به گزارش خبرنگار ایمنا، معلولیت پدیده‌ای اجتماعی و بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی بشری است، به‌گونه‌ای که هر انسانی در طول حیات خود به دلایل مختلف از جمله بیماری و حوادث یا با رسیدن به دوران سالمندی آن را تجربه خواهد کرد.
با پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش سوانح و حوادث نه تنها از تعداد افراد معلول کم نمی‌شود، بلکه هر ساله بر تعداد این گروه از افراد جامعه افزوده می‌شود و این در حالی است که در صورت نبود برنامه‌ریزی لازم، تدابیر مورد نیاز و ارائه راهکارهای مناسب جهت قابل استفاده کردن فضاها و عرصه‌ها در شهر برای این گروه، مشکلات شهرها افزایش می‌یابد به طوری که به یک بحران جدی و تأثیرگذار در تمام ابعاد تبدیل می‌شود.
مطالعه دقیق میان محیط شهری و رفتارهای معلولان می‌تواند به توسعه راهکارهای ویژه در زمینه برنامه‌ریزی و ارتقای کیفی محیط زندگی معلولان منجر شود، بر این اساس منظر و فضاهای شهری به عنوان یک حرفه مسئول است تا محیط‌هایی را ایجاد کند که با انواع نیازهای استفاده کنندگان سازگار باشد چرا که معلولان به عنوان شهروندان جامعه دارای حق و حقوقی هستند که باید به آنها توجه شود.
طبق آمارها حدود ۱۵ درصد از جمعیت کشور را معلولان تشکیل می‌دهند که به دلیل نداشتن توجه کافی به نیازهای این قشر در ساختار شهرهای کشور، امکان مشارکت و کنش‌گری مطلوب از این افراد سلب شده است؛ این مشکل در بسیاری از شهرها و کلان‌شهرهای کشور قابل مشاهده است؛ اراک نیز یکی از کلان‌شهرهای کشور است که مدیران شهری آن از سال ۹۰ بحث مناسب‌سازی شهر و ایجاد تسهیلات برای معلولان و افراد توان‌خواه را مورد توجه قرار دادند و به‌رغم اینکه از سال ۹۱ تا ۹۶ متراژهای قابل توجهی از معابر آن پیاده‌روسازی و مناسب‌سازی شد، اما همچنان در این راستا کمبودهای زیادی وجود دارد، زیرا شهرداری به تنهایی از عهده کار بر نمی‌آید.
مناسب‌سازی جبران یک ظلم در حق معلولان است
امیر مولوی، یک فعال و کارشناس فرهنگی در حوزه معلولان می‌گوید: همچنان با جای خالی اندیشه انتقادی شهری و اندیشیدن به وضعیت شهروندان مواجه هستیم و یکی از گروه‌های اجتماعی که در این عرصه نابرابر، طرد خواهند شد، افراد دارای معلولیت هستند.
وی تصریح می‌کند: افراد معلول در مواجهه با موانع محیطی، نگرشی و حقوقی و ناتوانی جامعه از تأمین حقوق اساسی آنها، از چرخه معمول زندگی خارج می‌شوند و در ورطه فقر، گوشه‌نشینی و انزوا، سطوح مختلفی از افسردگی، بیماری، اضطراب و خشونت خانگی را تجربه می‌کنند؛ این امر ناشی از آن است که فضاهای شهری، پذیرای تمام ساکنان خود از جمله افراد دارای کم‌توان و ناتوان جسمی نیستند.
این کارشناس فرهنگی در حوزه معلولان می‌افزاید: در حال حاضر فضاهای شهری آنگونه طراحی و سامان یافته است که تنها برای افراد توانمند به لحاظ جسمی قابل استفاده است، یعنی نگاه سالم‌سالار در طراحی شهری، غافلانه یا جاهلانه بخشی از ساکنان شهر را نادیده می‌گیرد.
