به گزارش خبرنگار ایمنا، طی هفته گذشته با امضای قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام، مسئولان، کارشناسان حوزه بین‌الملل و نیز نمایندگان مجلس به این موضوع واکنش نشان دادند. به‌گونه‌ای که برخی خروج ایران از NPT را اقدامی متقابل در راستای اقدام آژانس بین‌الملل انرژی اتمی مناسب دانستند.
پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای در ژانویه ۱۹۶۷ برابر با دی‌ماه ۴۷ به صورت محدود بین چند کشور جهان منعقد شد. این پیمان کشورهای جهان را به دو طبقه برخوردار از سلاح هسته‌ای و غیربرخوردار از آن تقسیم می‌کند.
طبق این معاهده، کشورهای دارای سلاح هسته‌ای نباید به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به کشورهای غیربرخوردار در راه تسهیل تهیه این سلاح کمک کنند و کشورهای غیربرخوردار متعهد می‌شوند در این راه هیچ‌گونه تلاشی نکنند.
به موجب ماده ۴ این پیمان، کشورهای برخوردار متعهد شده‌اند فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز را در اختیار کشورهای غیربرخوردار قرار دهند. تاکنون ۱۸۸ کشور جهان از جمله ایران به این پیمان‌نامه پیوسته‌اند اما هند، پاکستان و اسرائیل آن را نپذیرفته‌اند. کره شمالی نیز پس از نقض در نهایت از آن خارج شد.
بعد از خروج آمریکا از برجام و وفادار نبودن کشورهای اروپایی به تعهدات خود، مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران تمهیداتی برای مقابله با این رویکرد اندیشیده‌اند که می‌توان خروج از NPT و پروتکل الحاقی را یکی از این سیاست‌ها دانست. در حال حاضر نیز با امضای قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام زمزمه‌های این خروج، بحث‌های بسیاری را رقم زده است.
معاهده NPT، معاهده‌ای برای منع گسترش سلاحهای هسته‌ای است و بیشتر شامل بحث‌های نظامی و دانش هسته‌ای می‌شود؛ معاهده NPT، ابزار و مکانیزمی در دست غربی‌ها برای مهار کشورهای درحال توسعه است تا بتوانند پیشرفت و توسعه این کشورها را در زمینه دانش هسته‌ای مدیریت کنند تا به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکنند؛ ایران نیز موافق این موضوع شده است اما زمانی که کشورهای غربی به سند امضا شده توسط خودشان پایبند نیستند، نمی‌توانند از آن برای فشار آوردن به سایر ملت‌ها استفاده کنند. از این‌رو معاهده NPT به هدف اطمینان‌سازی است.
پیش‌تر برخی سیاستمداران و کارشناسان معتقد بودند اگر ایران از معاهده NPT خارج شود، حتماً نزاع و درگیری در منطقه رخ خواهد داد اما این‌طور نیست و ایران کنونی با ایران دهه‌های گذشته متفاوت است. بسیاری از کارشناسان غربی می‌دانند جنگ با ایران جنگ آسانی نخواهد بود به همین دلیل جنگی رخ نخواهد داد.
برخی کارشناسان معتقدند، خروج ایران از معاهده NPT دستاورد خوبی برای ایران خواهد بود؛ اگر ایران از این معاهدات خارج می‌شد، غربی‌ها برای اینکه دوباره ایران به NPT و پروتکل الحاقی بازگردد به تعهدات بین‌المللی خود عمل می‌کردند. اما اگر ایران بپذیرد به این معاهدات برگردد و طرف‌های مقابل بازهم به تعهدات بین‌المللی خود عمل نکنند، چه لزومی دارد اجازه بازرسی‌های گسترده به آژانس داده شود؟
بنابراین اگر ایران بخواهد از برجام خارج شود ابتدا باید از NPT و پروتکل الحاقی خارج شود و شرط بازگشت خود را عمل طرف غربی و گروه پنج به علاوه یک به تعهدات خود بداند. ایران نمی‌تواند در برجام بماند تا غرب با دستاویز قراردادن پروتکل الحاقی بخواهد هرزمان که خواست از تأسیسات هسته‌ای ایران بازدید کند. کشورهای غربی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران مشکوک هستند به همین دلیل ایران نباید به‌خاطر این حدس غرب، منافع خود را بر باد دهد.
