به گزارش خبرنگار ایمنا، بیماری مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) که بیشتر با نام ام اس (MS) که مخفف اسم اصلی است شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب است. ویژگی اصلی این بیماری گرفتاری مکان‌های متفاوت سیستم عصبی مرکزی در زمان‌های مختلف است.
اگر از بیماران مبتلا به ام اس، علائم‌شان را بپرسیم غالباً به این صورت پاسخ می‌دهند که هر چند وقت یک‌بار (نشان‌دهنده حمله‌ها در زمان‌های مختلف) دچار علائم جدیدی می‌شوند، مثلاً یک‌بار بینایی‌شان تحت تأثیر قرار می‌گیرد، یک‌بار احساس گزگز و مور مور شدن پیدا می‌کنند (نشان‌دهنده ایجاد حمله‌ها در مکان‌های مختلف).
آنچه در اینجا اهمیت دارد این است که باید پیش از مطرح کردن تشخیص ام اس، حتماً سایر اختلالات عملکرد سیستم اعصاب مرکزی (CNS) رد شوند، زیرا که بعضی بیماری‌های دیگر نیز هستند که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند و پزشک را به اشتباه بی اندازند.
چه عواملی باعث افزایش خطر ابتلاء به بیماری ام اس می‌شوند؟
عوامل ژنتیکی و وراثت
همانطور که گفته شد بیماری ام اس نوعی بیماری خودایمنی است و همه بیماری‌های خودایمنی ریشه ژنتیکی نیز دارند. بیشتر از ۲۰۰ ژن مختلف مؤثر در ابتلاء و انتقال مولتیپل اسکلروزیس (MS) کشف شده‌اند که MHC های کلاس ۱ و ۲ مخصوصاً HLA-DRB۱ از سایر ژن‌ها ارتباط بیشتری در ابتلاء دارند.
با مطالعه بروز بیماری در دو قلوها بعضی ژن‌های دیگری نیز کشف شد که بعضی از آن‌ها از جمله ژن‌های کد کننده CD۶، CLEC۱۶A، IL۲RA، IL۷R، IRF۸ و TNFRSF۱A به عنوان عوامل خطر ارثی ابتلاء به این بیماری مطرح شده است.
عوامل محیطی و سبک زندگی
عفونت‌های ویروسی – بعضی از عفونت‌های ویروسی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شوند و در نتیجه سیستم ایمنی به نورون‌ها حمله کرده و باعث ایجاد بیماری ام اس می‌شود. البته هیچ ویروسی را نمی‌توان بطور مستقیم به بیماری ام اس ربط داد اما برخی از عفونت‌ها تاحدودی ارتباط داشته‌اند از جمله موارد زیر:
مونونوکلئوز عفونی یا بیماری بوسه که ناشی از اپشتین بار ویروس (EBV) می‌باشد.
ارتباطی بین ابتلاء به هپاتیت B و ام اس یافت نشده است.
ویروس واریسلا زوستر (VZV) که عامل بیماری آبله مرغان و زوناست ممکن است ریسک ابتلاء را بالا ببرد.
ویتامین D و نورآفتاب – یکی از دلایلی که بیماری ام اس (MS) در عرض‌های جغرافیایی شمالی و جنوبی بیشتر دیده می‌شود این است که در این مناطق نور آفتاب کمتر بوده و مردم بیشتر در معرض کمبود ویتامین دی هستند. البته بطور کلی مطالعات ضد و نقیضی درباره ارتباط بیماری ام اس با کمبود ویتامین دی وجود دارد اما در مجموع می‌توان گفت که کمبود این ویتامین باعث افزایش خطر ابتلاء به ام اس می‌شود.
میزان شیوع بیماری ام اس در زنان و مردان
بیماری ام اس در کنار آسیب‌های ناشی از تصادفات، شایع‌ترین بیماری مغزی است که می‌تواند باعث ایجاد ناتوانی در بالغین جوان شود.
این بیماری در ایالات متحده حدود ۳۰۰ هزار نفر را مبتلا کرده و بیشترین بروز آن در بزرگسالان جوان است. اولین علائم ام اس (MS) معمولاً قبل از سن ۵۵ سالگی ظاهر می‌شوند و اوج بروز آن در سنین ۱۵ تا ۴۵ سالگی است.
زنان دو برابر بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند اما معمولاً بیماری در مردان شدیدتر است و عواقب آن در مردان بدتر است. همچنین میزان ابتلاء در زنان روندی صعودی دارد که هنوز علت آن مشخص نشده است اما ممکن است تفاوت‌های هورمونی در این امر دخیل باشند.
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهند که با دور شدن از خط استوا شیوع بیماری بیشتر می‌شود و هیچ جمعیت پرخطری از نظر ابتلاء به بیماری در بین مدار ۴۰ درجه شمالی و ۴۰ درجه جنوبی وجود ندارد.
