به گزارش خبرنگار ایمنا، نتایج امتحانات نهایی و اعلام وضعیت تحصیلی نفرات برتر کنکور سراسری، از مصادیقی است که می‌تواند فاصله میان دانش‌آموزان محصل در مدارس دولتی با دیگر مدارس خاص را به خوبی به نمایش بگذارد.
از چند سال گذشته که سهم دانش‌آموزان مدارس خاص در گردونه برترین‌های «کنکور سراسری» به‌طورمشهودی افزایش یافت، زنگ خطر تشدید بی‌عدالتی آموزشی نیز به صدا درآمد. براساس اطلاعات منتشر شده در رسانه‌ها مبنی بر وضعیت تحصیلی نفرات برتر کنکور «ازمجموع ۴۰ داوطلبی که از سوی سازمان سنجش به‌عنوان برترین‌ها معرفی‌شده‌اند ۲۹ داوطلب در مدارس سمپاد، ۹ داوطلب در مدارس غیردولتی، یک دانش‌آموز در مدرسه دولتی و یک دانش‌آموز در دبیرستان نمونه دولتی تحصیل کرده‌اند.»
هرچند دور از ذهن نیست که نفرات اول کنکور سراسری در هر کدام از رشته‌ها، نخبگان دانش‌آموزی باشند و نتوان با اتکای صرف به نتایج کنکور، تحلیلی همه‌جانبه از وضعیت آموزشی کشور به دست آورد، اما عواملی چون طبقاتی شدن آموزش، تولید نابرابری‌های اجتماعی و دور شدن از عدالت آموزشی را نیز نمی‌توان در بروز چنین نتایجی بی‌اثر و کم‌رنگ دانست؛ آن هم در شرایطی که هر ساله بر آمار نفرات برتر کنکوری برآمده از دل مدارس سمپادی و غیردولتی افزوده می‌شود.
ایجاد تحول اساسی در مدارس دولتی، مطالبه‌ای است که رهبر معظم انقلاب بارها بر آن تاکید داشته‌اند؛ مصداق بارز آن بیانات شهریورماه سال ۹۹ در ارتباط تصویری با رؤسا و مدیران آموزش و پرورش بود که فرمودند: «یک نکته در باب عدالت آموزشی، بحث مدارس دولتی است؛ مراقب باشیم مدارس دولتی طوری نباشند که دانش‌آموزی که در این مدارس تحصیل می‌کند، احساس کند که امکان قبولی‌اش در کنکور کمتر است. یعنی باید سطح مدارس دولتی را هم از لحاظ آموزش و هم از لحاظ پرورش، طوری بالا بیاوریم که خود آن دانش‌آموز احساس اعتماد کند، خانواده او هم که می‌خواهند این فرزند را به مدرسه دولتی بفرستند، احساس نکنند که دارند او را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند و رها می‌کنند؛ باید به مدارس دولتی به معنای واقعی کلمه رسیدگی بشود.» پیرامون شناسایی مؤلفه‌های کیفیت که محوری‌ترین موضوع در امر آموزش و پرورش و مدارس است با «علیرضا رحیمی» کارشناس آموزشی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
کیفیت آموزش در مدارس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این موضوع از چند بعد قابل بررسی است، چراکه مسئله کیفیت آموزش در مدارس ماجرای امروز و دیروز نیست. متأسفانه هرچه از اوایل انقلاب اسلامی دورتر شدیم، افرادی که به آموزش و پرورش ورود پیدا کردند افرادی با تخصص‌های کمتری بودند که برخی به هیچ‌وجه آموزش و پرورش را درک نمی‌کنند و این نهاد اجتماعی را به فضای سیاسی تبدیل کردند. روی دیگر سکه این حکایت، بهره‌گیری از دانش تعلیم و تربیت در نظام آموزش و پرورش است که متأسفانه آموزش معلمان در مدارس در سطح ضعیفی قرار دارد.
در کنار این موارد توجه چندانی به امر آموزش معلمان نیست؛ همچنین مسئولان سازمان آموزش و پرورش نیز اغلب تخصص و تجربه مرتبط در امور آموزشی را ندارند؛ در کل در آموزش و پرورش هرگز گام‌به‌گام با تحولات علمی جهان پیش نمی‌رویم. سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش بر تأمین ثبات مدیریت در آموزش و پرورش با رویکرد ارزشی و انقلابی و دور نگهداشتن محیط آن از دسته‌بندی‌های سیاسی تأکید دارد اما در عمل دغدغه‌ها، فشارها و مسائل پیرامون این وزارتخانه سبب تبدیل یک نهاد اجتماعی به فضای سیاسی شده است.
مفهوم کیفیت آموزشی شامل چند بعد است که کارکردها و فعالیت‌های مدرسه از قبیل فرآیند یاددهی، یادگیری دانش‌آموزان، معلمان و دست‌اندرکاران آموزشی، دانش‌آموزان و مخاطبان، امکانات و تجهیزات آموزشی هستند که کیفیت آموزشی متأثر از کیفیت درون دادها و فرآیندها است که باعث می‌شود که برون دادهای ما از کیفیت بالایی برخوردار باشند.