در مورد خروج ایران از NPT و پیامدهای آن با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
آیا ایران با خروج از NPT اهرم فشاری برای بازگشت کشورهای اروپایی به برجام خواهد بود؟
خروج از NPT یعنی خروج از پیمان مادری که براساس آن گفته می‌شود انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است، یعنی هر کشوری از جمله ایران براساس ماده ۲ NPT می‌تواند انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشد.
وقتی از NPT خارج شویم یعنی از نظر حقوقی خود را از سند حقوقی منفک می‌کنیم، یعنی حق خود را نادیده می‌گیریم. همچنین آنچه در مقابل این خروج به دست می‌آید تحریک دشمنان ایران است یعنی با این اقدام عملاً دشمنان ایران از جمله آمریکا، اسرائیل و انگلیس با هم متحدتر از گذشته خواهند شد و می‌توانند با استناد بر خروج از NPT، دنیا را بیشتر از گذشته با خود همراه کنند.
فراموش نکنیم آمریکا دو سال گذشته وقتی برنامه پیشنهادی علیه ایران داد حتی در شورای امنیت در انزوای کامل قرار گرفت، یعنی آمریکا و دومنیکن تنها به این قطعنامه پیشنهادی رأی دادند و ۹ کشور عضو شورای امنیت که نزدیک آمریکا هم بودند به آن رأی ممتنع دادند و روسیه و چین نیز رأی منفی دادند.
افرادی که خروج از NPT را مطرح می‌کنند عملاً با این اقدام دشمنان ایران را با یکدیگر متحدتر و زمینه‌های حقوقی لازم را برای برخورد در مجامع بین‌المللی آماده‌تر می‌کنند. به عنوان یک پژوهشگر معتقدم خروج از این معاهده نه تنها مؤثر نیست بلکه اوضاع را پیچیده‌تر و سخت‌تر برای ایران خواهد کرد.
با توجه به شرایط موجود چه سرنوشتی برای برجام متصور هستید؟
با اقداماتی که ایران انجام داده، مذاکرات برجام دور از دسترس بوده است و عملاً کنار گذاشته خواهد شد. یعنی موضوع برجام ترویج نیافتن سلاحهای هسته‌ای است. وقتی از یک پیمان مادر تحت عنوان NPT خارج شویم یا اقداماتی علیه این پیمان انجام دهیم دیگر برجام موضوعیت ندارد زیرا برجام ذیل NPT است.
هدف برجام عدم اشاعه سلاح هسته‌ای است، بنابراین وجود برجام دیگر موضوعیتی ندارد و با خروج از NPT به صورت قطع برجام کنار خواهد رفت.
آیا با قطعنامه‌ای که از سوی شورای حکام امضا شده است و اقدامات متقابل ایران، پرونده ایران به شورای امنیت خواهد رفت؟
قطعنامه صادر شده زمینه‌سازی برای ادعاهای دروغینی است که اسرائیل و آمریکا علیه ایران مطرح و به شورای حکام ارائه کردند تا رأی بیاورد و مستند شود. چون صحبت علیه ایران تنها ادعا است اما وقتی در مجمعی مانند شورای حکام این صحبت‌ها به نمایندگی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح می‌شود عملاً این ادعاهای دروغین مستند خواهد شد و وقتی مستند شد قطعنامه بعدی و نشست شورای حکام که احتمالاً سه‌ماه بعد خواهد بود زمینه‌ای می‌شود تا آلمان، انگلیس و فرانسه که از برجام خارج نشدند به استناد اینکه شورای حکام علیه ایران رأی داده و ایران عملاً برجام را نقض کرده است، مکانیسم ماشه را فعال کنند.
مکانیسم ماشه یعنی ترکیبات اجرایی قطعنامه‌های تحت فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل؛ یعنی شش قطعنامه قبلی دوباره باز خواهد گشت، یعنی نیازی به ارجاع مجدد پرونده به شورای امنیت نیست و اتحادیه اروپا می‌تواند با استناد به قطعنامه‌ها مکانیسم ماشه را فعال کند.
وقتی مکانیسم ماشه فعال شود قطعنامه ۱۹۲۹ که آخرین قطعنامه بوده است و پنج قطعنامه دیگر فعال خواهد شد و دوباره به تحریم‌های سازمان ملل که در قطعنامه ۱۹۲۹ برای ایران در نظر گرفته شده بود بازمی‌گردیم، یعنی به قبل از برجام و قبل از تیرماه ۹۴ بازخواهیم گشت.
نظر شما