به گزارش خبرنگار ایمنا، گسترش اقبال کشورهای مختلف به پهپادهای ایرانی از ونزوئلا گرفته تا تاجیکستان در آسیای میانه که به واسطه تولید بومی، عملکرد درخشان در صحنه‌های عملیاتی و قیمت و کیفیت مطلوب حاصل شده، این بار روسیه را به خرید پهپاد از ایران متمایل کرده است. خریدی که می‌شد از طریق چین هم تأمین شود، اما عملکرد و تنوع پهپادهای ایرانی در عمل بسیار برتر از نمونه‌های هم‌رده چینی و قابل رقابت و حتی در مواردی برتر از نمونه‌های غربی و ساخت رژیم صهیونیستی ظاهر شده است. در مقابل، ایران هم نیازمندی‌هایی در بعضی عرصه‌های دفاعی دارد که در قالب خرید محصول یا دریافت همکاری‌های علمی و فنی و تجربیات طرف روسی قابل برآورده‌شدن است.
مهدی محمدی، کارشناس و تحلیلگر مسائل نظامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، مزیت نسبی جمهوری اسلامی را اکنون در زمینه جنگ‌افزارها به ویژه پهپاد دانست و تاکید کرد: همکاری بین سازمان‌های نظامی، صنعت و دانشگاه، جمهوری اسلامی ایران را به جایی رسانده است که در تولید جنگ‌افزار و مباحث نظامی اکنون حرفی برای گفتن دارد. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
قدرت ایران در تولید پهپاد با چه دورنما و هدفی شکل گرفته است؟
جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های گذشته توانسته است دستاوردهای متعددی را در زمینه تولید پهپاد کسب کند، بر همین اساس تولید جنگ‌افزارها به ویژه پهباد برای کشور ما به یک مزیت نسبی تبدیل شده است. این قدرت بر اساس یک رابطه دو سویه بین صنعت و دانشگاه با سازمان‌های نظامی شکل گرفته و کار را به جایی رسانده است که جمهوری اسلامی ایران در تولید جنگ‌افزار و مباحث نظامی اکنون حرفی برای گفتن دارد.
اقدام روسیه برای خرید پهپاد از جمهوری اسلامی ایران در راستای یک نظم جدید در محیط بین‌الملل یا بازگشت تفکر رئالیستی به نظام و روابط بین‌الملل تحلیل می‌شود.
اگر بخواهیم نظم بین‌المللی را تقسیم‌بندی کنیم، از زمان اتحاد جماهیر شوروی و جنگ سرد یک نظم دوقطبی در جهان حاکم بود که این نظم در سال ۱۹۹۱ فروریخت و بعد از آن شاهد شکل‌گیری یک نظم تک‌قطبی بودیم که آمریکا تا سال ۲۰۰۸ هژمونی، جلودار و تنها ابرقدرت محیط بین‌الملل به شمار می‌رفت اما در نظم جدید یا گذار از نظم جدید شاهد هستیم که بازیگران در حال تغییر هستند و سرفصل این بخش از تحلیل این را می‌توان گذار در نظم بین‌الملل نامید به این معنا که در نظم جدید که شاهد شکل‌گیری آن هستیم، کشورهایی مانند روسیه و چین به تدریج جای ایالات متحده را می‌گیرند و نظم شبکه‌ای جدیدی در حال شکل گرفتن است که شاید مهم‌ترین تصمیم‌گیران این نظم جدید کشورهایی مانند روسیه و چین هستند. جمهوری اسلامی ایران نیز اگر بخواهد در آینده نظم نوین جهانی عرض اندام کند باید در کنار کشورهایی مانند چین و روسیه بماند و با آنها ارتباطات عمیق بیشتری داشته باشد.
همکاری‌های نظامی بالاترین سطح از همکاری است که قابل شکل‌گیری بین دو دولت، ملت یا دو کشور یا بین دو واحد سیاسی است و اکنون این همکاری در بالاترین حد ممکن بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه در حال شکل‌گیری است، بنابراین نخستین دستاورد این روابط این است که در این گذار نظمی یا گفتمانی ناگزیریم که بازیگران اصلی این نظم نوین را در کنار خود داشته باشیم و با آنها ارتباط برقرار کنیم.
