به گزارش خبرنگار ایمنا، معضل سگ‌های بی‌صاحب و حمله آن‌ها به انسان‌ها معضل تازه‌ای نیست؛ سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مورد حمله سگ‌ها قرار می‌گیرند و براساس آمارها، اغلب این قربانیان کودکان هستند.
در ایران بیش از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار سگ وجود دارد که بنابر اعلام کارشناسان محیط‌زیست، حدود دو تا سه‌میلیون یا به‌عبارتی بیش از نصف این رقم را سگ‌های خیابانی تشکیل می‌دهند که به نسبت سگ‌های ولگرد به جمعیت کل آن‌ها در سایر کشورهای جهان آماری نگران‌کننده است.
طبق آماری که وزارت بهداشت در سال‌های گذشته اعلام کرده، میزان گزش مخصوصاً توسط سگ‌ها افزایش یافته و بیش از ۷۰ درصد این گزش‌ها هم مربوط به سگ‌های بدون صاحب است. آمار گزش‌ها به شدت در طول ۱۰ سال گذشته افزایش یافته است.
آماری که سازمان بهداشت جهانی ارائه داده است، نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ ایران سومین کشور از نظر مرگ انسان‌ها به واسطه ابتلاء به بیماری هاری است. ایران بعد از کشور هندوستان با ۱٫۳ میلیارد نفر و چین با ۱٫۴ میلیارد نفر جمعیت، با ۸۵ میلیون نفر جمعیت سومین کشور است که تعداد مبتلایان و مرگ‌و میر افراد در اثر گزش سگ‌ها (و نه هیچ حیوان دیگری) زیاد بوده است.
خانه‌نشینی کودکان با پرسه زدن سگ‌های ولگرد
خسروی یکی از شهروندان اصفهانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، می‌گوید: افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد سبب نارضایتی بسیاری از شهروندان شده است؛ تنها با قدم زدن در سطح شهر به‌ویژه در شب در هر محله‌ای به خصوص محلات حاشیه شهرها یا شهرستان‌های اصفهان با چندین سگ مواجه می‌شویم.
وی درباره اینکه مردم خواستار جمع‌آوری سگ‌ها هستند تا با آرامش و در امنیت بتوانند در شهر تردد کنند، ادامه می‌دهد: این سگ‌ها گاهی تنها و گاهی در گله‌های چندتایی در حال تردد در گوشه و کنار شهر و خیابان‌ها هستند و به‌نظر می‌رسد که تعداد آن‌ها افزایش قابل توجهی داشته که باید فکر اساسی برای جمع‌آوری آن‌ها بشود.
این شهروند اصفهانی درخصوص اینکه این حیوانات اگرچه در جایگاه خود به عنوان سگ گله یا نگهبان، مفید هستند اما پرسه‌زدن آن‌ها در خیابان‌ها، به معضلی جدی تبدیل شده است، اظهار می‌کند: برخی از مردم به‌ویژه زنان و کودکان از ترس سگ‌های ولگرد نمی‌توانند در برخی زمان‌ها مانند صبح زود یا شب‌ها تردد کنند، از ترس سگ‌ها، بازی بچه‌ها هم در کوچه‌های برخی محلات محدود شده است.
منسوخ شدن کلمه سگ‌های ولگرد
مجتبی طباطبایی پژوهشگر محیط‌زیست و آموزشگر «اتحاد جهانی برای کنترل هاری» در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، می‌گوید: اولین نکته اینکه کلمه ولگرد (Stray) واژه دقیقی نیست. مطابق با آخرین به‌روزرسانی و دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOAH) در می سال ۲۰۲۲ این کلمه به کلی حذف شد و در دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت حیوانات به جای «کنترل سگ‌های ولگرد» عنوان معنادار «مدیریت جمعیت سگ‌ها» جایگزین شده است.
