند. طی بررسی‌ها مشخص شده که اگر اتم بخواهد تقارن داشته‌باشد، باید جهان از ۱۰ بعد تشکیل شود که در این صورت با در نظر گرفتن دو بعد زمان، جهان ۱۱ بُعد است.
چهار بعد از ۱۰ بُعد شناسایی شده جهان ما را تشکیل می‌دهد و اگر شش بُعد دیگر را به آن اضافه کنیم، به هفت جهان می‌رسیم که به نظریه هفت آسمان اشاره می‌کند؛ درواقع از نظر فیزیک وجود هفت آسمان منطقی است، اما برای اثبات آن زمان بسیاری نیاز داریم.
چرا بشر نمی‌تواند ابعاد بالاتر را درک کند؟
مورچه قادر است تنها دو بُعد از جهان را مشاهده کند و به همین دلیل تنها از سایه یا حرارت، می‌توان وجود جسمی در بالای سر خود را احساس کند، بشر نیز چنین دیدی نسبت به ابعاد بالاتر دارد و تصور ما از این ابعاد فقط در حد نور و سایه است. در مثالی دیگر می‌توان به تلویزیون اشاره کرد که اشیای داخل تلویزیون حرکت می‌کند، اما قادر به مشاهده ما نیست؛ از این رو ما آن‌ها را مشاهده می‌کنیم و می‌توانیم تصویر تلویزیون را کنترل کنیم، زیرا ما در یک بُعد بالاتر از تلویزیون قرار داریم.
سخن آخر...
جهان ما آخرین جهانی است که از سه بُعد تشکیل شده است و پس از آن سیاه‌چاله است که بعدی ندارد. جهان کنونی از نیروی هسته قوی، الکترومغناطیس و هسته ضعیف تشکیل شده است. در جهان‌های بالاتر گرانش می‌شکند و نیرویی که از داخل به بیرون حرکت می‌کند کامل‌تر می‌شود؛ البته این نیرو مشابه گرانش بوده و تنها جهت متفاوتی دارد.
نظر شما