به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه توجه به مسائل زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی‌ها، فعالیت‌ها و اقدامات توسعه شهرها می‌تواند گام مؤثری جهت بهبود وضعیت محیط زیست و ارتقای سطح کیفیت زندگی شهروندان باشد. شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور، چالش‌هایی فرا روی آینده محیط زیست قرار داده است و بررسی و شناسایی آنها جهت مدیریت و ارتقای کیفیت محیط زیست ضرورت دارد.
رشد اقتصادی و توسعه صنعتی، منجر به رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها در سراسر جهان شده است، در سال‌های اخیر نگرانی‌های عمده، کاهش کیفیت مطلوب زیست محیطی در رابطه با استفاده بی رویه از این منابع است، نگرانی‌های زیست محیطی همچون رشد جمعیت، اسراف در استفاده از منابع، نبودی زیستگاه‌های حیات وحش، انقراض گونه‌های جانوری و انواع آلودگی‌هایی که به گونه‌ای بی‌سابقه تمام زمین را به عنوان زیستگاه بشر با خطر مواجه کرده است. در همین خصوص با فرانک باقری، کارشناس شهرسازی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
توسعه شهرها چگونه محیط زیست را تحت تأثیر قرار داده است؟
انسان همواره از طبیعت برای رفع نیازهای خود بهره برده و هرگونه که خواسته از آن استفاده کرده است اما طی چند قرن اخیر خصوصاً با رشد شهرنشینی پس از انقلاب صنعتی، به دلیل استفاده بی‌رویه از منابع انرژی، محیط زیست و طبیعت دچار ضررهایی در برخی موارد حتی بازگشت ناپذیر شده است؛ با سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی جهت مصارف خانگی، صنعتی یا حمل نقل، نقش شهرها در زمینه آلودگی هوا پررنگ‌تر نیز شده است.
امروزه اما با درک خطر نابودی محیط زیست و معضلات ناشی از آن بشر به فکر جبران گذشته افتاده است و با بیانیه‌هایی نظیر کنفرانس ریو و نظایر آن قصد در ایجاد تعادل و بهسازی مصرف انرژی و جایگزین ساختن منابع تجدید پذیر و کم ضرر به‌جای سوخت‌های آلاینده دارد؛ در شهرسازی نیز ایده‌هایی همچون باغ شهرها و نهضت پارک سازی، تلاش‌هایی برای زنده‌سازی و سلامت شهری داشتند اما در برابر منابع عظیم آلودگی همکاری و همیاری جمعی لازم است؛ در این میان بی‌شک، استفاده از سوخت‌های فسیلی، نقش به‌سزایی در آلودگی هوا دارد و با توسعه پایدار می‌توان تا حدودی از این مسئله کاست؛ بنابراین ضرورت این امر واضح و بدیهی جلوه می‌کند.
تأثیر تغییرات زیست‌محیطی بر روند توسعه شهرها چیست؟
در رویداد تغییرات زیست محیطی حاصله از فعالیت‌های انسانی که دامنه آن این روزها تا حد تغییر ترکیب هوا نیز گسترش یافته است، شهرها را باید هم قربانی این رویداد دانست وهم مقصر. انسان دائماً در حال ایجاد تغییر در محیط زیست خود است، چه محیط زیست طبیعی و چه انسان ساخت. لیکن امروز محیط زیست شهری خود موجب ایجاد تغییرات اساسی در کل اکوسیستم جهانی گردیده که شناخت آثار آن تنها در این اواخر برای ما ممکن شده است، برای درک نقش زیست محیطی شهرها آثار زیان‌بار آن و اقداماتی که می‌توان برای کاهش این آثار به کار گرفت لازم است در درجه اول شهر را به عنوان جزئی از کل محیط زیست در نظر گرفت.
نتیجه کلی این است که باید شهرها را با درایت و هوشیاری بیشتری طراحی و اداره کرد، این بدان معنی است که شهر در تعاون و همبستگی با محیط زیست ادامه حیات دهد و نه به قیمت آن. اهمیت این امر با عکس‌العمل‌هایی که کره زمین نسبت به فشارهایی که انسان عمدتاً نا آگاهانه و غیرمسئولانه بر آن وارد کرده است روز بروز بیشتر آشکار می‌شود.
ساخت‌وسازهای شهری چگونه موجب وارد آمدن آسیب به محیط زیست شده است؟
تولید مصالح و احداث ساختمان در سال‌های اخیر، انرژی بسیار زیادی را به خود اختصاص داده و به آلودگی‌های زیست محیطی فراوانی نیز منجر شده است؛ انتشار گرد و غبار ناشی از عملیات ساختمانی در مناطق مختلف، پخش آلودگی‌های شیمیایی ناشی از تولید مصالح ساختمانی، آلودگی‌های گازی و ذرات معلق پخش شده در هوا که ناشی از حمل و نقل مصالح ساختمانی به محل‌های مورد نظر است و نیز تولید زباله‌های ساختمانی از جمله موارد عمده آلودگی‌های زیست‌محیطی تحت تأثیر صنعت ساختمان است؛ بنابراین ضروری است تا راهبردهای طراحی در ساختمان‌های جدید، به سوی آینده و با هدف کاهش آلودگی‌های زیست محیطی جهت گیری شود.
راهکارهای مقابله با تغییرات زیست‌محیطی ناشی از توسعه شهرها چیست؟
شهرسازی سازگار با محیط زیست یعنی ایجاد محلات مسکونی متراکم، قابل پیاده‌روی و مجهز به وسایل نقلیه عمومی؛ عواملی چون ناهماهنگی در اجرا، نبود زیرساخت‌های لازم، مدیریت‌های موازی، عدم تدوین آئین نامه اجرایی در زمان مناسب و پیشی گرفتن ملاحظات اقتصادی نسبت به ضرورت‌های حفظ محیط زیست منجر به کاهش اثربخشی مواد قانونی مصوب در برنامه‌ها شده است.
وظیفه حفظ محیط زیست شهری در برنامه‌های توسعه و مدیریت شهری، دستخوش ناهماهنگی‌ها و بی‌توجهی‌های متعددی شده است، از این رو تصمیم‌گیری در خصوص ساماندهی و اصلاح وضع موجود با استمداد از قوانین جدیدتر، موضوعی است که باید در تقویت جایگاه واقعی مدیریت شهری، توسعه شهری، طرح‌های توسعه و تبیین وظایف هر یک از عناصر دخیل در حفظ محیط زیست شهری اعم از شوراها، شهرداری‌ها، نهادهای دولتی و بخش خصوصی بیشتر مورد توجه قرار گیرد؛ ضرورت دیگر هم تغییر مکانیسم نظارت و ارزیابی عملکرد برنامه‌های محیط زیست به ایجاد سیستم متمرکز در سازمان حفاظت محیط زیست و تکمیل اطلاعات آن توسط سایر دستگاه‌های ذی‌ربط است.
نظر شما