این نکته برای ما مهم است که در تقابل با زیاده‌خواهی‌های آمریکا و در محیط پر تنش خاورمیانه برای خود مزیت نسبی ایجاد کنیم. اگر آمریکا روی سامانه دفاع هوایی موشکی ام‌آی‌ام -۱۰۴ پاتریوت سرمایه‌گذاری می‌کند یا اسرائیل در حال بزرگ کردن گنبد آهنین خود است، کشور ما نیز در حال سرمایه‌گذاری روی موضوع پهپاد است.
نکته قابل تحلیل در این شرایط آن است که در کنار ایجاد نظم جدید و گذار از نظم بین‌المللی، دوباره تفکر یا گفتمان رئالیستی بر روابط بین‌الملل در حال ایجاد سلطه است و یکی از گزاره‌های مهم در این سیاست رئالیستی خودیاری است همچنین گزاره حاکم دیگر در تفکر رئالیستی بازدارندگی است. بازدارندگی به این معنا است که جمهوری اسلامی ایران برای اینکه یک تلقی واقعی و عقلانی از محیط بین‌الملل داشته باشد باید بر بازدارندگی خود تاکید و روی آن سرمایه‌گذاری کند.
سرمایه‌گذاری روی موضوع پهپادی یا تجهیزات نظامی به بازدارندگی در محیط بین‌الملل کمک می‌کند. مهم‌ترین مانع برای حمله ایالات متحده آمریکا در ۴۰ سال گذشته، بازدارندگی ایجاد شده در جمهوری اسلامی ایران است.
یکی دیگر از دلایلی که باعث شد ایران به سمت توسعه قدرت پهپادی حرکت کند موضوع بازدارندگی است که در تفکر رئالیستی محیط بین‌الملل وجود دارد. در این میان نقش هزینه و فایده نیز باید در روابط بین‌الملل مورد توجه قرار گیرد.
اکنون در محیط بین‌الملل، بازیگران یا کشورها موجودات عقلایی هستند که بر اساس هزینه فایده تصمیم می‌گیرند، کشور روسیه و جمهوری اسلامی ایران نیز با در نظر گرفتن این هزینه فایده، تصمیم‌گیری می‌کند. با توجه به همین موضوع بود که جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه رسید که باید به کشوری مانند روسیه پهباد صادر کند و روسیه نیز با توجه به اتفاقاتی که در میدان نبرد با اوکراین در حال رخ دادن است هزینه فایده خود را در نظر می‌گیرد و اقدام به خرید پهپاد از جمهوری اسلامی ایران می‌کند.
مؤلفه دیگری که در این زمینه باید مد نظر قرار دهیم، همکاری سنتی و استراتژیک بین جمهوری اسلامی ایران و کشور روسیه است، روسیه نشان داده است که در بزنگاه‌ها می‌تواند با جمهوری اسلامی ایران همکاری کند و البته هر دو کشور بر اساس منافع خود تصمیم می‌گیرند و همکاری می‌کنند.
منافع اقتصادی تا چه اندازه در این همکاری‌های منطقه‌ای مؤثر است؟
امروز در نظام جهانی بخش قابل توجهی از اقتصاد کشورها از مسیر تولید و فروش تسلیحات در حال گردش است، همچنان که کارتل‌های اسلحه‌سازی در ایالات متحده آمریکا فعالیت می‌کنند و بخش عظیمی از درآمد این کشور از همین بخش تأمین می‌شود. برای کشور ایران که بر اساس فرمایشان رهبر معظم انقلاب به سمت بمب هسته‌ای نمی‌رود، مزیت جمهوری اسلامی ایران در مقوله تولید پهباد است تا در کنار این مزیت بتوانیم درآمد و بهره اقتصادی داشته باشیم.
نکته دیگری که در دل نظم نوین بین‌الملل قابل تحلیل است آن است که در نظم جدیدی که امروز ما شاهد آن هستیم که شبکه‌ای جدید بر اساس رقابت در عین همکاری و همکاری در عین رقابت تعریف شده است و برای تحلیل این موضع باید اشاره کرد که ممکن است با روسیه در مواردی بر اساس منافع ملی خود زاویه داشته باشیم اما در بسیاری از موارد با یکدیگر همکاری‌های استراتژیک داریم پس شاهد نوعی نظم شبکه‌ای رقابت در عین همکاری و همکاری در عین رقابت هستیم همچنان که امارات متحده عربی، ترکمنستان، عمان و کویت دست یاری به سمت جمهوری اسلامی ایران دراز می‌کند یا پنج دوره مذاکره با عربستان در بغداد انجام شد که دور ششم آن نیز در حال انجام است و این موارد گویای آن است که در نظم شبکه‌ای نوین طبیعی است که با روسیه همکاری داشته باشیم.