وی با اشاره به فضای بازنمایی شهری، اظهار می‌کند: این فضا جایی است که افراد در زندگی روزمره خود شکلی از بودن در شهر را بازنمایی می‌کنند و نحوه بودن خود را در مقابل چشم دیگران قرار می‌دهند؛ امری که با هویت‌یابی جدید در شهر مرتبط است، حال کسی که از حضور در فضاهای شهری منع شده و از دسترسی به منابع محروم است، چه شکلی از بودن خود را به نمایش خواهد گذاشت.
رئیس هیئت مدیره کانون توان‌یابان استان مرکزی با بیان اینکه معلولیت در وجود فرد معلول مستقر نیست، بلکه وضعیتی است که جامعه بر وی تحمیل می‌کند، تصریح می‌کند: اگر ساختارهای اجتماعی، معماری، شهرسازی، حقوق و قوانین در مرحله طرح‌ریزی نسبت به وضعیت جسمی افراد معلول وقوف کامل داشته باشد و جامعه را آنگونه طراحی کنند که فارغ از جسم، جنس، نژاد و سن برای همگان به سهولت و تسهیل‌یافته، قابل بهره‌گیری و استفاده باشد، اساساً موضوعاتی همچون تبعیض‌های جسمی، جنسی و نژادی وجود خارجی نخواهد داشت.
وی وضعیت مناسب‌سازی معابر و مکان‌های عمومی در بعضی از شهرهای استان مرکزی از جمله اراک را نامناسب ارزیابی کرده و می‌گوید: دسترسی افراد معلول به مکان‌های عمومی همچون بوستان‌های شهری، مراکز فرهنگی، هنری، ورزشی، آموزشی، پزشکی و درمانی با موانع جدی مواجه است.
مولوی ادامه می‌دهد: مراکز متعددی تحت عنوان ساختمان پزشکان در نقاط مختلف اراک راه‌اندازی شده است که ضوابط مناسب‌سازی در تعدادی قابل توجهی از آنها رعایت نشده است.
این فعال فرهنگی در حوزه معلولان می‌افزاید: بعضی از مسائل مرتبط با مناسب‌سازی نشدن محیط‌های شهری و فضاهای عمومی به ضعف و نارسایی قوانین باز می‌گردد، اما بسیاری دیگر از نبود همت کافی و باور به ضرورت توجه به این امر مهم حکایت می‌کند.
مولوی خاطرنشان می‌کند: دیدگاهی که از منظر فایده‌گرایی و سودمحوری به مسئله معلولیت وجود دارد، معلولان را سربار اجتماعی می‌داند که مانع صرف هزینه برای مناسب‌سازی محیط‌های شهری و مکان‌های عمومی به منظور تسهیل تردد افراد معلول می‌شود، در حالی که باید مناسب‌سازی را جبران ظلمی دانست که در مرحله طراحی شهر و ساختارهای اجتماعی، در حق افراد معلول روا شده است.
وی تصریح می‌کند: اگر حق معلولان در استفاده از فضاهای شهری در مرحله طراحی مورد توجه قرار گیرد، دیگر نیازی به صرف هزینه‌های اضافی در قالب مناسب‌سازی دوباره نخواهد بود.
رئیس هیئت مدیره کانون توان‌یابان استان مرکزی با بیان اینکه تمام افراد جامعه به دلایل مختلفی از جمله بعضی از بیماری‌ها، حوادث و سالمندی، سطوحی از انواع معلولیت‌های جسمی، حسی و کالبدی را تجربه خواهند کرد، می‌افزاید: هنگامی که از حقوق افراد معلول سخن گفته می‌شود، در حقیقت سخن گفتن از حقوق تمام افراد جامعه است.
تهیه طرح جامع مناسب‌سازی شهر اراک
حجت‌الله مرادی، معاون امور زیر بنایی و حمل‌ونقل شهری شهرداری اراک می‌گوید: در صدد بهره‌گیری از یک مشاور برای تهیه طرح جامع مناسب‌سازی معابر برای معلولان، جانبازان و سالمندان در این کلان‌شهر هستیم تا اقداماتی که شهرداری هر ساله در این زمینه به آن می‌پردازد، در قالب این طرح اجرا شود، لذا در این راستا با چند شرکت مذاکره کرده‌ایم و در نظر داریم از تجارب سایر شهرها استفاده کنیم.
