به گزارش خبرنگار ایمنا، آمار ضدونقیض اعتیاد دانشجویی، گاهی این قشر را پاک‌ترین گروه جامعه و گاهی مبتلاترین قشر به موادمخدر نشان می‌دهد، اما آنچه جدا از این آمار، هر دانشجویی را در معرض اعتیاد قرار می‌دهد رؤیاپردازی با قرص‌هایی است که گویی می‌خواهد یک‌ترم درس نخواندن دانشجو را یک‌شبه جبران کند.
شب‌هایی که برای هر دانشجویی کابوس است، فکر جزوه و چند ساعت وقت و شب نخوابی راحتش نمی‌گذارد حالا تازه اول امتحانات است و تا دو هفته باید شب نخوابی را تحمل کند، هرچند پاندمی کرونا در کشور شیوه برگزاری امتحانات پایان‌ترم را دچار تغییراتی کرد اما حضوری شدن دوباره دانشگاه‌ها شیوه برگزاری امتحانات را به همان روش گذشته برگرداند، شیوه‌ای که در آن بیش از هر روش دیگر اضطراب قبول شدن در امتحانات پایان‌ترم وجود دارد.
کابوس شب‌های امتحان دانشجویان
داریوش دانشجوی مهندسی برق قدرت از کابوس شب‌های امتحان می‌گوید: ای‌کاش به همان دوران اوج کرونا برمی‌گشتیم زیرا در آن دوران به‌راحتی و بدون استرس می‌توانستیم از پس امتحانات بربیاییم اما با حضوری شدن دانشگاه‌ها و امتحانات پایان‌ترم شب‌های امتحان دوباره برای ما تبدیل به کابوس شده است.
وی می‌افزاید: ما دانشجویان به دلیل کمبود وقت و حجم بالای دروس همیشه استرس داریم، خواب و استراحت‌مان کم می‌شود به همین جهت طبیعی است گاهی ذهن هم کم می‌آورد و دیگر قهوه، چای و مواد مغذی برای بیدار ماندن و تمرکز، کافی نیست. با حضوری برگزار شدن امتحانات از سوی برخی از دانشجویان تبلیغاتی درباره قرص‌هایی می‌شود که با خوردن آن، ذهن تا صبح بدون خستگی بیدار می‌ماند. من از ترس اینکه این قرص‌ها مخدر باشند استفاده نمی‌کنم اما دانشجویانی را می‌شناسم که با وجود اینکه حتی لب به سیگار هم نزده‌اند چه رسد به موادمخدر اما شب امتحان از این قرص‌ها مصرف می‌کنند.
شروع تبلیغات مصرف ریتالین در دوران پساکرونا
یکی از دانشجویان ترم آخری درباره اینکه آیا در ایام امتحانات پایان‌ترم با تبلیغات قرص ریتالین یا مشابه آن مواجه شده است یا خیر؟ به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در این دو سال کرونا به دلیل اینکه در منزل بودم و امتحان می‌دادم خیر، اما در دوران قبل از کرونا بسیار زیاد تبلیغ می‌شد و حتی در این‌یک ماه گذشته شاهد تبلیغ و یا صحبت درباره آن از طرف برخی دانشجویان در خوابگاه بودم.
وی می‌افزاید: در دوران محصلی که برای آماده‌سازی خود جهت قبولی در کنکور به کتابخانه می‌رفتم، با این‌گونه تبلیغات مواجه می‌شدم، هرچند چه در آن دوران و چه در زمان امتحانات پایان‌ترم، مصرف گل بیش از ریتالین تبلیغ می‌شود. البته باید این نکته را در نظر گرفت که افراد با آگاهی از اینکه این قرص اعتیادآور است، آن را مصرف می‌کنند.
این دانشجوی ترم آخر ادامه می‌دهد: آنها همچون افرادی که می‌دانند سیگار مضر است اما استعمال می‌کنند، با آگاهی از خطر ابتلاء به اعتیاد، این مواد را مصرف می‌کنند. هرچند رقابت برای کسب نمره بالاتر در میان دانشجویان دانشگاه آزاد نسبت به دانشگاه‌های دولتی کمتر است اما بااین‌حال دانشجویان در ایام امتحانات برای موفقیت در کسب نمرات بالاتر، این‌گونه مواد را مصرف می‌کنند.
راحتی دسترسی به قرص ریتالین
وی درباره اینکه تهیه این مواد دشوار است یا خیر؟ تصریح می‌کند: می‌توان به‌راحتی این مواد را از طریق ساقی‌ها تهیه کرد. نمی‌دانم نمره برای برخی از دانشجویان چه ارزشی دارد که حاضر هستند این قرص‌ها را امتحان کنند. به‌عنوان نمونه یکی از دوستانم که درسش هم بد نیست به دلیل تداخل دو درس تخصصی، از این داروها مصرف کرد و البته دچار خارش شدید پوست شد.