وی ادامه می‌دهد: وقتی درمورد مسئله سگ‌ها به‌طورکلی صحبت می‌شود از عبارت سگ‌های پرسه‌زن آزاد(FRD) استفاده می‌شود. این موضوع به این معنی است که در وهله اول قضاوتی بر صاحب‌دار یا بدون صاحب بودن آن‌ها نداریم و لازم است براساس زیرجمعیت سگ‌ها اقداماتی برای مدیریت جمعیت انجام گیرد. تاکید بر کلمه ولگرد، این خطا را ایجاد می‌کند که مسئله جمعیت سگ‌ها تنها مربوط به سگ‌های آواره، پرسه‌زن یا بدون صاحب است. پس وقتی گفته می‌شود که شاهد افزایش حمله سگ‌های ولگرد هستیم، این پیش‌فرض وجود دارد که آنچه افزایش می‌یابد گویی مربوط به سگ‌های بی‌سرپرست یا بدون صاحب است.
حیف‌ومیل شدن بودجه‌ها با اقدامات کور و شتاب‌زده
این پژوهشگر محیط‌زیست درخصوص نقش مسئولان در حل این مسئله تصریح می‌کند: کارهایی که در این راستا انجام می‌شود، مشکلی را برطرف نمی‌سازد؛ زیرا اصولی و علمی نیست و اقدامات کور و شتاب‌زده‌ای است که حاصلی جز حیف‌ومیل کردن بودجه ندارد.
مطابق آمار سازمان حفاظت از حیوانات (WAP) در کشورهای درحال توسعه که هنوز روش‌های علمی مدیریت جمعیت سگ‌ها را پیاده نکرده‌اند بعد از مرگ هر انسان از هاری، ۱۷۰ سگ به شکل وحشیانه‌ای کشتار می‌شوند. اما مسئولان تصور می‌کنند با این اقدام معضل را حل می‌کنند درحالی‌که نه تنها این معضلات رفع نمی‌شود بلکه امکان اجرای روش علمی و اصولی را نیز از بین می‌برد و دوباره بعد از چند ماه همان دغدغه‌ها به قوت خود باقی است.
وی می‌افزاید: درمورد مسئله گازگرفتگی سگ، نخستین اقدام باید کنار گذاشتن کارهای شتاب‌زده و غیراصولی باشد. در ابتدا باید بدانیم چرا سگ‌ها گاز می‌گیرند؟ این را دقیقاً از سازمان بهداشت جهانی (WHO) نقل می‌کنم که: «گاز گرفتن سگ معمولاً به این دلیل است که سگ‌ها و انسان‌ها زبان یکسانی ندارند. ازآنجاکه ما زبان سگ را نمی‌فهمیم، ممکن است موقعیت‌هایی ایجاد کنیم که سگ ما را گاز بگیرد، اما اگر یاد بگیریم که در اطراف سگ‌ها مسئولانه رفتار کنیم، می‌توانیم از موقعیت‌هایی که منجر به گاز گرفتن می‌شود کم کنیم. سگ‌ها بدون دلیل گاز نمی‌گیرند. آن‌ها به دلیل احساس ترس، درد یا ناامیدی این کار را می‌کنند.»
افزایش امنیت کودکان با آموزش‌های اصولی و علمی
طباطبایی اظهار می‌کند: سگ‌های بدون صاحب از انسان دوری می‌کنند و غیر از ترس و دفاع از خود در شرایطی که آزار می‌بینند یا دفاع از توله‌های خود، به انسان حمله نمی‌کنند؛ لذا برای کنترل گزش سگ بی‌سرپرست در هیچ کجای دنیا کشتار و جمع‌آوری سگ‌ها توصیه نمی‌شود بلکه آموزش رفتار مسئولانه به افراد و به ویژه آموزش به کودکان انجام می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: سازمان بهداشت جهانی (WHO) با همکاری دو سازمان از ائتلاف آیکم یعنی اتحاد جهانی برای کنترل هاری(GARC) و سازمان جهانی حفاظت از حیوانات(WAP) دفترچه‌های آموزشی برای کودکان و معلمان تهیه کرده‌اند که براساس آموزش‌های اصولی، چه رفتارهایی باید در کنار این سگ‌ها انجام داد تا با شناخت صحیح این حیوانات از گازگرفتگی و گزش آنان در امان باشند.
