به گزارش خبرنگار ایمنا، بسیاری از ساختمان‌هایی که امروزه ما در آن زندگی می‌کنیم، فاقد امنیت و ایمنی کافی هستند؛ در نتیجه بسیاری از مردم به‌طور مداوم احساس ناامنی در خانه را تجربه می‌کنند. ایمنی ساختمان همیشه مهم‌ترین بخش ساخت‌وسازها بوده و استفاده از بهترین تجهیزات و بالاترین سطح دانش در این زمینه می‌تواند جان هزاران و حتی میلیون‌ها نفر را نجات دهد. حوادثی که می‌تواند ایمنی ساختمان و اعضای خانواده ما را به خطر بیندازد، تنها حوادث غیرمترقبه مانند زلزله، سیل، طوفان نیست؛ درواقع نبود رعایت اصول ایمنی در ساختمان می‌تواند در هر زمان جان افراد ساکن در ساختمان را به خطر بیندازد.
حوادثی همچون پلاسکو و متروپل که فجایع زیادی داشت به ما نشان داد که اهمیت رعایت ایمنی ساختمان‌ها تا چه حد ضروری است به‌گونه‌ای که دادستان کل کشور نیز چند روز گذشته به حادثه متروپل اشاره کرد و آن را یک فرصت دانست تا نسبت به رعایت ایمنی ساختمان‌ها اقدام جدی شود، از این‌رو در بررسی ساختمان‌های ناایمن اصفهان با مسعود عنایت‌زاده، معاون آموزش و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
پارامترهای سنجش ایمنی ساختمان‌ها به‌طورکلی چه مواردی هستند؟
در ساخت‌وساز دسته‌ای از قوانین و مقررات ملی ساختمان وجود دارد که ۲۲ جلد است و هرکدام به یک مبحث از ایمنی ساختمان پرداخته است، به‌عنوان نمونه مبحث سوم پیشگیری از حریق و ایمنی ساختمان‌ها است یا مبحث ۱۵ مربوط به آسانسور است. رعایت مباحث مقررات ملی ساختمان در ساخت‌وساز ساختمان‌ها برای سازندگان، متولی موضوع، مرجع صدور پروانه (شهرداری‌ها) و نظام مهندسی الزامی است در واقع طبق ابلاغ‌هایی که صورت گرفته رعایت مقررات ملی ساختمان بر همه افراد و در همه نقاط کشور الزامی است.
اگر در ساخت ساختمانی قوانین و مقررات ملی ساختمان به‌درستی و دقیق اجرا شود می‌توان ادعا کرد که این ساختمان ایمن است. وقتی فردی به شهرداری برای دریافت پروانه مراجعه می‌کند به سازمان آتش‌نشانی ارجاع داده می‌شود در واقع ساختمان‌های بالای پنج طبقه الزام دارند که از سازمان آتش‌نشانی استعلام بگیرند.
سازمان آتش‌نشانی در بحث ایمنی ساختمان‌ها چه وظایفی دارد؟
سازمان آتش‌نشانی متناسب با درخواست فرد تعداد طبقات، نوع کاربری ساختمان، دسترسی‌های ساختمان را مورد بررسی قرار می‌دهد و بر اساس استانداردهای خود که همان مبحث سوم مقررات ملی ساختمان است برای فرد متقاضی، طرح ایمنی ارائه می‌دهد که منطبق با این طرح ایمنی، فرد سازنده یا پیمانکار باید ساختمان را بسازد.
سازمان آتش‌نشانی این طرح را در چند مرحله نظارت می‌کند در واقع این سازمان در مراحل صدور پروانه که همان شروع کار است، سفت‌کاری و پایان کار از روند رعایت موارد ایمنی از ساختمان بازدید می‌کند و در صورتی که تمام موارد ایمنی به‌درستی رعایت شده بود برای ساختمان تأییدیه ایمنی صادر می‌شود.