وی تصریح می‌کند: با تهیه طرح جامع مناسب‌سازی معابر برای معلولان، امکان جذب اعتباراتی در سطح کلان و ملی در این زمینه فراهم خواهد شد و در سال‌های آینده برنامه‌ریزی در این خصوص مدون و از این طریق از پراکنده کاری در این زمینه نیز پرهیز خواهد شد.
تخصیص ردیف اعتباری برای مناسب‌سازی معابر در بودجه شهرداری
داوود زارع، نماینده شهرداری در کمیته مناسب‌سازی استان مرکزی اظهار می‌کند: شهرداری در سال‌های اخیر برای انجام هر پیمان جهت اجرای پروژه‌ها، ضمیمه مناسب‌سازی آن را نیز رعایت کرده است، همچنین موانع موجود در خیابان‌های اصلی در مدت سه سال برطرف خواهد کرد، البته یک ردیف اعتباری در بودجه برای این موضوع در نظر گرفته شده است تا با سهولت بیشتری این کار به سرانجام برسد.
وی می‌افزاید: به‌تازگی ایمن‌سازی و مناسب‌سازی گذرهای عبوری از وسط بلوارها در خیابان شهید شیرودی و خیابان امام (ره) آغاز شده است و به‌طور کلی امسال حدود ۱۴ میلیارد بودجه برای مناسب‌سازی معابر شهر اراک اختصاص یافته است.
نماینده شهرداری در کمیته مناسب‌سازی استان مرکزی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه قانون اجازه ایجاد کلینیک‌های پزشکی در مجتمع‌های مسکونی را صادر کرده است، تا کنون در این ساختمان‌ها دقت لازم برای مناسب‌سازی ساختمان‌ها برای معلولان نمی‌شد، اما با هماهنگی‌هایی که با دانشگاه علوم پزشکی در کمیته مناسب‌سازی انجام شده است، مقرر شد از ساختمان‌های مذکور بازدید شود و در صورت رفع نشدن موانع، این کلینیک‌های پزشکی امکان ادامه فعالیت نداشته باشند؛ هر چند هنوز قانون بالادستی برای این مسئله ابلاغ نشده است و تصمیم در سطح استان گرفته شده است.
مصوبات شورای ششم اراک برای مناسب‌سازی معابر چه بود؟
علی چگینی، رئیس کمیسیون فنی، عمران، ترافیک و شهرسازی شورای اسلامی اراک نیز در این باره می‌گوید: قوانینی در زمینه مناسب‌سازی معابر برای معلولان مصوب شده است که تمام دستگاه‌های اجرایی ملزم به رعایت آن هستند، البته شورای اسلامی شهر نیز در جلساتی که در این زمینه برگزار شده، مصوباتی داشته است.
وی می‌افزاید: با توجه به اقدامات صورت گرفته جهت مناسب‌سازی معابر در سطح شهر اراک توسط شهرداری، مقرر شد طرح جامع مناسب‌سازی با استفاده از مشاور ذی‌صلاح با رعایت ضوابط و مقررات تهیه شود.
رئیس کمیسیون فنی، عمران، ترافیک و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک اظهار می‌کند: مقرر شده است کمیته‌ای به نام «مناسب‌سازی معابر و اماکن عمومی و اداری، تجاری، مسکونی» در شهرداری با عضویت افراد ذی‌ربط و بهزیستی تشکیل شود که از جمله وظایف این کمیته، نظارت و پیگیری موارد قانون حمایت از معلولان است.
وی خاطرنشان می‌کند: در راستای تسهیل در تردد معلولان و جانبازان و استفاده این قشر از خدمات اتوبوسرانی مقرر شده است مجموعه اقدامات و آموزش‌های لازم توسط شهرداری به بهره‌برداران و رانندگان اتوبوس جهت استفاده از سیستم فنی اتوبوس در سرویس‌دهی به معلولان انجام شود.
نظر شما