رشد حوادث هولناک با روش‌های غیراجتماعی سگ صاحب‌دار
این پژوهشگر محیط‌زیست می‌افزاید: لازم است مالکان به خصوص روستاییان و دامپروران سگ‌هایشان را اجتماعی بار بیاورند و مقید سازند تا آزادانه گشت زنی نکنند. یکی از موارد پر ریسک برای گزش از نظر جامعه دامپزشکان آمریکا(AVMA)، سگ صاحبداری است که از صاحبش جدا شده است یا توجه کافی از او نمی‌گیرد. در ایران نه تنها مطلقاً چنین آموزش‌هایی به مالکان داده نمی‌شود، بلکه دامپروران و روستاییان برای تولید سگ گله یا نگهبان با روش‌های بسیار ظالمانه سگ را تا حد امکان غیراجتماعی و خشمگین بار می‌آورند و سپس با بی‌مسئولیتی رها می‌کنند تا غذایش را با زباله‌گردی بدست آورد.
وی می‌گوید: در کشور ما دامپروران و گله‌داران دقیقاً از تولگی این سگ‌ها را به اصطلاح بگیر و وحشی پرورش می‌دهند، اظهار می‌کند: وقتی رفتارهای اشتباه و منسوخ که در بسیاری از کشورها جرم است و حتی جریمه زندان دارد، در کشور ما متداول است، دیگر جای تعجب نیست که چرا گزش داریم. از بریدن گوش و دم سگ‌ها از تولگی گرفته تا کارهای بسیار وحشتناک که با سگ‌های گله در دامپروری‌ها و روستاها انجام می‌شود. دیگر جای تعجب نیست که در دام‌شهر قم منطقه‌ای دامپروری، دو کودک در فاصله زمانی کوتاه در نتیجه حمله سگ‌ها دریده می‌شوند.
طباطبایی می‌افزاید: مطابق یک مقاله مروری از انسیتوپاستور ایران براساس ۲۰ سال مطالعه از هر ۱۰ مورد گازگرفتگی هفت مورد مربوط به سگ با سرپرست و تنها ۰.۵ مورد مربوط به سگ بی‌سرپرست بوده، و باقی آن نیز مبهم است.
کاهش جمعیت سگ‌ها از کشتار حاصل نمی‌شود
وی ادامه می‌دهد: وقتی مطابق هیچ‌کدام از دستورالعمل‌های جهانی برای کنترل گزش حیوانات اقدام نمی‌کنیم و مطلقاً آموزشی نداریم و قانون‌گذاری برای سگ‌های صاحب‌دار وجود ندارد، جای تعجب نیست که این دغدغه به قوت خود باقی بماند و مجدد شاهد حوادث تلخی در این خضوص باشیم. باید بدانیم که مسبب این اتفاقات تلخ، اقدامات ناشیانه‌ای است که مشکل را حل نمی‌کند.
این فعال حوزه حیوانات درباره اینکه بر طبق مبنای علمی، حذف مستقیم و فیزیکی سگ‌ها نمی‌تواند باعث کاهش پایدار جمعیت آنان شود، تصریح می‌کند: وقتی در فقدان اجرای برنامه مدیریت جمعیت سگ‌ها(DPM) با عنوان طرح به اصطلاح «ساماندهی» اقدام به جمع‌آوری و حذف فیزیکی آن‌ها شود فوراً قلمرو خالی توسط سگ‌های جدید اشغال می‌شود زیرا در نتیجه پدیده اثر خلأ (Vacuum effect) منطقه، نرخ زاد و ولد آن‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند و اصطلاحاً compensatory recruitment رخ می‌دهد که در کمتر از هشت ماه ۶۰ درصد جمعیت و در کمتر از ۱۸ ماه ۸۰ درصد جمعیت حذف شده جایگزین می‌شود، هرچه کشتار بیشتر باشد سرعت جایگزینی جمعیت بیشتر می‌شود.