یکی از دانشجویان سال آخر رشته پیراپزشکی بابیان اینکه او یک‌بار قرص ریتالین را از نزدیک در دست هم‌اتاقی خود دیده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در طول‌ترم از نزدیک شاهد بودم که هم‌اتاقی‌ام چقدر فرصت خود را برای مطالعه یکی از درس‌ها می‌گذارد اما به دلیل سخت بودن این درس و سخت‌گیر بودن استاد مربوطه و نگرانی از کسب نمره پایین تصمیم گرفت برای اینکه تا صبح بیدار بماند و خسته نشود از یکی از آشناهایش در داروخانه چند قرص ریتالین بخرد.
نسخه‌های جعلی برای فروش ریتالین
یک مسئول فنی داروخانه در شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: فروش ریتالین در همه داروخانه‌ها صورت نمی‌گیرد و تنها تعداد اندکی از داروخانه‌ها آن را به فروش می‌رسانند. در شهرستان اصفهان این قرص تنها دریکی از بیمارستان‌ها با ارائه نسخه پزشک متخصص به‌صورت محدود عرضه می‌شود. در سایر شهرستان‌های استان هم این دارو به‌صورت محدود و تنها توسط داروخانه‌های مراکز دولتی به فروش می‌رسد.
وی با بیان اینکه این دارو نمونه مشابهی ندارد، می‌افزاید: مصرف این دارو برای فردی که دچار اختلال بیش‌فعالی است، عوارضی ندارد، اما اگر فرد عادی آن را مصرف کند این دارو برای او شبیه آمفتامین و شیشه عمل می‌کند. این دارو در طبقه‌بندی داروهای خاص روان‌پزشکی قرار می‌گیرد و تهیه آن در داروخانه‌های دولتی و مرجع تنها با نسخه پزشکان متخصص اعصاب و روان صورت می‌گیرد.
این پزشک داروساز با اشاره به اینکه در ماه اخیر شاهد مراجعه دانشجویان به داروخانه برای خرید این قرص بوده است، تصریح می‌کند: متأسفانه در ایام امتحانات شاهد افزایش مراجعه دانشجویان برای تهیه دارو و قرصی که بتواند آنها را بیشتر بیدار نگه دارد یا از خستگی ذهن بکاهد به داروخانه‌ها هستیم و حتی بعضی مواقع با نسخه‌های جعلی مواجه می‌شویم.
نرخ اعتیاد دانشجویی ۲.۶ درصد اعلام شده است
ابراهیم عباسی، کارشناس ستاد مبارزه با مواد مخدر به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: نرخ اعتیاد در جمعیت عمومی کشور ۵.۳۵ درصد است، که نرخ اعتیاد دانشجویی براساس آخرین شیوع‌شناسی اعتیاد که صورت گرفت، ۲.۶ درصد اعلام شده است. طی بررسی‌ها و تحقیقاتی که صورت گرفته بیشترین ماده مخدر مصرفی در میان دانشجویان علاوه بر گل، قرص ریتالین است.
وی با اشاره به اهمیت نظارت ستاد مبارزه با مواد مخدر بر داروخانه‌ها، می‌افزاید: نظارت بر این امر به معاونت بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور سپرده شده است اما با وجود این نظارت‌ها عرضه داروهای مخدر در برخی داروخانه‌ها هنوز صورت می‌گیرد، چرخه قاچاق برای هر گروه از مخاطبان خود، یک ماده مخدر مجزا، معرفی می‌کند در واقع این چرخه نیازسنجی می‌کند که به‌عنوان نمونه چه نوع ماده مخدری برای زن خانه‌دار، مرد کارمند، کارگر کارخانه و دانشجو مناسب است و جواب نیازهای آنها را می‌دهد و مشکل حمل و مصرف ندارد.
چرخه قاچاق مواد مخدر لوکس برای دانشگاه تعریف می‌کند
این کارشناس مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه چرخه قاچاق مواد مخدر برای محیط دانشگاهی، موادم خدر لوکس و خاص معرفی می‌کند، اظهار می‌کند: ماده مخدری که دانشجو مصرف می‌کند با ماده مخدری که یک کارتن‌خواب مصرف می‌کند متفاوت است. این مواد لوکس جزو مواد اعتیادآور مجاز محسوب می‌شوند زیرا چرخه قاچاق نمی‌تواند به‌طور مستقیم با قشر دانشجو ارتباط تنگاتنگ بگیرد.