چرا روسیه از میان کشورهای منطقه، تولیدات پهپادی ایران را انتخاب کرد؟
پهپادهای ایرانی دارای قابلیت‌های منحصربه‌فردی هستند، زیرا اکنون روسیه به شدت درگیر جنگ با اوکراین است و نمی‌تواند موضوع تحقیق و توسعه را در زمینه پهپادی ادامه دهد به همین دلیل به سمت کشورهایی روی می‌آورد که در این زمینه درس خود را پس داده‌اند. قابلیت‌های پهپادی جمهوری اسلامی ایران باعث می‌شود پهپادهای ایرانی را انتخاب کند، زیرا پهپادهای جمهوری اسلامی ایران درس خود را در محیط یمن، لبنان و سوریه پس داده‌اند. همچنین قابلیت پهپادهای جمهوری اسلامی ایران در تقابل با رادارها و موشک‌های غربی است.
تقابل پهپادهای ایران با تجهیزات ضدپهپادی آمریکایی به شدت قابلیت بالایی است و به راحتی می‌توانند روی آن سرمایه‌گذاری کنند. نکته دیگر اینجا است که هیچ کشوری به اندازه جمهوری اسلامی ایران روی موضوع پهپاد سرمایه‌گذاری نکرده است و اهمیت موضوع هنگامی مشخص می‌شود که ایالات متحده آمریکا قانونی برای مقابله با پیشرفت‌ها و گسترش تکنولوژی پهپادی جمهوری اسلامی ایران را وضع می‌کند و نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در زمینه پهپادی مزیت نسبی بسیاری دارد و این موضوع روسیه را به سمت استفاده از پهپادهای ایران ترغیب می‌کند.
در تقابل با اسرائیل نیز باید موازنه قوا را مطرح کرد، وقتی اسرائیل بمب هسته‌ای در اختیار دارد و کشور ما هدف تولید بمب هسته‌ای را ندارد باید مزیت نسبی خود را به سمت دیگری ببریم که انتخاب ما تولید پهپاد بوده است.
این موضوع را باید در نظر گرفت که تولید و ارسال هواپیما به میدان نبرد بسیار هزینه‌بر است و ممکن است در نبرد با دشمن از بین برود در حالی که شاید قیمت ۱۰۰ پهپاد به اندازه یک هواپیما باشد، به اضافه این مزیت که دیگر خلبان هواپیما را هدایت نمی‌کند بلکه در یک جای امن نشسته و در حال هدایت پهپاد است و این موضوع مزیت پهپادها را برای روسیه دوچندان می‌کند.
مؤلفه بعدی که می‌توان در این مسیر تحلیل کرد این است که پهپادهای ایرانی رقیبی برای پهپادهای بایراکتار ترکیه و سوئیچ بلید آمریکا است که با فروش این دو نمونه پهپاد از سوی آمریکا و ترکیه به اوکراین، نوعی تقابل پایاپای در حوزه نبرد ایجاد می‌کند، به این معنا که پهپادهای جمهوری اسلامی ایران در تقابل با پهپادهای ترکیه و آمریکا که در خاک اوکراین در حال انجام وظیفه هستند، قرار می‌گیرد.
تکنولوژی پهپادی ایران تا چه میزان بومی است؟
تمام تکنولوژی نظامی ایران در زمینه اورهال هواپیماها و تجهیزات و نیز در زمینه ساخت و طراحی تجهیزات ساخته دست دانشمندان نظام جمهوری اسلامی ایران است و این موضوع نشان می‌دهد که در زمینه نظامی بر لبه دانش در حال حرکت هستیم.
امروز تمام فناوری نظامی ایران بومی است و به همین دلیل همه موارد آن، از صفر تا صد طراحی، برنامه‌ریزی و ساخت با مواد اولیه ساخت جمهوری اسلامی ایران است.
نظر شما