مشکلات ناشی از کشتار سگ‌ها
وی درباره اینکه می‌توان با کنترل زادوولد سگ‌های صاحب‌دار و بی‌سرپرست، با عقیم‌سازی و بازگردانی آنان به محل، جمعیتشان را کنترل کرد و به مرور کاهش داد، می‌گوید: پس از حذف از طریق کشتار یا جمع‌آوری، هربار سگ‌هایی که راحت‌تر به دام می‌افتند (easy taking dogs) حذف می‌شوند و سگ‌های چالاک‌تر و قوی‌تر فرار می‌کنند. در کشورهایی که کشتار بسیار وسیع حتی توسط ارتش انجام شده، صرفاً جمعیت ۷۰ درصدی از سگ‌ها کشتار شدند و در ایران هم طی کشتارها و حذف فیزیکی، خلاء قلمرو این حیوانات خیلی سریع توسط سگ‌های مهاجر و رها جبران می‌شود.
طباطبایی اضافه می‌کند: وقتی عمل حذف سگ‌ها در روستاها و شهرهای کشور با کشتار انجام می‌شود، نه تنها در سال‌های پیش‌رو جمعیت سگ‌ها کاهش پیدا نمی‌کند بلکه در نتیجه افزایش نرخ زاد و ولد، جمعیت آن‌ها جوان‌تر می‌شود و با نابودی سگ‌های پیرتر و فرار چابک‌ترها از منطقه، فوراً قلمرو خالی توسط سگ‌های جدید اشغال خواهد شد و این سگ‌ها بر سر قلمرو، جنگ خواهند داشت؛ این موضوع خود باعث افزایش مزاحمت برای شهروندان و انتقال بیماری‌ها بین سگ‌ها است.
دستورالعمل‌های فعلی منطبق بر روش‌های علمی و کارآمد نیست
وی می‌افزاید: یکی از اهداف برنامه مدیریت جمعیت سگ‌ها مطابق با دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت حیوانات، پایدار کردن جمعیت فعلی این حیوانات است. به گفته این سازمان: «درجایی‌که جمعیت قابل توجهی از سگ‌ها بدون بی‌سرپرست هستند، برنامه عقیم‌سازی، واکسیناسیون و بازگردانی در همان محلی که سگ از آن گرفته شده نقش کلیدی دارد.» در روش عقیم‌سازی و بازگردانی(CNVR) ضمن پیرشدن جمعیت با واردنشدنِ سگ‌های جدید، به آرامی سگ‌ها در قلمرو خود در بازده زمانی چند ساله پایدار و کنترل می‌شوند.
این فعال حوزه حیوانات، پیرامون اینکه کدام ارگان‌ها در ساماندهی سگ‌های بی‌صاحب از نظر قانونی مسئول هستند، می‌گوید: برطبق قانون، مسئولیت جمعیت سگ‌های به بدون صاحب برعهده شهرداری‌ها است؛ اما اگر بخواهیم با روش‌های اصولی و علمی مدیریت جمعیت را انجام دهیم، براساس اصول سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOAH) به یک برنامه کل‌نگر و ملی نیاز است که همکاری ارگان‌های بسیاری را می‌طلبد.
وی اضافه می‌کند: برنامه مدیریت جمعیت سگ‌ها از جانب دستورالعمل ابلاغی از سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور در کارگروه متشکل از ارگان‌های متعدد مانند سازمان محیط‌زیست، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و نمایندگان دیگر ارگان‌ها تأیید و به شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود. تاکنون دستورالعمل‌های موجود منطبق بر روش‌های علمی و کارآمد نبوده، هرچند کشتار نفی شده، اما چون راهکار جایگزین کشتار به درستی تبیین نشده برنامه‌ای ناکارآمد و پرهزینه توصیه شده است، در حال حاضر آئین‌نامه فعلی در حال نگارش است. بنابراین این ارگان‌ها باید مطابق روش‌های علمی و اصولی به اصلاح شیوه‌نامه قبلی بپردازند تا با ابلاغ برنامه‌های علمی مشکلات حل شود.
