به گزارش خبرنگار ایمنا، وجود چند دسته سهمیه شناخته شده یا مبهم برای برخی از داوطلبان ورود به دانشگاه، دهه‌ها است که یکی از موضوعات چالش‌برانگیز و مورد انتقاد داوطلبان شرکت در آزمون سراسری بوده است و دانش‌آموزان وجود این سهمیه‌ها برای ورود به دانشگاه را نوعی بی‌عدالتی آموزشی می‌دانند که باعث می‌شود افراد با تلاش و سطح دانش متفاوت، نتیجه یکسانی از آزمون سراسری بگیرند. در دفترچه‌های ثبت‌نام و انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۱ نیز سهمیه‌های گوناگونی ازجمله سهمیه مناطق، سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران، سهمیه پنج درصدی ایثارگران، خانواده شهدا، سهمیه رزمندگان، اعضای هیئت علمی و سهمیه بهیاران برای داوطلبان متقاضی این آزمون در نظر گرفته شده بود.
عام و خاص بودن سهمیه‌ها
نخستین و مهم‌ترین سهمیه کنکور سراسری، «سهمیه مناطق» است که تمام داوطلبان کنکور مشمول آن هستند. این سهمیه برای داوطلبان کنکوری براساس محل دریافت مدرک تحصیلی سه سال آخر تحصیل هر داوطلب در نظر گرفته می‌شود. دومین سهمیه کنکور سراسری، «سهمیه ایثارگران پنج درصدی» است که به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنها، همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه و رزمندگان بسیجی، جهادگران جهاد کشاورزی و رزمندگان ستاد کل نیروهای مسلح که حداقل شش ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه‌های دفاع مقدس از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ به‌طور متوالی یا متناوب را داشته باشند، تعلق می‌گیرد.
سهمیه بهیاری نیز از سال ۱۴۰۰ به مدت پنج سال و میزان حداکثر پنج درصد ظرفیت از ظرفیت رشته محل‌های دوره روزانه تنها برای ورود به رشته پرستاری در نظر گرفته شده است؛ همچنین براساس مصوبه جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سهمیه داوطلبان کنکور ۱۴۰۱ پنج درصد سهمیه مازاد به داوطلبان مناطق سیل‌زده اختصاص یافت.
ساماندهی در مسیر سه‌ساله
انتقاداتی که سال‌ها به شکل و چگونگی اعمال این سهمیه‌ها وجود داشت مسئولان آموزش عالی کشور را بر آن داشت که در سال ۹۸ با مشورت گرفتن از رؤسای دانشگاه‌ها و در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف، لایحه «ساماندهی سهمیه‌های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی» را نخست به امضای رئیس سازمان سنجش آموزش کشور و وزرای علوم و بهداشت برسانند و سپس برای تصویب تقدیم دولت کنند، اما با وجود گذشت دو سال از این موضوع هنوز مسئولان تصمیم‌گیر یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی نتوانستند به تصمیم قاطع و مشخصی در زمینه اصلاح سهمیه‌های مهم دست یابند.
پس از اما و اگرهای فراوان برای حذف یا اصلاح سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها از سوی مسئولان دو حوزه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای با اسلامی، سرانجام ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور مکلف شد که در مدت شش ماه یعنی تا مردادماه امسال سیاست‌ها و سهمیه‌های کنکور را بررسی و نتایج آن را به شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کند.
مسئولان سازمان سنجش هدف این طرح را ساماندهی سهمیه‌های کنکور در شرایطی می‌دانند که درحال‌حاضر ۲۶ سهمیه فعال در کنکور وجود دارد که بیشتر آنها مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی یا مجلس شورای اسلامی هستند؛ تعدادی از این سهمیه‌ها با هم متناقض هستند یا کارایی خود را از دست داده‌اند و باید بازنگری شوند و در کنار این موضوع، بازآرایی سهمیه‌ها برای رعایت حقوق عامه و اجرای عدالت آموزشی ضروری است گرچه طرح ساماندهی سهمیه‌های کنکور به آزمون ۱۴۰۱ نرسید و تغییر در سهمیه‌ها شاید به سال‌های ۱۴۰۲ یا ۱۴۰۳ برسد.
ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسائل جزئی
حجت‌الاسلام احمدحسین فلاحی، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی درخصوص بازنگری در سهمیه‌های کنکور از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این موضوع مورد انتقاد جامعه نخبگان نیز قرار دارد که با توجه به مشکلات موجود در سطح کلان کشور لازم است شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه ریل‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های کلی مسائل فرهنگی و آموزش عالی کشور تصمیم‌گیری کند.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست‌گذاری‌های کلی است، خاطرنشان می‌کند: نباید وقت شورا صرف این گونه مسائل خرد شود به ویژه اکنون که با کاهش دانشجو روبه‌رو هستیم و صندلی بسیاری از دانشگاه‌های مختلف خالی هستند به نظر می‌رسد که این مساله اولویت‌دار و ضروری کشور نیست یا نظام آموزش کشور را مختل نمی‌کند که شورای عالی انقلاب فرهنگی به موضوع ورود پیدا کند.
عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی با انتقاد از ورود شورای انقلاب فرهنگی به این زمینه، گفت: شأن شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست گذاری است و نباید وارد مسائل جزئی شود.
مناقشه در جزئیات سهمیه‌های کنکور
مجتبی جعفری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین شهر درباره انتقاداتی که به سهمیه‌های کنکور مطرح می‌شود به خبرنگار ایمنا می‌گوید: وقتی جمعی در کشور هستی خود را برای دفاع از این سرزمین گذاشته‌اند حاکمیت نیز احساس می‌کند که باید به زحمت متفاوت آنها بهای ارزشمندی تعلق گیرد؛ بنابراین این تصمیم درستی است که باید امتیازاتی برای این افراد و خانواده‌های آنها در نظر گرفته شود.
وی با تأیید اصل سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران، خاطرنشان می‌کند: دور از عدالت نیست که برای افرادی که عضوی از خانواده خود را برای دفاع از کشور از دست داده‌اند یا برای آنها و خانواده‌شان محرومیتی ایجاد شده است، امتیازاتی در نظر گرفته شود، اما ممکن است این سهمیه‌ها در جزئیات جای مناقشه داشته باشند.
رئیس دانشگاه آزاد شاهین‌شهر، توجیه مخالفان را گام دیگری برای حل چالش سهمیه‌های کنکور دانسته و می‌گوید: باید برای مخالفان توضیح داده شود که دلیل اعمال این سهمیه‌ها چیست و از آنها بخواهیم که خود را در جایگاه فردی قرار دهند که پدر یا عزیز خود را از دست داده است و به این پرسش پاسخ دهند که در ازای محرومیتی که برای آنها ایجاد شده است، از حاکمیت چه انتظاری داشتند؟
وی با اشاره به سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد درباره سهمیه‌ای که برای فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در نظر گرفته می‌شود باید نگاه کلانی به کل مجموعه‌های فعال در کشور بیندازیم و براساس آن درستی یا نادرستی سهمیه‌ها را بسنجیم.
جعفری می‌گوید: امتیازات کارمندان بانک‌ها، کارکنان شرکت نفت و مؤسسات وابسته به آن مانند پالایشگاه‌ها یا کارکنان فرودگاه‌ها از جمله تسهیلاتی است که همه مجموعه‌ها برای نیروهای انسانی خود در نظر می‌گیرند پس طبیعی است که سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها نیز بر همین اساس در نظر گرفته شده است.
وی بر این اساس حذف امتیاز سهمیه فرزندان هیئت علمی در کنکور را دشوار دانست و خاطرنشان می‌گوید: در صورتی که همه مجموعه‌ها مکلف به حذف امتیازات کارکنان خود شوند، سهمیه اعضای هیئت علمی نیز در کنکور قابل حذف است، اما از آنجا که اکنون این امتیازات در همه دستگاه‌ها در نظر گرفته می‌شود، حذف سهمیه اعضای هیئت علمی به سادگی قابل اجرا نیست.
طرحی با ابهامات و اشکالات فراوان
سعید رستمی مدیر دانشکده علوم انسانی دانشگاه راغب اصفهانی نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سهمیه‌های کنکور به چند دسته تقسیم می‌شود که از این جمله سهمیه خانواده شهدا است که همیشه وجود داشته است و به احترام زحماتی که اعضای خانواده شهدا و ایثارگران برای نظام و کشور کشیده‌اند درصدی به عنوان سهمیه در ظرفیت پذیرش آزمون‌های استخدامی یا آزمون سراسری برای خانواده آنها در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به کاهش قابل توجه آمار مشمولان این سهمیه در سال‌های اخیر، خاطرنشان می‌کند: در سال‌ها و دهه‌های گذشته به واسطه نزدیکی به زمان جنگ تحمیلی آمار داوطلبان مشمول این سهمیه در کنکور بیشتر بود، اما به تدریج تعداد خانواده شهدا و جانبازان بالای ۲۵ درصد در کنکور بسیار کاهش یافته و درصد بسیار محدودی برای این خانواده در نظر گرفته شده که همیشه وجود داشته و قابل قبول است.
مدیر دانشکده علوم انسانی دانشگاه راغب اصفهانی با انتقاد از سهمیه‌های ناعادلانه‌ای مانند سهمیه فرزندان اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، می‌گوید: براساس این سهمیه در صورتی که فرزند یک عضو هیأت علمی دانشگاه در یک مؤسسه آموزش عالی دور از شهر خود پذیرفته شود، می‌تواند با استفاده از سهمیه به دانشگاه شهر خود منتقل شود؛ بنابراین تنها شرط ادامه تحصیل این دسته از داوطلبان، پذیرفته شدن در آزمون سراسری خواهد بود و امکان تغییر دانشگاه برای آنها فراهم است.
