درماتیت چیست؟ + انواع، علائم و درمان

به گزارش خبرنگار ایمنا، بیماری درماتیت که تحت عنوان سودا، اگزما و پوست‌آماس نیز شناخته می‌شود، به نوعی از التهاب پوست گفته می‌شود که می‌تواند منجر به خارش، قرمزی، تورم و پوست‌ریزی شود. واژه درماتیت از دو کلمه درم (به معنای پوست) و Itis (به معنای التهاب) تشکیل شده است که مهم‌ترین نوع آن اگزما و به خصوص اگزمای آتوپیک است.

انواع درماتیت

• درماتیت آتوپیک: این نوع از بیماری در کودکان بسیار شایع است و به نظر می‌رسد که به صورت ارثی ایجاد می‌شود زیرا تقریباً همیشه سابقه خانوادگی درماتیت یا آسم در افراد مشاهده شده است. نشانه‌های این نوع از درماتیت شامل خشکی پوست به همراه خارش، بثورات روی صورت، داخل آرنج، پشت زانو و روی دست و پا، قرمزی پوست، ورم، ترک، خروج مایع، کلفتی پوست و پوست اندازی است.
• درماتیت تماسی تحریکی: تماس مکرر با آب، مواد شوینده، حلال‌ها، مواد شیمیایی و هرگونه اصطکاک پوست می‌تواند منجر به ایجاد اینگونه درماتیت شود. در این نمونه از بیماری پوست قرمز شده و خارج ایجاد می‌شود.
• درماتیت تماسی آلرژیک: این بیماری به علت تماس پوست بدن با موادی از جمله صابون، مواد الکلی، نیکل، عطر، لاستیک و رنگ مو ایجاد می‌شود و طی آن پوست قرمز شده و خارش ایجاد می‌شود. برای تشخیص این بیماری تست پچ لازم است.
• درماتیت نومولار: این بیماری در بعضی منابع دیسکی شکل یا سکه‌ای نیز شناخته می‌شود. نقاط آسیب‌دیده می‌تواند پوسته دار و دارای مرز و خارج نیز باشند و به شکل تکه‌های تحریک‌پذیر برای چند ماه باقی می‌ماند.
• درماتیت سبورئیک و شوره سر: این نوع از درماتیت با توجه به تحریک ناشی از مواد سمی تولید شده توسط مخمر مالاسزیا ایجاد می‌شود که این گونه مخمر روی پوست سر و صورت زندگی می‌کند و گاهی اوقات به نقاط دیگر بدن سرایت می‌کند؛ این عارضه با قرمزی و پوسته ریزی و خارج مشخص می‌شود، اما پوست‌ریزی سر بدون سرخی بروز می‌کند.
• درماتیت عصبی: تکه‌های فلس‌دار روی سر، پایین پا و مچ ایجاد می‌شود.

• درماتیت تماسی: این نوع از درماتیت نوعی التهاب پوست است که در صورت تماس مستقیم با ماده محرک خارجی یا ایجادکننده حساسیت مشاهده می‌شود. تماس مستقیم با بسیاری از محرک‌ها و آلرژن‌ها عامل این التهاب است. درماتیت تماسی تنها سطح پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بهبود آن معمولاً روزها و هفته‌ها زمان می‌برد و هنگامی به طور کامل از بین می‌رود که پوست دیگری به هیچ وجه در تماس با ماده حساسیت‌زا یا محرک قرار نگیرد. درماتیت تماسی معمولاً نقاطی را به جا می‌گذارد که سطح وسیعی را درگیر می‌کند و حالت سوختگی ایجاد می‌شود.

• درماتیت تماسی تحریکی: درماتیت تماسی تحریکی شایع‌ترین نوع بیماری است و حدود ۸۰ درصد درماتیت را شامل می‌شود؛ این نوع درماتیت از تماس مکرر پوست با موادی مانند صابون، لوازم آرایشی یا دئودورانت‌ها ایجاد می‌شود. تماس با این مواد باعث ایجاد قرمزی، خشکی و خارج در پوست می‌شود که معمولاً کف دست پدید می‌آید.
• درماتیت تماسی آلرژیک: این نوع از درماتیت تماسی از واکنش نسبت به مواد آلرژن ایجاد می‌شود و در نهایت در بدن واکنش ایمنی ایجاد می‌کند که باعث التهاب پوست می‌شود. انواع مختلف داروها، آفت‌کش‌ها، لوازم آرایشی، افزودنی‌های غذایی، مواد شیمیایی تجاری، مواد پلاستیکی، لاتکس و سیمان که به نوعی باعث حساسیت می‌شود، می‌تواند این نوع درماتیت را به‌وجود بی‌آورد.

اگزما

این بیماری معمولاً با درماتیت یکی گرفته می‌شود، اما معمولاً در مواردی که عامل خارجی مسبب التهاب شده از کلمه درماتیت و در مواردی که عامل خارجی وجود نداشته‌باشد، از کلمه اگزما استفاده می‌شود.

شدت و طول بیماری اگزما

بر اساس شدت و دوره بیماری ضایعات التهابی اگزمایی را به سه گروه اصلی می‌توان تقسیم کرد:

• التهاب اگزمایی حاد: این نوع التهاب با ضایعات قرمز روشن و متورم همراه با دانه‌های آبدار و خارج شدید مشخص می‌شود. خاراندن این التهاب باعث ایجاد ضایعه خارجی، ترشح سرم از دانه، تشکیل دلمه و افزایش احتمال عفونت ثانویه خواهد شد. شروع و استقرار بیماری از چند ساعت تا دو الی سه روز زمان می‌برد در صورت عارضه‌دار نشدن چند روز تا چند هفته تداوم یافته و سپس برطرف می‌شود.
• التهاب اگزمایی تحت حاد: این حالت از التهاب با ضایعات پوسته‌دار قرمز با خراج و نما فلسی شکل پوست همچنین خارش خفیف تا متوسط و بدون دانه‌های آبدار مشخص می‌شود. بیماری‌های درماتیت آتوپیک، درماتیت کهنه بچه، اگزمای دور دهان و چند نمونه دیگر با این نوع از التهاب ظاهر می‌شود.
• التهاب اگزمایی مزمن: این حالت با افزایش ضخامت پوست، تشدید خطوط پوستی، خراج و ترک‌های پوستی و خارش متوسط تا شدید مشخص می‌شود. بیماری‌هایی که می‌تواند با این حالت تظاهر کند شامل پای خشک و ترک‌دار، اگزمای انگشت‌های تایپیست می‌شود.

درمان درماتیت

نخستین گام برای درمان درماتیت این است که بخش دیگر پوست در تماس با ماده حساسیت‌زا یا محرک قرار نگیرد. آنتی‌هیستامین‌ها و کورتیکواستروئیدها در درمان التهاب و رفع علائم بسیار مفید است. استفاده از لباس‌های نخی یکی از راه‌های درمان اگزما است. برای کاهش التهاب باید از خاراندن پوست خودداری کرد. دوری از گرما و تعرق زیاد نیز در جلوگیری از افزایش این بیماری مؤثر است.