طباطبایی با تاکید بر رویکرد «سلامت واحد»، واکسیناسیون ۷۰ درصدی سگ‌ها و آگاهی افزایی را یکی از برنامه سازمان بهداشت جهانی برای ریشه‌کن کردن هاری می‌داند و اظهار می‌کند: سازمان بهداشت جهانی و کشورهای جهان قصد دارند تا سال ۲۰۳۰ به‌طور کامل بیماری هاری را ریشه‌کن کنند، متأسفانه ما اقدامات توصیه شده در برنامه به صفر رساندن هاری تا سال ۲۰۳۰ را انجام ندادیم.
به صفر رساندن فوری هاری با واکسیناسیون ۷۰ درصدی سگ‌ها
این آموزشگر محیط‌زیست پیرامون اینکه به گفته سازمان بهداشت جهانی مکرراً ثابت شده که واکسیناسیون ۷۰ درصدی سگ‌ها می‌تواند «هاری» را فوراً به صفر برساند، می‌افزاید: براساس تاکید این سازمان «برای کاهش هاری نباید اقدام به کاهش جمعیت سگ‌ها» کرد، چراکه هاری وابسته به تراکم جمعیت نیست. بلکه مطابق این برنامه لازم است سگ‌ها واکسینه شوند و به پوشش ۷۰ درصدی واکسیناسیون برسند.
وی اضافه می‌کند: در کنفرانس سال ۲۰۱۵ سازمان جهانی بهداشت حیوانات، سازمان ملل، فائو و اتحاد جهانی کنترل هاری در سوئیس، شعار «هر سگ واکسینه سربازی برای مبارزه با هاری است» مطرح شد. به جای کشتار سربازان مقابله با هاری، اگر آن‌ها را با واکسیناسیون تقویت کنیم، ضمن عقیم‌سازی سگ‌ها، باعث می‌شویم جایگزینی جمعیت نیز اتفاق نیفتد؛ در صورتی که کشتار و حذف انجام شود دائماً سگ‌های جوان جدید و واکسینه نشده جایگزین سگ‌های قبلی می‌شوند.
لزوم مدیریت پسماند و کنترل تجمع سگ‌ها در مکان‌های دفع پسماند
وی اضافه می‌کند: تاجایی‌که اطلاع داریم، کارشناسان و متخصصان جهانی چنین نظری ندارند که غذادهی باعث افزایش سگ‌هاست؛ آن‌ها دلیل افزایش جمعیت سگ‌ها را فقدان برنامه «مدیریت جمعیت سگ‌ها» می‌دانند؛ برنامه‌ای که تاکنون در ایران نداشته‌ایم و به‌جای آن راهکاری‌های غیرعلمی حذف فیزیکی و کشتار را داشتیم. با نگاه به نقشه هاری در دنیا و کشورهای دچار مشکل، متوجه می‌شویم که این کشورها نه تنها امکان کشتار دارند بلکه برخلاف کشورهایی که قانون حمایت از حیوانات دارند برای کشتار بسیار آزادتر بودند و هرساله کشتار انجام می‌دهند اما نتوانسته‌اند مشکلات خود را حل کنند.
این فعال حقوق حیوانات می‌افزاید: تا امروز هیچ منبع علمی، تأثیر غذارسانی در افزایش جمعیت یا فقدان غذارسانی در کاهش جمعیت سگ‌ها را تأیید نکرده است و در هیچ کجای دنیا نتوانسته‌اند با کاهش دسترسی به منابع غذایی جمعیت کل را کاهش دهند. اگر کاهش دسترسی به منبع غذایی امکان سیر نزولی جمعیت سگ‌ها را می‌داشت، چرا سازمان‌های تخصصی به چنین مسئله‌ای اشاره نکرده‌اند؟ البته مدیریت پسماند تحت عنوان «کنترل محیطی» ازآنجاکه می‌تواند تا حدی توزیع جمعیت سگ‌ها را به سمت مکان‌های کم تعارض‌تر ببرد، حائز اهمیت است.
