به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، شفافیت در یک مفهوم گسترده عبارت است از میزان حق دسترسی شهروندان به اطلاعات داخلی هر سازمان که شامل دامنه، دقت و به‌موقع بودن این اطلاعات می‌شود و همچنین به این امر می‌پردازد که چنانچه افراد درون‌سازمانی به‌اندازه کافی برای ارائه این اطلاعات در دسترس نباشند، در این هنگام افراد برون‌سازمانی چه اقدامی می‌توانند انجام دهند. رازداری بیش‌ازحد کیفیت تصمیم‌گیری عمومی را پایین می‌آورد و شهروندان را از بررسی و تشخیص سوءاستفاده از قدرت عمومی بازمی‌دارد که این امر تأثیرات مخربی بر تمام جنبه‌های جامعه و حکومت دارد.
شفافیت یا به بیان دیگر «افشا و انتشار اطلاعات و دسترسی به منابع صحیح تصمیم‌گیری» بسیار حائز اهمیت است زیرا جامعه مدنی را در زمینه مورد بازخواست قرار دادن دولت یا تصمیم‌گیرندگان کلیدی، ترویج حکمرانی خوب و مناسب، بهبود سیاست‌های عمومی و کارایی آن‌ها و مبارزه با فساد قوی‌تر می‌کند.
مزایای شفافیت
شفافیت در وهله اول منجر به افزایش دموکراسی، مسئولیت‌پذیری و مشارکت می‌شود. «اطلاعات» در ماده ۱۹ سازمان غیردولتی بین‌المللی حقوق بشر، «اکسیژن دموکراسی» توصیف شده و گزارش توسعه انسانی برنامه توسعه ملل متحد از «بحث آگاهانه» به‌عنوان «نیروی حیات‌بخش دموکراسی‌ها» یاد کرده است. هرچند اطلاعات به‌خودی‌خود قدرتمند نیست اما اولین گام اساسی در اعمال قدرت سیاسی و اقتصادی محسوب می‌شود.
مردم تنها زمانی قادر به مشارکت واقعی در روند دموکراتیک هستند که در مورد فعالیت‌ها و سیاست‌های دولت اطلاعاتی داشته باشند و زمانی که مردم دریابند از چه مزایا و خدماتی برخوردار هستند و آیا آنچه را که انتظار می‌رود دریافت می‌کنند یا خیر، می‌توانند به مشارکت بپردازند. آگاهی از آنچه دولت و سایر نهادها انجام می‌دهند عنصری قدرت‌بخش برای مردم در راستای بهبود روش عملکرد آن‌ها است و فقدان دسترسی به اطلاعات اغلب با ایجاد حس ناتوانی، بی‌اعتمادی و سرخوردگی همراه است. از سوی دیگر، دسترسی به اطلاعات مرتبط و به‌روز می‌تواند مبنایی برای تبادل طبیعی آن‌ها ایجاد کند و به مقامات و عموم اجازه دهد تا به تصمیمات اتخاذ شده و سیاست‌های اجرا شده دسترسی بهتری داشته باشند.
شفافیت در وهله دوم به حکمرانی خوب و مناسب منتهی می‌شود چون در واقع به‌طور جدایی‌ناپذیری با آن پیوند خورده است. یکی از تعاریف موجود برای شفافیت عبارت است از راهی برای اجرای سیاست‌ها از طریق همکاری که به موجب آن نمایندگان دولت، بازار و جامعه مدنی در شبکه‌های مختلط عمومی و خصوصی شرکت می‌کنند. شفافیت یک اصل مهم برای حکمرانی خوب است زیرا حتی میزان اندکی از وضوح و شفافیت در مورد نحوه اتخاذ تصمیمات می‌تواند به ایجاد ظرفیت افراد فقیر یا به ایفای نقش در تدوین و اجرای سیاست‌ها کمک کند و بر تصمیمات تأثیرگذار بر زندگی آن‌ها اثر داشته باشد. شفافیت همچنین برای تشویق تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌گذاران به استفاده از قدرت خود در راستای کسب منافع بیشتر مفید عمل می‌کند.
افزایش کارایی و اثربخشی سومین مزیت موجود برای شفافیت محسوب می‌شود چراکه هر چه شفافیت بیشتر باشد به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم برای دولت منافعی به همراه خواهد داشت. بنابراین، شفافیت یکی از اجزای کلیدی سیاست‌گذاری و کارایی عمومی تلقی می‌شود. مطالعات حاکی از آن است که جریان آزادانه اطلاعات در دو جهت و همچنین وجود آگاهی نسبت به این‌که روند اخذ تصمیمات و فرآیندها برای نظارت عموم باز است، با تحمیل نظم و انضباط دائمی باعث می‌شود نهادهای دولتی بهتر کار کنند.
حرکت آزادانه اطلاعات همچنین باعث می‌شود اثربخشی دولت بهبود یابد چراکه حتی شایسته‌ترین و صادق‌ترین تصمیم‌گیرندگان نیز به بازخورد در مورد نحوه عملکرد سیاست‌ها در عمل نیاز دارند. در نهایت با وجود شفافیت در اطلاعات، کارایی در تخصیص منابع نیز بهبود می‌یابد زیرا با حصول اطمینان از این‌که مزایای حاصل از رشد دوباره توزیع می‌شود و تحت تصرف عده‌ای خاص در نمی‌آید، اصلاحات شفافیت می‌تواند منجر به صرفه‌جویی خالص قابل‌توجهی در منابع عمومی و بهبود شاخص‌های اجتماعی-اقتصادی و توسعه انسانی شود.
چهارمین و آخرین مزیت شفافیت نیز نقشی محسوب می‌شود که در مبارزه با فساد ایفا می‌کند. همان‌طور که سازمان شفافیت بین‌الملل در گزارش فساد جهانی سال ۲۰۰۳ به آن اشاره کرد، «اطلاعات شاید مهم‌ترین سلاح علیه فساد باشد».
دسترسی به اطلاعات نقشی کلیدی در تلاش برای مهار فساد و کنترل تأثیر آن دارد زیرا دسترسی آزاد و تضمین‌شده به اطلاعات، شهروندان، رسانه‌ها و سازمان‌های مجری قانون را قادر می‌سازد تا از سوابق رسمی به‌عنوان ابزاری برای کشف موارد فساد و سوء‌مدیریت استفاده کنند و افزایش شفافیت، خطر کشف اقدامات فاسد را افزایش می‌دهد که این امر می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فساد در آینده عمل کند.
این مسئله که تاکنون توسط ۱۴۰ کشور امضا شده است و ۹۵ کشور آن را تصویب کرده‌اند، به‌طور رسمی در کنوانسیون ۲۰۰۵ سازمان ملل متحد علیه فساد (UNCAC) مورد توجه قرار گرفت. همه این کشورها از دولت‌های خود می‌خواهند که به‌طورکلی شفافیت عمومی، توانایی اقدامات آزادانه توسط کارمندان دولتی و بودجه برای نامزدهای انتخاباتی، همچنین شفافیت در تدارکات عمومی و امور مالی را تضمین کنند که هدف از این اقدامات ترویج پیشگیری، کشف و تحریم فساد محسوب می‌شود.
نظر شما