وی اضافه می‌کند: مواد مجاز اعتیادآور شامل قرص‌ها و داروهایی است که در شکل مجاز در داروخانه‌ها و با نسخه عرضه می‌شود، شاخص‌ترین این داروها در کشور ما قرص «ریتالین» است، این قرص که اولین بار برای درمان اختلال بیش‌فعالی که به اختلال کم‌توجهی و کم تمرکزی معروف است تجویز شد. دوز تجویزی این دارو بستگی به میزان بیش‌فعالی دارد.
عباسی تصریح می‌کند: پزشکان همچنین برای بیمارانی که دچار حمله‌های خواب هستند این دارو را تجویز می‌کنند پس قرص ریتالین تنها برای این دو گروه تجویز می‌شود، عوارض مصرف این دارو برای فرد عادی شبیه به آمفتامین و شیشه است به‌نحوی‌که فرد را ساعات بیشتری بیدار نگه می‌دارد.
خریدوفروش بالای ریتالین و ترامادول بدون تجویز پزشک
وی می‌گوید: تنها پزشکان و متخصصان اعصاب و روان می‌توانند قرص ریتالین را تجویز کنند و جزو داروهای خاص روان‌پزشکی طبقه‌بندی می‌شود، حتی پزشکان عمومی هم نمی‌توانند این دارو را تجویز کنند اما متأسفانه در کشور ما طبق آمار غیررسمی، ریتالین و ترامادول جزو داروهای پرمصرف است یعنی پزشک تجویز نمی‌کند اما خرید فروش آن بسیار بالا است.
این کارشناس حوزه مواد مخدر می‌افزاید: این قرص‌ها اعتیادآوری بسیار شدیدی دارند و در گروه محرک‌ها طبقه‌بندی می‌شوند، یعنی دانشجو بعد از مصرف از شب تا صبح بیدار می‌ماند و بدن به همین سبک عادت می‌کند و در شب‌های غیر امتحان نیز دچار اختلال می‌شود و در نهایت پدیده اعتیاد شکل می‌گیرد و از طرفی علائم این قرص‌ها زود از بین می‌رود اما بدن تمایل به مصرف بیشتر پیدا می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: به‌طور معمول فرد به سمت مصرف ماده مخدر شیشه کشیده می‌شود یعنی از مصرف ریتالین به مصرف تریاک نمی‌رسیم چون این مواد از یک خانواده نیستند و فرد مصرف‌کننده ریتالین در اکثر مواقع به مصرف شیشه و کوکائین سوق داده می‌شود زیرا از یک گروه ماده مخدر هستند، در اثر مصرف این قرص، مصرف سیگار به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، دانشجو با مصرف این قرص تبدیل به یک فرد سیگاری می‌شود که تمایل به مصرف مواد مخدر دیگری هم دارد.
عباسی با بیان اینکه این قرص تمام علائم اعتیاد را دارد و به نام ماده مخدر دانشجویی شناخته می‌شود. تصریح می‌کند: ماده مخدر دیگری که بین دانشجویان شیوع دارد قرص «ترامادول» از خانواده مرفین است و علائم نشئگی دارد. این دارو در شب‌های امتحان برای بیدار ماندن ذهن مصرف بیشتری پیدا می‌کند.
انکار اعتیاد توسط مصرف‌کننده‌های ریتالین
سارا بهزاد، روان‌درمانگر حوزه اعتیاد به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به دانشجویانی که قرص‌های ریتالین و ترامادول مصرف می‌کنند معتادان «قرصی» گفته می‌شود یعنی این افراد، مواد مخدر مصرف نمی‌کنند و حتی اکثر آنها سیگار هم نمی‌کشند و به‌شدت اعتمادبه‌نفس کاذب دارند و وقتی به آنها گفته می‌شود دچار اعتیاد شده‌اید، باور نمی‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: توجیه مصرف قرص در این معتادان بسیار زیاد است و از طرفی به اعتیاد خود باور ندارند و از همه مهم‌تر اینکه این دسته از معتادان اقدام به درمان نمی‌کنند و زمانی که به سمت مواد مخدر دیگر مانند شیشه کشیده شدند تازه وارد چرخه درمان می‌شوند. میزان اعتیادپذیری یک جامعه به نبود نشاط، نارضایتی، ترس از آینده و اضطراب‌های کودکی برمی‌گردد، براین اساس نباید علت افزایش اعتیاد در جامعه را هم‌مرزی با کشور افغانستان عنوان کرد.