وی با انتقاد از ابهاماتی که در تعریف سهمیه‌های کنکور وجود دارد تصریح می‌کند: این موضوع هیچگاه به درستی تعریف و درباره آن به داوطلبان اطلاع رسانی نشده است؛ بنابراین همواره با نوعی از تبعیض در آن همراه بوده است. معتقدم علاوه بر اینکه سهمیه‌های کنکور نیازمند ساماندهی و بازتعریف هستند، نیاز به شفاف‌سازی نیز دارند؛ ظرفیت پذیرش هر دانشگاه و تعداد سهمیه‌های آن اعلام شود تا داوطلبان بتوانند براساس ظرفیت‌های باقیمانده برای انتخاب رشته تصمیم‌گیری کنند.
شفاف سازی سهمیه‌ها برای دوری از حواشی
رستمی با اشاره به دلایل وجود ذهنیت منفی به سهمیه‌های کنکور از سوی بسیاری داوطلبان و خانواده‌های شرکت‌کنندگان آزمون سراسری، تاکید می‌کند: از آنجا که آمار پذیرش براساس سهمیه‌ها در قسمت‌هایی مثلاً در خانواده شهدا بسیار واضح است باید در بقیه سهمیه‌ها نیز به شکل شفاف و واضح قبل از آزمون در چند مرحله به اطلاع داوطلبان رسانده شود تا حواشی کمتر شود همچنین تصمیم‌گیری برای داوطلبان راحت‌تر باشد.
وی در دسترس نبودن اطلاعات شفاف و موثق درباره همه سهمیه‌های کنکور را دلیل نارضایتی داوطلبان دانسته و می‌گوید: در کنار اطلاع‌رسانی، برخی از سهمیه‌ها نیز از اساس درست به نظر نمی‌رسد که نیاز به ساماندهی و بازنگری دارند، اما مشکل این‌جاست که همیشه تغییرات کنکور در حد حرف و طرح باقیمانده است و با اینکه بارها مسئولان از تغییر کنکور خبر داده‌اند و مواردی را برای اصلاح یا حذف اعلام می‌کنند، اما در عمل می‌بینیم که کنکور از دهه ۷۰ به این سو با همین شکل و چیدمان ادامه داشته و اگر تغییراتی هم اعمال شده است بسیار جزئی و نامحسوس بوده است.
اعتراض داوطلبان کنکوری به سهمیه‌های بی منطق
علی، دانشجوی کارشناسی‌ارشد یکی از دانشگاه‌های معتبر کشور در خصوص سهمیه‌های کنکور به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی از مواردی است که با اعتراض بیشتری از سوی دانش‌آموزان و خانواده آنها روبه‌رو است.
وی سهمیه اعضای هیئت علمی را موضوع پوچ و بدون منطق دانسته و می‌افزاید: هیچ پشتوانه درستی درباره این سهمیه وجود ندارد و این اجحاف در حق داوطلبان دیگری است که یک سال تلاش کرده است تا در یک دانشگاه معتبر پذیرفته شود، اما فرد دیگری که تلاش کمتری کرده یا به هر دلیلی پذیرفته نشده است با این سهمیه‌ها در دانشگاه‌های بهتری حضور می‌یابد.
این دانشجوی کارشناسی‌ارشد با تاکید بر لزوم حذف سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی، گفت: بدون هیچ مماشاتی لازم است که به طریقی سهمیه این قشر برای ورود به دانشگاه حذف شود.
لزوم بازنگری در سهمیه‌های کنکور
وی با اشاره به سختی‌های زندگی خانواده‌های ایثارگران، گفت: با توجه به سختی‌هایی که ایثارگران، رزمندگان هشت سال دفاع مقدس و حتی خانواده‌های آنها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، مستحق برخی سهمیه‌ها برای ورود به دانشگاه هستند، اما این سهمیه باید به شکل انتخابی و دقیق‌تر اعمال شود.
این دانشجوی کارشناسی‌ارشد ساماندهی سهمیه ایثارگران و جانبازان در کنکور را ضروری دانسته و می‌گوید: هر سال جمعیت زیادی به سهمیه‌ها اعتراض می‌کنند؛ بنابراین باید سهمیه ایثارگران و جانبازان نیز ساماندهی شود.
وی ادامه می‌دهد: بازنگری در سهمیه‌های ایثارگری به این شیوه ممکن است مورد انتقاد خانواده‌های ایثارگران و جانبازان قرار گیرد؛ بنابراین بهتر است طرح‌های ساماندهی سهمیه‌های کنکور به دقت بررسی شوند.
نظر شما