به گزارش خبرنگار ایمنا، صنعت گردشگری در عصر جدید به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان تبدیل شده است و امروزه از آن به عنوان صنعت نامرئی یاد می‌شود، در این راستا کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در سال‌های آینده این صنعت به سودآورترین صنعت شهرهای جهان در خواهد آمد به‌طوری که از آن به عنوان «صادرات نامرئی» نیز نام برده می‌شود.
امروزه گردشگری یکی از امیدبخش‌ترین فعالیت‌هایی است که از آن به‌عنوان گذرگاه توسعه یاد می‌کنند؛ این صنعت یکی از صنایع مهم توسعه پایدار در هر جامعه محسوب می‌شود که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، شهری و محیطی برخوردار است و به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می‌تواند رهیافتی برای توسعه پایدار در قلمروی محلی، ملی و منطقه‌ای به شمار آید، از این رو توجه به جاذبه‌ها و پتانسیل‌های گردشگری به عنوان یکی از عناصر اصلی پایداری توسعه این صنعت در برنامه‌ریزی آن از اهمیت اساسی برخوردار است؛ این مهم که این صنعت اثرات گسترده و شگرف اجتماعی و فرهنگی بر ساختار اجتماعی جامعه، سبک زندگی افراد و اقتصاد مقصد دارد، توسط تحقیقات متعدد مورد اثبات قرار گرفته است.
گردشگری به عنوان جریان انتقال ثروت منبع درآمد، تبادل ارز و توسعه جاذبه‌ها می‌تواند مناسب‌ترین گزینه برای توسعه جوامع به‌شمار آید، زیرا این صنعت قادر به تأمین منافع اقتصادی بالا برای ساکنان محلی، توسعه مقاصد میزبان و ارائه تجربه‌ای کیفی و شناختی وسیع به بازدید کننده است. در این راستا تاکنون مطالعات فراوانی انجام شده است و بر همین اساس در جوامع پیشرفته امروزی، یکی از شیوه‌های رایج در امر برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی راهبردی است.
برنامه‌ریزی راهبردی به‌عنوان یک ابزار در مدیریت برای کمک به یک سازمان جهت انجام بهتر کارها و اطمینان از اینکه اعضای سازمان در حال فعالیت در راستای اهداف تعیین شده هستند، به‌کار می‌رود؛ در واقع در هسته گردشگری مانند تمام فعالیت‌های تجاری دیگر باید راهبردی گردشگری تجسم یابد.
یک راهبرد، فراهم آورنده چارچوبی جهت انجام تعاریف و تعیین اهداف است، لذا در راستای حفاظت و بهره‌برداری مناسب از منابع گردشگری شهری و بر اساس اصول توسعه پایدار، هدایت و توسعه مقاصد گردشگری شهری انجام می‌شود که این امر مستلزم وجود راهبرد مشخص برای نیل به این هدف است.
توسعه صنعت گردشگری عامل مهم رشد و توسعه شهرها
محمدرضا رضایی، دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه یزد در این باره می‌گوید: برنامه‌ریزی راهبردی و بلندمدت برای توسعه گردشگری در تمام ابعاد برای دست‌یابی به توسعه و مدیریت موفق آن امری اساسی است، زیرا در بلندمدت روش برنامه‌ریزی شده برای توسعه گردشگری می‌تواند علاوه بر ایجاد منافع و حفظ رضایت گردشگران و مردم مناطق گردشگر پذیر، از تهدیدها و زیان‌های احتمالی آن جلوگیری کند.
وی می‌افزاید: توسعه گردشگری موضوع منفعت‌رسانی به ساکن آن بوده است و درک چشم‌انداز ساکنان در تسهیل خط مشی‌گذاری، هزینه‌های این صنعت را کاهش و منافع آن را افزایش می‌دهد و در نتیجه منجر به حمایت بیشتر ساکنان از توسعه صنعت می‌شود که بسیار مفید است.
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه یزد تاکید می‌کند: توسعه موفقیت‌آمیز صنعت گردشگری مستلزم میهمان‌نوازی و استقبال جامعه میزبان است به‌طوری که هرگونه سوء‌برخورد سرانجام گردشگران را متأثر خواهد کرد و باعث تمایل نداشتن به بازدید مجدد خواهد شد، از طرف دیگر واقعیت این است که به موازات تبدیل یک جامعه به مقصد گردشگری، کیفیت زندگی ساکنان آن از پیامدهای توسعه این صنعت متأثر می‌شود، بنابراین شناخت و درک واکنش‌ها و درخواست‌ها و دیدگاه‌های جامعه محلی و عوامل مؤثر بر این طرز تفکرها برای برنامه‌ریزان و خط مشی‌گذاران جهت جلب حمایت ساکنان از توسعه گردشگری از اهمیت دو چندانی برخوردار است.