این روان‌درمانگر حوزه اعتیاد تصریح می‌کند: از دانشجویی که تنها دل‌خوشی او در گرانی‌های اقتصادی وقت‌گذرانی در فضای مجازی است و این لذت هم از او گرفته می‌شود نباید انتظار بیشتری داشت، پس وقتی شاهد بالا رفتن تنش‌های اجتماعی هستیم یعنی نشاط، امید، عشق به زندگی، انگیزه، کاهش پیدا کرده است.
وی اضافه می‌کند: افزایش آمار اعتیاد در وهله اول در نوجوانان و سپس در جوانان نسبت به سایر گروه سنی جامعه بیشتر است این نکته را باید در نظر داشت که اعتیاد در جوانی بروز پیدا می‌کند اما در نوجوانی شکل گرفته است، بروز اعتیاد با شکل‌گیری اعتیاد تفاوت دارد و اینها دو مفهوم جدا هستند.
رابطه مستقیم اعتیاد دانشجویی با نقص در سیستم آموزشی
بهزاد تصریح می‌کند: سیستم آموزشی دانشگاه بر سه اصل حفظ کردن، امتحان دادن و فراموش کردن، شکل گرفته است، این سیستم به دانشجو یاد می‌دهد با کتاب ارتباط نگیرد و به جزوه روی بیاورد و درنتیجه سطح فکر دانشجو به‌شدت کاهش می‌یابد و فردی که دید سطحی دارد تمایل بیشتری به مصرف مواد مخدر نشان می‌دهد چون لذت‌های آنی و زودگذر را ترجیح می‌دهد این سیستم آموزشی به‌شدت استرس دانشجو را با گرفتن آزمون یک‌باره که ملاک همه‌چیز است از یک‌ترم تحصیلی بالا می‌برد به همین دلیل دانشجو دست به انواع تقلب می‌زند.
وی با اشاره به اینکه انگیزه تحصیلی بین دانشجویان پایین آمده است، می‌گوید: دانشجو در طول‌ترم درس نمی‌خواند و دل به جزوه شب امتحان خوش می‌کند، دانشجویی که تربیت غلط دارد برای شب‌بیداری به قرص روی می‌آورد، در واقع این قشر خودشان به خودشان لطمه می‌زنند چون این داروها را به هم تعارف می‌کنند.
این روان‌درمانگر حوزه اعتیاد می‌افزاید: با مصرف این قرص‌ها نظم بدن به هم می‌ریزد و اولین واکنش، خستگی و اضطراب است یعنی نه‌تنها بیدار ماندن‌ها اثری ندارد بلکه بدن شروع می‌کند به دفاع کردن، تمام اختلالات روانی ناشی از دفاع بدن، از یک عامل بیرونی ریشه می‌گیرد اما پس از گرفتاری به این مواد، بدن به حالت خاموشی می‌رود. سطح هوشیاری با مصرف ریتالین به‌صورت کاذب بالا می‌رود اما این تمرکز دائمی نیست.
هویتی که باید در مدارس شکل می‌گرفت
وی تأکید می‌کند: دانشگاه باید زمینه را برای خالی کردن انرژی دانشجو فراهم کند در حالی که دانشگاه امروز ما بیشتر شبیه به یک مدرسه بزرگ است یعنی فعالیتی خاص‌تر از مدرسه در دانشگاه‌ها اتفاق نمی‌افتد. فرد در مرحله دانشجویی به کارآمدی و در مرحله مدرسه به هویت فکر می‌کند به همین دلیل فعالیت در تشکل‌ها و سمن‌ها در دوره دانشجویی جدی می‌شود اما وقتی هویت فرد در مدرسه شکل نگرفته است نمی‌توان چنین انتظاری در سن دانشجویی از او داشت.
بهزاد تصریح می‌کند: اگر انرژی دانشجو در دانشگاه خالی نشود فرد دچار بحران می‌شود و کارآمدی خود را از دست می‌دهد، روش‌های پیشگیری از اعتیاد در محیط‌های دانشگاهی کشورهای توسعه‌یافته بسیار جذاب و اجتماع‌محور است یعنی فرد برای دغدغه خودش برنامه‌ریزی می‌کند و درنهایت توانمند می‌شود.
وی می‌افزاید: برای پیشگیری از اعتیاد دانشجویی نمی‌توان استاد دعوت کرد و سخنرانی کرد اثربخشی این روش صفر است، دیدن مواد مخدر و اطلاع از عوارض آن دلیل نمی‌شود که فرد مواد مخدر مصرف نکند به‌عنوان نمونه همه مطلع هستند که تحرک کم و مواد مخدر برای سلامتی ضرر دارد، اما اینکه چرا اکثر افراد به این دانش عمل نمی‌کنند به ارجحیت نیاز بر دانسته‌ها برمی‌گردد.
نظر شما