به گزارش خبرنگار ایمنا، ششمین روز از ماه محرم‌الحرام هر سال، سالروز وفات محدث بزرگ جهان اسلام و عالم فرزانه، محمد بن حسین بن موسی، مشهور به «سید رضی» است.
نام و نشان این شخصیت برجسته دینی بیش از هر چیز، با کتاب نورانی «نهج‌البلاغه» پیوند دارد، اما باید توجه داشته باشیم که این امتیاز بزرگ و الهی، تنها بخشی از افتخارات سید رضی است.
سیّد رضی در روزگاری زندگی می‌کرد که سراسر آن از حوادث بزرگ، و پیشامدهای شگفت، دگرگونی‌های اجتماعی و انقلاب‌های سیاسی و تحولات فرهنگی پوشیده بود. به‌ویژه آن‌که وی از خاندانی بزرگ است و رخدادهایی سترگ بر او و خاندانش می‌گذرد و در آغاز جوانی مسئولیت‌های سنگینی برعهده او گذاشته می‌شود و مورد توجه خلیفه، شاهان، بزرگان و وزیران و دانشمندان قرار می‌گیرد. بنابراین طبیعی است که اشعار و آثار او هم سازنده حوادث تاریخی و اجتماعی و هم سرشار از حوادث اجتماعی زمان باشد.
ویژگی این عالم بزرگوار
وی نه‌فقط در علم حدیث که در کلام، فقه و ادبیات نیز، سرآمد روزگار خود بود. دیوان اشعار او که به همت ابوحکیم المعلم گردآوری‌شده، دربرگیرنده ۶۳۰۰ بیت شعر است که برخی از علمای صرف و نحو، آن‌ها را در زمره بهترین و برترین شاهکارهای ادبیات عرب قرار می‌دهند.
سیدرضی در سال ۳۵۹ قمری در شهر تاریخی بغداد به دنیا آمد. نَسَب او با پنج واسطه، به امام موسی کاظم (ع) می‌رسید و نسبش از طرف مادری نیز، به وجود مقدس پیشوای چهارم، امام سجاد (ع) ختم می‌شد؛ از این نظر، سیدرضی یکی از سادات صاحب احترام در بغداد بود که بعد از پدرش، حسین بن موسی، در ۲۰ سالگی به نقابت و ریاست آل‌ابی‌طالب در بغداد رسید.
ابن‌ابی‌الحدید معتزلی در «شرح نهج‌البلاغه» به نقل از فخّار بن مُعد آورده است که شیخ مفید شبانگاه در خواب، وجود صاحب عظمت حضرت فاطمه زهرا (س) را دید که دست دو دردانه هستی، حسنین (ع) را درحالی‌که کودک هستند، در دست گرفته و نزد شیخ آورده است و از او می‌خواهد که به این دو طفل، فقه بیاموزد.
صبح روز بعد فاطمه بنت ناصر، مادر سیدرضی و سیدمرتضی، درحالی‌که دست آن دو را گرفته بود، وارد محل تدریس شیخ مفید شد و از او خواست به فرزندانش، فقه بیاموزد؛ به‌این‌ترتیب، خواب شیخ مفید تعبیر شد و علاوه بر آن، وی در تربیت این دو برادر سنگ تمام گذاشت.
سیدرضی افزون بر شیخ مفید، نزد دانشمندان بزرگ آن روزگار، مانند محمد طبری، ابوعلی فارسی، قاضی سیرافی، قاضی عبدالجبار معتزلی، ابن نباته و سهل بن دیباجی نیز، به فراگیری دانش پرداخت و بعدها، در محل منزل شخصی‌اش، دارالعلمی تأسیس کرد که برخی از مورخان، آن را نخستین مدرسه علمیه در جهان اسلام می‌دانند.
در این دارالعلم، طلاب افزون بر کسب دانش، از امتیاز مکان خواب و شهریه هم برخوردار بودند و سیدرضی، کتابخانه‌ای غنی را برای استفاده آن‌ها گردآورده بود. او بعد از اتمام برنامه تدریس روزانه، به کار تألیف مشغول می‌شد.
آزاداندیش و صبور
یکی از ویژگی‌های سید رضی که از میان دیگر صفات برجسته این عالم دینی ستودنی است، سعه صدر و آزاداندیشی او است. وی با اینکه یکی از بزرگان و علمای نامدار شیعه و از متعبدترین و محکم‌ترین افراد به مذهب و مرام اهل‌بیت به شمار میآمد، درعین‌حال در زمان خود با دانشمندان و شعرا و عالمان مذاهب مختلف و ادیان متفاوت مراوده و مذاکره داشت و با احترام بزرگی از آنان یاد می‌کرد.
نجاشی ۱۲ کتاب را از آن سیدرضی دانسته که معروف‌ترین آن‌ها، نهج‌البلاغه است. سید این کتاب را با توجه به جایگاه بی‌بدیل امیرمومنان (ع) در بیان و کلام به رشته تحریر درآورد و هدف او از تدوین نهج‌البلاغه، معرفی اعجاز امام علی (ع) در این عرصه بود. با این‌حال، نهج‌البلاغه بعدها به اصلی‌ترین منبع سخنان مولی‌الموحدین (ع) در میان مسلمانان تبدیل شد.
آثار سیدرضی
این کتاب در سال ۴۰۰ هجری قمری، حدود شش سال قبل از درگذشت سیدرضی به اتمام رسید. از دیگر آثار وی می‌توان به «خصایص الأئمة»، «حقائق التنزیل»، «مجاز القرآن» و «الرسائل» اشاره کرد.
سیدرضی عمری طولانی نداشت و در ششم محرم سال ۴۰۶ قمری برابر با پنجم تیرماه سال ۳۹۴ شمسی، درحالی‌که حدود ۴۶ سال از عمرش گذشته بود، در محله «کَرْخ» بغداد، دار فانی را وداع گفت.
برخی از مورخان معتقدند که پیکر وی را در خانه‌اش به خاک سپردند؛ اما امروزه، مقبره‌ای در کاظمین، منسوب به وی وجود دارد و اخباری مبنی بر دفن وی در کربلا و نیز مکانی در استان دیالی عراق نیز، در دست است.
طبق یک روایت که بیشتر کاتبان تاریخ به آن باور دارند، سیدمرتضی بعد از خراب شدن منزل سیدرضی در بغداد، پیکر وی را به کاظمین المقدسه انتقال داد و در بارگاه منور امام موسی کاظم (ع) و امام محمدتقی (ع) به خاک سپرد.
نظر شما