باتوجه به اینکه بیماری ام اس نوعی بیماری خودایمنی است، لذا شیوع سایر بیماری‌های خودایمنی در این بیماران کمی بیشتر از سایر افراد باشد اما هنوز در مورد این مسئله اختلاف نظر وجود دارد.
بلع مشکل
آیا ام اس ارثی است؟
ام اس لزوماً ارثی نیست. با این حال، براساس گزارش انجمن ملی ام اس، احتمالاً در صورت داشتن فرد مبتلا از بین نزدیکان، احتمال ابتلاء به این بیماری بیشتر است.
جمعیت عمومی فقط ۰.۱٪ احتمال ابتلاء به بیماری ام اس را دارد. اما اگر یک خواهر یا برادر یا والدین مبتلا به ام اس داشته باشید، این احتمال به ۲.۵ تا ۵ درصد می‌رسد.
وراثت تنها عامل تعیین کننده‌ام اس نیست. در دوقلوهای همسان، در صورت ابتلای یک قل، احتمال ابتلای دیگری ۲۵% است. اگرچه ژنتیک مطمئناً یک عامل خطر است، ولی تنها عامل نیست.
نحوه تشخیص بیماری مالتیپل اسکلروزیس
یک پزشک متخصص مغز و اعصاب آزمایش‌های بسیاری را برای تشخیص بیماری ام اس انجام می‌دهد، از جمله:
معاینه عصبی: پزشک معلولا عملکرد اعصاب را بررسی می‌کند
معاینه چشم: یک سری آزمایشات برای ارزیابی بینایی و بررسی بیماری‌های چشمی
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی ( MRI): تکنیکی که از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز و نخاع استفاده می‌کند.
پونکسیون کمری: آزمایش شامل یک سوزن بلند است که در ستون فقرات وارد می‌شود تا نمونه‌ای از مایع مغزی-نخاعی خارج شود.
پزشکان از این آزمایش‌های اعصاب و مغز استفاده می‌کنند تا در دو ناحیه جداگانه به دنبال آسیب به سیستم اعصاب مرکزی باشند. آن‌ها همچنین باید مشخص کنند که حداقل یک ماه بین اپیزودهایی که باعث خسارت شده‌اند می‌گذرد. از این تست‌ها برای رد شرایط دیگر نیز استفاده می‌شود.
ام اس اغلب پزشکان را متحیر می‌کند زیرا می‌تواند چه از نظر شدت آن و چه در روش‌های تأثیر آن بر افراد متفاوت باشد. حملات می‌توانند چند هفته به طول انجامد و سپس ناپدید شوند. با این حال، عودها به تدریج بدتر و غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شوند و علائم متفاوتی دارند. تشخیص زودرس ممکن است به جلوگیری از پیشرفت سریع MS کمک کند.
درمان ام‌اس چطور انجام می‌شود؟
بعد از تشخیص ام‌اس باید به پزشکمان اعتماد کنیم و یک روند درمانی مستمر را زیر نظر او آغاز کنیم. داروهای درمان ام‌اس در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری پیشرفت کرده‌اند و در صورت ابتلاء به بیماری ام‌اس، دیگر جای نگرانی نیست. درمان‌های مختلفی با توجه به نوع بیماری برای درمان ام‌اس وجود دارد. با پیشرفت علم داروهای خوراکی هم در کنار داروهای تزریقی برای درمان ام‌اس به کار می‌روند که روند درمان را چه از نظر تمایل به مصرف و چه از نظر اثربخشی، مؤثرتر می‌کنند.
برای درمان ام‌اس لازم است تا حدی سبک زندگی را تغییر داد. تغییر سبک زندگی در کنار درمان‌های دارویی می‌تواند به کند شدن روند بیماری ام‌اس کمک کند. پس در روند درمان ام‌اس این موارد باید رعایت شود:
دوری از استرس و کار زیاد
پرهیز از دخانیات
ورزش سبک و منظمی که باعث خستگی نشود.
داشتن یک رژیم متعادل (رژیم متعادل، رژیمی است که چربی، پروتئین و کربوهیدرات آن متناسب باشد.)
خوردن بیشتر مواد دارای آنتی‌اکسیدان مانند میوه و سبزیجات تازه
حفظ متعادل سطح ویتامین D خون
حفظ روحیه و اعتماد به پزشک معالج
اهمیت شروع درمان به موقع
در آن دسته از مبتلایان به ام اس که در ام‌آرآی مغز آن‌ها پلاک‌های متعدد دیده می‌شود یا به عبارت دیگر، ام‌اس در آن‌ها به شکل فعال است، درمان هر چه زودتر باید آغاز شود. پزشک معالج برای درمان شکل فعال ام‌اس ممکن است داروهای خوراکی، تزریقی یا وریدی (اینفیوژن از راه ورید) تجویز کند.
نظر شما