اهمیت غذارسانی مسئولانه
طباطبایی با تاکید بر اینکه غذارسانی صحیح مورد تاکید سازمان‌های جهانی است، بیان می‌کند: بسیار مهم است که با مدیریت پسماندها، تجمع سگ‌ها در مکان‌های دفع پسماند کنترل شود، چراکه اجتماع سگ‌ها در این مکان‌ها می‌تواند ریسک انتقال بیماری سگ‌ها و ویروس‌های مشترک انسان و حیوانات را افزایش دهد. از سوی دیگر سازمان جهانی بهداشت حیوانات می‌گوید که می‌توان (نه الزاماً) دسترسی سگ‌ها به منابع غذایی کنترل نشده مثل زباله‌های کشتارگاهی را کاهش داد و همچنین سطل‌های زباله ضدحیوان ایجاد کرد تا سگ‌ها از هرجایی تغذیه نکنند. مطلقاً غذارسانی کنترل شده و تمیز که با عنوان «غذارسانی مسئولانه» مطرح شده است نفی نمی‌شود.
این فعال حوزه حیوانات اظهار می‌کند: سازمان بهداشت جهانی حیوانات که متشکل از ۱۸۲ عضو از کشورهای مختلف است برنامه‌های مدیریت جمعیت سگ‌ها را این چنین تعریف می‌کند: «مدیریت جمعیت سگ‌ها (DPM) به رویکردی کل‌نگر اشاره دارد که هدف آن بهبود رفاه سگ‌ها، کاهش مشکلاتی که ممکن است ایجاد کنند و ایجاد همزیستی هماهنگ با مردم و محیط آن‌ها است.» لذا اگر برنامه‌ای بخواهد مشکلات رفاهی برای سگ‌ها به وجود بیاورد، نه‌تنها موفق نیست بلکه حتی نمی‌توان نام آن را برنامه مدیریت جمعیت سگ‌ها (DPM) گذاشت. در نتیجه این برنامه‌های به اصطلاح «ساماندهی» ضمن ظلم به حیواناتی که به‌دلیل بی‌مسئولیتی ما در شرایط نامساعدی قرار می‌گیرند برای خود انسان‌ها و حیات‌وحش هم مشکلاتی دارد.
نبود قانون و فرهنگ‌سازی سبب غذارسانی غیرمسئولانه
طباطبایی درباره نبود قانون و غذارسانی غیرمسئولانه به سگ‌ها، اظهار می‌کند: دقیقاً نبود قانون و فرهنگ‌سازی سبب غذارسانی غیرمسئولانه است، چراکه اگر در مکانی که وجود سگ‌ها پذیرفته نباشد اقدام به غذارسانی باعث افزایش توزیع جمعیت در آن مناطق است، به همین دلیل غذارسانی صحیح نیاز به آموزش و قانون‌گذاری دارد.
وی می‌گوید: با آموزش صحیح، غذارسان‌ها می‌توانند به شکلی تمیز در مکان و زمان مناسب و به شکل منظم، اقدام به غذارسانی کنند؛ چراکه این اقدام می‌تواند به اقدامات مدیریت جمعیت سگ‌ها کمک کند. لازم به ذکر است که غذارسانی توده‌ای نیز مصداق غذارسانی مسئولانه نیست، زیرا می‌تواند باعث ایجاد تجمعی از سگ‌ها شود که ضمن افزایش تنش و درگیری بین سگ‌ها و انتقال بیماری‌هایشان محیط را نیز آلوده کند. اما متأسفانه در کشور ما نه تنها اسمی از غذارسانی مسئولانه برده نمی‌شود، بلکه افرادی با عنوان کارشناس با اتهام زدن به غذارسان‌ها، آنان را به افزایش جمعیت سگ‌ها متهم کردند که چنان‌چه گفته شد، این امر پایه و اساس علمی ندارد. همچنین با ایجاد فضای دو قطبی باعث شدند روزبه‌روز از گفت‌وگوی علمی و براساس منابع جهانی دورتر شویم.
کدام سگ‌ها به حیات‌وحش آسیب می‌زنند؟
این فعال حوزه حیوانات می‌افزاید: برطبق منابع علمی، سگ‌ها بسته به اینکه متعلق به کدام زیر جمعیت باشند می‌توانند برای محیط‌زیست و حیات‌وحش مشکل‌ساز باشند. دقیقاً به همین دلیل برنامه مدیریت جمعیت سگ‌ها ضروری است. سگ‌هایی که در زیرگروه سگ‌های بی‌سرپرست هستند، معمولاً طی سکون در مناطق شهری و نیمه شهری غذای خود را با زباله‌گردی تأمین می‌کنند و گاهی هم توسط مردم محلی غذارسانی می‌شوند، بنابراین ریسک چندانی برای حیات‌وحش محسوب نمی‌شوند.
طباطبایی می‌افزاید: اما سگ‌های گله‌ای که با گله‌داران در حیات‌وحش بدون محدودیت اجازه گشت‌زنی دارند و همین‌طور سگ‌های شکارچیان که برای آسیب به حیات‌وحش آموزش دیده‌اند، به‌دلیل شرایط سخت و آسیب‌هایی که دیدند بسیار خشن شده و در واقع خود قربانی خشونت هستند. پس می‌توانند هم به انسان‌ها و هم به محیط‌زیست آسیب جدی برسانند.
نقش آموزش، قانون‌گذاری و فرهنگ‌سازی برای ترویج مالکیت مسئولانه
وی درمورد مدیریت جمعیت سگ‌ها با تاکید بر عملکرد صحیح سگ‌ها بر آموزش و قانون‌گذاری، اظهار می‌کند: طبق نظر سازمان جهانی بهداشت حیوانات، منبع اصلی جمعیت سگ‌های بی‌سرپرست، سگ‌های با سرپرست فعلی هستند که مالکان مسئولیت آن‌ها را به‌طور کامل قبول نمی‌کنند و این سگ‌ها با توله‌کشی و رهاسازی در اطراف روستا و دامپروری‌ها توسط صاحبان خود می‌توانند مشکلاتی برای محیط‌زیست و دیگر حیوانات ایجاد کنند و با تولیدمثل توله‌های ناخواسته بیاورند که کسی مسئولیت‌شان را قبول نمی‌کند.
این پژوهشگر محیط‌زیست می‌افزاید: مشاهده جمعیت زیادی از سگ‌ها با گوش‌ها و دم‌های بریده در اطراف شهرها نشانی از اثر انگشت دامپروران و صاحبان بی‌مسئولیت قبلی سگ‌های صاحب‌دار است. بنابراین این سگ‌ها ضمن ایجاد مشکلات زیست محیطی با تولیدمثل می‌توانند نسلی از سگ‌های بی‌سرپرست را گسترش دهند و راهکار کنترل آن‌ها آموزش، قانون‌گذاری و فرهنگ‌سازی برای ترویج مالکیت مسئولانه است.
یک چهارم حیوان‌گزیدگی‌ها منتقل‌کننده هاری است
رضا فدایی مدیرگروه پیشگیری از بیماری‌ها در معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، حیوان‌گزیدگی یا هاری را به عنوان خطرناک‌ترین بیماری‌ویروسی در جهان معرفی کرد و می‌گوید: سالانه حدود ۱۶ هزار مورد حیوان‌گزیدگی در استان اصفهان به جز آمار دو شهرستان کاشان و آران و بیدگل گزارش می‌شود، اظهار می‌کند: افراد در صورت بروز حیوان‌گزیدگی حتماً باید به مراکز واکسیناسیون شبانه‌روزی در شهرستان‌های استان مراجعه کنند.
وی با بیان اینکه یک چهارم حیوان‌گزیدگی‌ها منتقل‌کننده هاری هستند، می‌افزاید: طبق آمارها طی سال اخیر فردی بر اثر ابتلاء به هاری فوت نکرده است، بخش بزرگی از گزیدگی‌ها از حیوانات صاحب‌دار است که بدون هیچ‌گونه مسئولیت و کنترلی در سطح منطقه رها شدند، بنا بر قانون افرادی که حیوان نگهداری می‌کنند در مقابل جراحات وارد شده به افراد دیگر مسئول هستند. هیچ‌کدام از مشکلات بهداشتی بدون مشارکت خود مردم قابل حل نیست و تصور اینکه تنها دولت مشکلات را باید حل کند، اشتباه است.
واکسیناسیون ۲۲۰۰۰ قلاده سگ علیه بیماری هاری / انجام ۱۴ نمونه‌گیری از حیوانات مشکوک
علیرضا ادیبان معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: طی سال جاری ۱۴ نمونه‌گیری از حیوانات و سگ و گربه‌های مشکوک به بیماری هاری، انجام شده که این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش بسیاری یافته است، با برنامه‌ریزی انجام شده طی سال جاری حدود ۲۲ هزار قلاده سگ علیه بیماری هاری به صورت رایگان، واکسینه می‌شوند که امکانات موردنیاز برای این طرح تأمین شده و در حال انجام است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان با بیان اینکه شیوع بیماری به این معنی است که جمعیتی در زمانی خاص درگیر بیماری شوند که بیماری هاری در استان اصفهان شیوع ندارد، اظهار کرد: درگیری با این بیماری همیشه وجود داشته و دارد اما باید کنترل‌شده باشد. در شهرستان‌های سمیرم، فریدون‌شهر، فریدن و گلپایگان مناطق مستعد بیماری هاری استان محسوب می‌شوند، بیشترین میزان نمونه‌گیری حیوانات مشکوک به هاری وجود دارد.
وی با اشاره به حالت‌های بیماری هاری، افزود: بیماری هاری دو حالت خشمگین و سکون دارد. همان‌گونه که از نام سگ هار استناد می‌شود، برخی از دام‌ها ممکن است بر اثر ابتلاء به این بیماری حالت تهاجمی داشته باشند و به صورت عصبی و وحشیانه به انسان حمله کنند.
ادیبان با بیان اینکه برخی حیوانات پس از ابتلاء به بیماری هاری از دیدن و شنیدن صدای آب، نور و سر و صدا می‌ترسند و عصبی می‌شوند، ادامه داد: این ویروس در مغز قرار می‌گیرد و سیستم اعصاب مرکزی را درگیر می‌کند. پس از درگیری سیستم اعصاب مرکزی، عضلات حلق درگیر و فلج می‌شوند که منجر به خفگی می‌شود و این علامت آخرین علائم ابتلاء به این بیماری است.
۱۰ مورد سگ‌گزیدگی از ابتدای سال تاکنون در استان اصفهان
منصور شیشه‌فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه خشکسالی‌ها، کمبود مواد غذایی و منابع‌آبی برای حیوانات و جوندگان آن‌ها را گاهی به عرصه‌های کشاورزی و شهری دیگر مناطق سوق می‌دهد، اظهار کرد: برای نمونه طی روزهای گذشته شاهد حضور گراز و روباه در اراضی کشاورزی اردستان و نائین بودیم.
وی پیرامون اینکه براساس دستورالعمل‌های قانونی کنترل سگ‌ها برعهده سازمان محیط‌زیست است و این سازمان باید مطابق با مقررات اقدامات اساسی را اجرایی کند، اظهار کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۰ مورد سگ گزیدگی در استان اتفاق افتاده است.
شیشه‌فروش افزود: دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد، در ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور تصویب شده که در این دستورالعمل بر روش زنده‌گیری، کنترل و ساماندهی جمعیت سگ‌های تأکید شده است.
نظر شما