شیوع کرونا بر کیفیت یادگیری دانش‌آموزان چه تأثیری داشت؟
با همه‌گیری کرونا و اهمیت حفظ سلامت دانش‌آموزان، به ناگزیر آموزش در مدارس غیرحضوری و مجازی شد؛ اما نحوه تعلیم معلمان و کیفیت آموزش‌ها در کلاس‌های تدریس برای والدین به وضوح آشکار شد. به هیچ‌وجه مسئله اصلی، آموزش مجازی و غیرمجازی نیست بلکه موضوع مهم این است که آموختن تنها کلاس درس نیست، زیرا توانایی‌های مهم یک آموزگار، کیفیت مدرسه، ارزش پایه تحصیلی و توانمندی مدیریت آموزشی باید وجود داشته باشند که بخشی از آن‌ها به دلیل مشکلات از راه دور نمایان شد و بخشی دیگر هنوز از دید خانواده‌ها پنهان است.
از سوی دیگر معلمان نیز برای رشد و ارتقای کیفیت آموزش خود در مدارس، تعلیمات کافی ضمن‌خدمت ندیده‌اند، هرچند برخی معلمان در این دوران خود به دنبال آموزش‌هایی بودند که این میزان کافی نیست و آموزش و پرورش باید اقدام جدی برای آموزش معلمان داشته باشد و با تکیه بر دانش و علوم تربیتی، دوری از سیاست‌کاری و نوآوری‌های غیرکارشناسی و غیرتخصصی این موارد را به سرانجام برساند.
وضعیت عدالت آموزشی در مدارس دولتی چگونه است؟
عدالت آموزشی شعار تبلیغاتی است که برخی از آن بهره می‌برند. در دنیا به‌دنبال عدالت آموزشی هستند، اما متأسفانه در کشور ما همان ابتدا آن را نابود کردیم و اکنون به منظور برابری شعارهایی داده می‌شود. واقعیت امر این است که مدارس دولتی، توانایی آموزش مناسب ندارند و گرایش خانواده‌ها برای ایجاد موقعیت بهتری برای آینده فرزندانشان به سمت‌وسوی مدارس غیرانتفاعی سوق داده شده است که همین ایجاد مدارس خاص یا غیرانتفاعی، دلیلی برای نبود عدالت آموزشی است و عملکرد آن‌ها در برابر مدارس دولتی را بیشتر مورد تأیید قرار داده است.
عدالت آموزشی هنگامی حاصل می‌شود که کیفیت آموزشی به طور صحیح اجرا شود. البته این موضوع هیچ‌گونه پیوستگی به موقعیت دانش‌آموز ندارد که مدرسه او دولتی یا غیرانتفاعی، درون شهر یا روستا قرار دارد، چراکه عملکرد و کیفیت تعلیم بسیاری از مدارس غیرانتفاعی از دولتی‌ها عقب‌تر است.
آیا مطالب کتب درسی از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند؟
کتب درسی براساس یک‌سری تفکرات و تصوراتی تألیف می‌شود که برخی از آن‌ها اشتباه و بعضی دیگر صحیح است، اما در عمل اجرای آن‌ها با مشکلات زیادی روبه‌رو است؛ چراکه ظرفیت به‌کارگیری آن از سوی معلم امکان‌پذیر نیست و همین امر فاصله عمیق و شدیدی بین محتوای کتاب‌ها و آموزش‌های مدارس و دانشگاه‌ها ایجاد می‌کند.
چرا رتبه‌بندی معلمان بیش از کیفیت آموزشی اهمیت دارد؟
طرح رتبه‌بندی معلمان، مطالبه‌ای بحق است اما وزارت آموزش و پرورش به جای رسیدگی و ارتقای کیفیت آموزشی مطلوب‌تر در مدارس این موضوع را بیش از پیش مورد توجه قرار داده است.
موضوع کنکور و قبولی دانش‌آموزان در دانشگاه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این دست و پا زدن‌ها و بازی با کنکور تنها به ضرر دانش‌آموزان و فرزندان ما است. اکنون چند برابر شرکت‌کنندگان برای حضور در کنکور صندلی در دانشگاه‌های کشور داریم، اما ۷۰ درصد این دانشگاه‌ها کیفیت آموزشی ندارند و باید تمام آن‌ها از سطح کشور جمع‌آوری شوند اما برای جذب جوانان و کسب هزینه‌های هنگفت و ارائه مدرک تنها به‌منظور دلخوشی احداث و راه‌اندازی شده‌اند.
اکنون با افت کیفیت آموزشی در دانشگاه‌ها، خانواده‌ها هم فرزندان خود را همانند دیگر کشورها در هر دانشگاهی ثبت‌نام نمی‌کنند. در کشورهای دنیا رقابت مناسب برای ورود به دانشگاه‌ها با انتخاب دانشجو و اساتید صورت می‌گیرد، اما در کشور ما دست دانشگاه‌ها بسته است.
عدالت آموزشی این است که هر فردی با توان علمی بالا و کسب امتیاز موردنظر، بتواند به بهترین دانشگاه ورود پیدا کند اما در بسیاری موارد غیر از این موضوع دیده می‌شود که حق دانش‌آموزان پایمال می‌شود و برخی حرکات در کشور ضدعدالت آموزشی بوده و این موضوع مغفول مانده است.
نظر شما