وی ادامه می‌دهد: فهم ادراک ساکنان از آثار گردشگری در جلب حمایت آنها از توسعه گردشگری به‌منظور هرچه پایدار نگه‌داشتن توسعه این صنعت از اهمیتی درخور برخوردار است.
رضایی تصریح می‌کند: جاذبه‌های طبیعی از مواهب الهی است که در هر سرزمین کم و بیش به ودیعه گذاشته شده است و به سه دسته جاذبه‌های برانگیزاننده حس کنجکاوی و اکتشاف، جاذبه‌های ویژه تفریح و لذت‌جویی و جاذبه‌های مؤثر در درمان تقسیم می‌شود، در صورتی که جاذبه‌های فرهنگی آنهایی هستند که دست بشر در آفرینش آن به‌کار بوده است و مهمترین آن جاذبه‌های تاریخی، جاذبه‌های دینی و مذهبی، جاذبه‌های اجتماعی و جاذبه‌های مردمی شناختی است.
وی خاطرنشان می‌کند: گردشگری بیشتر در چارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل می‌کند، ادامه می‌دهد: شهرها دارای توان‌های بالقوه و جاذبه‌های متعدد گردشگری هستند و توسعه صنعت گردشگری می‌تواند عامل مهم و تأثیرگذاری در رشد و توسعه آنها باشد.
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه یزد با بیان اینکه شهرها دارای جاذبه‌ها و تأسیسات گردشگری فراوان و غنی هستند که در پیدایش و توسعه آنها نقش اساسی ایفا می‌کنند، می‌افزاید: امروزه گردشگری برای بسیاری از مدیران و مسئولان شهری به یک امر اقتصادی با اهمیت در آمده است که مستلزم ارزیابی صحنه رقابت، تعریف و تعیین هدف‌ها، داوری میان گزینه‌های گوناگون در زمینه سرمایه‌گذاری و آمایش و ایجاد ساختار مناسب و تجارتی گردشگری شهری است.
تحقق توسعه پایدار گردشگری شهرها در گروی رویکرد همه‌جانبه‌نگر
مسلم قاسمی، دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه دست‌یابی به توسعه گردشگری به عواملی نظیر ساختار مناسب سازمانی، برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی، قوانین و مقررات گردشگری و جذب سرمایه وابسته است، می‌گوید: برای ایجاد توسعه پایدار و مناسب صنعت گردشگری، وجود یک مدیریت توانا و منسجم و هماهنگی بین بخش‌های دولتی و خصوصی بسیار حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه تحقق توسعه پایدار گردشگری شهرها در گروی رویکرد همه‌جانبه‌نگر و کل‌گرا، آینده‌نگر و مساوات‌گرا است، می‌گوید: نگرش اول بر این باور است که توسعه هنگامی پایدار است که در بستر سیاسی اقتصادی و اکولوژیک ملاحظه شود.
این دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: در رویکرد دوم برآورد احتیاجات کنونی گردشگران، جامعه میزبان و به موازات آن محافظت از محیط زیست و حفظ فرصت‌های برابر برای آیندگان مطرح است؛ بر این مبنا در پژوهشی از روش برنامه‌ریزی استراتژیک به عنوان فرایند کارآمد در تدوین برنامه‌های توسعه گردشگری شهری در شهر کرمان بهره گرفته شد که نتایج اولیه از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی نشان داد قرارگیری و نزدیکی شهر کرمان در نزدیکی مهمترین قطب گردشگری کویری استان یعنی کویر لوت به عنوان مهمترین نقطه ضعف داخلی و مدیریت ناصحیح و ناکارآمد در بخش گردشگری شهری به عنوان مهمترین نقطه ضعف شهر کرمان است.
وی اظهار می‌کند: در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی نیز قرارگیری شهر کرمان به عنوان قطب گردشگری شرق کشور مهمترین مزیت خارجی و در نقطه مقابل عمده‌ترین عامل تهدیدکننده خارجی، حمایت نکردن‌های دولتی ذکر شده است.
قاسمی می‌افزاید: بر اساس ارزیابی میانگین نمرات استراتژی‌های رقابتی در ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی، راهبرد توجه و تاکید بر توسعه گردشگری فرهنگی، طبیعی و بوم‌گردی به‌دلیل وجود مزیت‌های نسبی برای توسعه گردشگری به عنوان مهمترین استراتژی برای پایداری توسعه گردشگری شهری در شهر کرمان به منظور توسعه پایدار گردشگری شهری پیشنهاد می‌شود.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما