به گزارش خبرنگار ایمنا، عملیات رمضان در بیست‌وسوم تیرماه سال ۱۳۶۱ با فاصله کوتاهی از عملیات الی بیت‌المقدس انجام شد و در پنج مرحله تا تاریخ پنجم مردادماه ادامه پیدا کرد. این عملیات، نخستین عملیاتی بود که بعد از فتح خرمشهر توسط ایرانیان انجام شد و نخستین عملیات تهاجمی برون‌مرزی بود. هدف اصلی از طرح‌ریزی عملیات رمضان، رسیدن رزمندگان اسلام به شرق بصره و ساحل شط‌العرب بود که به عنوان عملیاتی تعیین‌کننده در سرنوشت جنگ تلقی می‌شد. رسیدن به این هدف مهم، قبلاً در طرح عملیاتی الی‌بیت‌المقدس پیش‌بینی شده بود و انتظار آن بود تا با انجام موفقیت‌آمیز این عملیات، ایران دست بالا را به عنوان پشتوانه مذاکرات سیاسی، پیدا کند و بتواند دولت عراق را به منظور خاتمه دادن به جنگ نسبت به پذیرش شرایط ایران، وادار کند.
از سوی دیگر ایران در تلاش بود تا با انهدام بخشی از قوای ارتش عراق از تهدید آینده آن جلوگیری کند و به نقطه بازدارندگی برسد، به‌طوری‌که دشمن دیگر هوس حمله به ایران را نکند. در چنین شرایطی ایران می‌توانست به مراجع بین‌المللی فشار آورد تا دولت عراق را به عنوان رژیم متجاوز بشناسند و امکان حقوقی جهت تنبیه و مجازات متجاوز فراهم شود و راهی برای دریافت خسارات جنگ بیابد، اما عملیات رمضان به اهداف مدنظر نرسید و همین باعث به وجود آمدن بحث‌های زیادی درباره چرایی انجام عملیات شد. مصطفی سجاد از نویسندگان و پژوهشگران دفاع مقدس در این گفت‌وگو به بررسی این عملیات در آن برهه زمانی می‌پردازد. صحبت‌های سجاد سعی دارد به بعضی از ابهامات و سوالات درباره عملیات رمضان پاسخ دهد که در ادامه می‌خوانید.
پیش از پرداختن به عملیات رمضان، چه موضوعاتی را باید مدنظر قرار داد؟
پس از تهاجم صدام به ایران، پنج برهه زمانی را پشت سر گذاشتیم. در مرحله اول، بحران داشتیم که دشمن حمله کرد. در آن مقطع زمانی، توان دفاعی نداشتیم و عقب‌نشینی کردیم. برهه دوم، مرحله تثبیت بود که رزمندگان دفاع مقدس خود را پیدا کردند و عقب‌نشینی‌ها متوقف شد و دشمن فهمید، نمی‌تواند حمله‌های برق‌آسا داشته باشد، این دوران تا خرداد ۱۳۶٠ و عزل بنی‌صدر ادامه پیدا کرد. بعد از عزل او محدودیت‌های نیروهای مردمی برداشته و دوران طلایی دفاع مقدس آغاز شد، دورانی که تا تیرماه سال ۱۳۶۱ ادامه پیدا کرد.
عملیات رمضان در کدام یک از برهه‌های زمانی دفاع مقدس اتفاق افتاد؟
این عملیات در برهه چهارم از دفاع مقدس انجام گرفت و ۳۵ روز طول کشید؛ باید توجه داشت که دشمن ما دست و پا بسته نبود و کارشناسان آمریکایی، فرانسوی و شوروی به کمک آنها آمده بودند و هر راهکاری را که ما در عملیات‌های قبلی استفاده کردیم، تجربه کردند و نقاط ضعفی که ما استفاده می‌کردیم را پوشاندند و وارد برهه چهارم یعنی بن‌بست شدیم.
چرا در عملیات رمضان به اهداف خود نرسیدیم؟
در این برهه زمانی، دشمن زمین را مسلح کرده بود، یعنی مین کاشته و سیم‌خاردار گذاشته بود و با انواع و اقسام سلاح‌ها زمین را برای عبور رزمندگان ایرانی مسدود کرد؛ علت دیگر هم اینکه رمضان، نخستین عملیات برون‌مرزی بود و عراقی‌ها انگیزه دفاع از سرزمین خود را داشتند، همچنین باید در نظر داشت، عملیات رمضان در تیرماه ۱۳۶۱ یعنی خرماپزان خوزستان که دمای ۶٠ و ۶۵ درجه را در بیابان‌های شلمچه، کوشک و زید شاهد بودیم، صورت گرفت، عملیاتی که در نهایت عطش و عبور از سنگین‌ترین موانع انجام شد و همراه با ایثار کامل خون بود.
اشاره‌ای هم به شرایط سختی که رزمندگان در این عملیات متحمل شدند، داشته باشید؟
عملیات رمضان که در پنج مرحله انجام شد برای رزمندگان اسلام موفقیت‌آمیز نبود، یعنی نتوانستیم به اهدافی که داشتیم برسیم، هرچند رزمندگان ما ۶٠ کیلومتر را تا پشت کانال ماهی در ۱۶ ساعت با گرما و تاول زدن پاها در پوتین رفتند و برگشتند، آن هم در شرایطی که آب درون قمقمه‌ها تا صبح از شدت گرما قابل نوشیدن نبود و حتی به برخی از رزمندگان در بمباران و آتش دشمن غذا نمی‌رسید، با همه این اوصاف، رزمندگان نیروی سنگینی از دشمن را منهدم کردند، زیرا دشمن نیروی زیادی روبه‌روی نیروهای ایرانی چیده بود و رزمندگان ایرانی دسترسی زیادی به نیروهای عراقی داشتند و به شهر بندری بصره دسترسی پیدا کردند، هرچند پس از آن مجبور به عقب‌نشینی شدند.
کدام تیپ‌ها و فرماندهان در عملیات رمضان حضور داشتند؟
از فرماندهان این عملیات می‌توان به سرداران شهید حاج‌حسین خرازی، حاج‌احمد کاظمی و همچنین حجت‌الاسلام مصطفی ردانی‌پور و قربانعلی عرب اشاره کرد؛ این عملیات پنج مرحله‌ای با شرکت تیپ امام حسین (ع)، تیپ نجف اشرف، تیپ محمدرسول‌الله (ص)، تیپ کربلا، تیپ علی‌بن‌ابی‌طالب قم و پشتیبانی قوی توپخانه ارتش و هوانیروز انجام شد.
نظر شما