به گزارش خبرنگار ایمنا، تغییر اقلیم شامل هر گونه دگرگونی است که از رخدادهای آب و هوایی تأثیرات بیشتر و طولانی‌تری به همراه دارد. واژه تغییر اقلیم بیشتر به تغییری که تاکنون در جریان بوده اشاره دارد. از زمان انقلاب صنعتی، اقلیم به شکل فزاینده‌ای تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی بوده و به سبب آن دمای زمین افزایش و اقلیم تغییر یافته است. این پدیده به تنهایی می‌تواند در کنار تهدیدهای جهانی، بزرگ‌ترین تهدید بین‌المللی محسوب شود که تمام دنیا در شکل‌گیری آن دخیل هستند. برای بررسی بیشتر پدیده تغییر اقلیم و شناخت عوامل این تهدید با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
تغییرات اقلیمی چیست؟
تغییرات اقلیمی شامل هرگونه دگرگونی محسوس در اقلیم می‌شود که بسیار پایدار بوده و از رخدادهای معمول آب و هوایی مجزا است؛ این نوع از تغییرات ممکن است در دوره‌های زمانی طولانی و حتی بیش از چندین دهه باقی بماند.
چه عواملی منجربه تغییرات اقلیمی می‌شود؟
تغییرات اقلیمی پدیده‌ای است که به موجب فاکتورهایی ازجمله فرآیندهای پویای زمین یا عوامل بیرونی مانند تغییرات در شدت تابش آفتاب و فعالیت‌های انسانی رخ می‌دهد. عوامل خارجی تأثیرگذار بر اقلیم را اغلب «نیروهای اقلیمی» می‌نامند که شامل فرآیندهایی مانند نوسانات در شدت نور خورشید، انحراف در مسیر حرکت زمین و افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای می‌شود. بازخوردهای ناشی از تغییر اقلیمی متفاوت است و ممکن است سبب افزایش یا کاهش عوامل درونی شود؛ البته بسیاری از تغییرات درونی سیستم‌های اقلیمی با تأخیر رخ می‌دهد، زیرا سیستم اقلیمی کره زمین بسیار بزرگ بوده و به کندی حرکت می‌کند.
آیا تغییرات اقلیم حیات کره زمین را تهدید می‌کند؟
تغییرات و دگرگونی زیست‌محیطی زمین باعث شده تا محیط اطراف انسان به سرعت دچار خطر شود. تهدیدات زیست‌محیطی در کنار تهدیدات نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در دنیا جایگاه مخصوص خود را دارد و به صورت بالقوه می‌تواند ثبات و امنیت بین‌المللی را با چالش‌های اساسی مواجه کند. در قرن کنونی تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مسائل و چالش‌ها برای صلح و امنیت بین‌المللی به‌شمار می‌رود؛ این پدیده نه تنها امنیت زیست‌محیطی بلکه سایر ابعاد امنیت از جمله سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تغییرات اقلیمی چه تأثیراتی بر حیات کره زمین دارد؟
تغییرات نامطلوب اقلیمی چالشی برای تمام بشریت و نسل آینده است و علاوه بر تأثیرات جدی زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی، تهدیدی جدی علیه سلامت عمومی و صلح و امنیت انسانی است. تغییرات نامطلوب اقلیمی طیف وسیعی از رسمیت‌های شناخته شده حقوق بشر ازجمله حق غذا، مسکن کافی، آب و حیات را در معرض تهدید مستقیم قرار می‌دهد. امنیت غذایی یکی از مهم‌ترین چالش‌های عصر حاضر است. امروزه تعداد بسیاری از مردم دنیا درگیر سوءتغذیه بوده و قادر به تأمین مواد غذایی مورد نیاز خود نیستند؛ این وضعیت در حالی است که جمعیت دنیا در حال افزایش بوده و قطعاً در سال‌های آتی، تقاضا برای مواد غذایی نیز بیشتر خواهد شد.
در این شرایط مسئله‌ای که وضعیت کنونی دنیا را وخیم‌تر و دستیابی به راه‌حل را مشکل‌تر می‌کند، پدیده تغییرات اقلیمی است که آثار آن گریبان‌گیر تمام کشورهای دنیا خواهد بود. درواقع تغییرات اقلیمی بر رشد محصولات کشاورزی حیات جانداران و حیوانات، کیفیت آب و بسیاری از موارد دیگر که برای تأمین مواد غذایی مورد نیاز انسان‌ها، ضروری است، تأثیر منفی داشته است. درحال‌حاضر دنیا با کاهش مواد غذایی کافی روبه‌رو است و از سوی دیگر نرخ رو به رشد جمعیت، مواد غذایی بیشتری را طلب می‌کند؛ بنابراین مسئولیت دولت‌ها در قبال تأمین مواد غذایی مورد نیاز مردم افزایش خواهد یافت و دولت‌ها مطابق اسناد بین‌المللی حقوق بشری متعهد به تضمین حق غذا به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین حقوق‌های بشری است؛ اما نکته قابل توجه این است که دولت‌ها با فعالیت‌های اقتصادی خود به تشدید آثار ناشی از تغییرات اقلیمی دامن می‌زنند.
تأثیر انسان‌ها بر تغییرات اقلیمی چگونه است؟
فعالیت انسان‌ها در تشدید اثر تغییرات اقلیمی بسیار مهم است، زیرا بشر به دنبال توسعه صنعت و شهرنشینی است و این مسئله موجب گسترش کانون‌های تولید کربن دی‌اکسید و سایر آلاینده‌ها می‌شود که نتیجه آن تشدید اثر گلخانه‌ای و افزایش دمای زمین است. بخشی از کربن دی‌اکسیدهای موجود در هوا را ریز موجودات دریایی به‌صورت ترکیبات غیرمحلول کربناتی در دریا ته‌نشین می‌کنند و با آلودگی اقیانوسی‌ها و ورود ترکیبات سمی، اکوسیستم دریا به‌هم خواهد خورد و موجوداتی مانند پلانکتون‌ها آسیب می‌بینند که نتیجه آن ناقص شدن چرخه تبادل هوا کره و آب‌کره است.
هجوم به سمت نابودی جنگل‌ها و فضای سبز نشان از تأثیر مستقیم انسان‌ها در تشدید گرما و تغییر اقلیم زمین دارد و در کنار آن گسترش بی‌رویه دامداری و کشاورزی بدون توجه به تأثیرات مخرب و کنترل مناسب، فاجعه آفرین خواهد بود.
چگونه می‌توان شدت تغییرات اقلیمی را کاهش داد؟
انسان‌ها نه تنها بر تشدید تأثیرات اقلیمی نقش دارند، بلکه می‌توانند شدت تغیرات اقلیمی و تأثیرات آن‌ها را نیز کاهش دهند؛ گسترش شهرهای هوشمند، شبکه‌های ارتباط شهری و فراشهری، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، تحقیق و ساخت تجهیزات سازگار با محیط‌زیست، گسترش صنایع سبز، ایجاد فرهنگ استفاده بهینه از منابع زمین از جمله فعالیت‌هایی هستند که با استفاده از آموزش، فرهنگ‌سازی در کاهش شدت تغییرات اقلیمی تأثیرگذار خواهد بود.
نظر شما