ممکن است برخی موارد تخلفات در حوزه رعایت موارد ایمنی ساختمان از سوی سازنده اتفاق بیفتد به‌عنوان نمونه سازنده به‌جای اینکه ساختمان را در چهار طبقه بسازد آن را در پنج طبقه می‌سازد در این مواقع سازمان آتش‌نشانی پرونده را به کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری ارجاع می‌دهد زیرا مرجع رسیدگی به تخلفات ساختمانی در هر شهری این کمیسیون است که قاضی در این کمیسیون نسبت به آن تخلف رأی صادر می‌کند.
رأی صادره از کمیسیون ماده ۱۰۰ بسته به نوع تخلف است گاهی دستور تخریب آن ساختمان صادر می‌شود یا به سازمان آتش‌نشانی اعلام می‌شود که یک سری دستورالعمل اضافه‌تر از معمول، برای ساخت ساختمان صادر شود که آن ساختمان در صورت رعایت این موارد، ایمن شود.
در رعایت ایمنی ساختمان‌ها با چه خلاءها و مشکلات قانونی مواجه هستیم؟
در حوزه ایمنی ساختمان‌ها یک ضعف قانونی در کشور وجود دارد، این ضعف همان سکونت افراد قبل از اتمام کار ساختمان است که متأسفانه بسیاری از ساختمان‌های شهر اصفهان همین شرایط را دارند در واقع بسیاری از ساختمان‌های شهر اصفهان همین روند را اجرا می‌کنند یعنی پایان کار ندارند اما سال‌ها است که سکونت در آن اتفاق افتاده است.
وقتی ساختمانی پایان کار ندارد، یعنی نهادهایی همچون سازمان آتش‌نشانی، نظام مهندسی و مهندس ناظر ایمنی لازم را برای ساختمان تأیید نکرده‌اند و علاوه بر آن شهرداری و اداره کل شهرسازی بحث ایستایی ساختمان را تأیید نکرده است اما سکونت در این ساختمان اتفاق افتاده است.
این امر ضعف قانونی است و باید تدبیری اندیشیده شود که این خلاء قانونی رفع شود و سازنده‌های ساختمان مکلف شوند تا پایان کار اجازه سکونت ندهند، باید دستگاه‌هایی همچون اداره آب، برق و گاز مکلف شوند تا زمانی که تاییدیه ایمنی و پایان کار ساختمان صادر نشده است به آن ساختمان خدمات ندهند.
وضعیت ساختمان‌های ناایمن شهر اصفهان چگونه است؟
در بحث ناایمن بودن، ساختمان‌های استان اصفهان دارای دو وجه است؛ وجه اول ساختمان‌های نوساز و در حال ساخت است که باید برای تاییدیه ایمنی آن سیر قانونی و اداری خود را از نهادهایی همچون سازمان نظام مهندسی، سازمان آتش‌نشانی و شهرداری طی کنند تا بر اساس آن تأییدیه بتوان گفت آن ساختمان ایمن است.
وجه دوم ساختمان‌های قدیمی است که ساخت آن به بیش از یک دهه قبل برمی‌گردد که در شهر اصفهان این تعداد ساختمان‌ها کم نیست، این ساختمان‌ها دارای مشکلات عدیده‌ای هستند و به‌طور قطع منطبق با استانداردهای ایمنی ساختمان نیست چه‌بسا از لحاظ ایستایی هم دچار مشکلاتی هستند.
تاییدیه ایمنی ساختمان‌های قدیمی دستورالعمل جداگانه دارد و طی کارگروهی تحت عنوان «شناسایی و بررسی ایمنی ساختمان‌های آسیب‌پذیر شهر اصفهان» از این ساختمان‌ها بازدید به عمل می‌آید در این کارگروه دستگاه‌هایی همچون سازمان نظام مهندسی، شهرداری، سازمان آتش‌نشانی، مدیریت بحران استانداری اصفهان عضو هستند و نماینده هرکدام از این نهاد برای بازدید از این ساختمان‌های آسیب‌پذیر دستورالعمل لازم را صادر می‌کنند.
اما در مورد اینکه این دستورالعمل‌ها در ساختمان‌های آسیب‌پذیر استان اصفهان اجرا می‌شود باید گفت متأسفانه تعداد اندکی از ساختمان‌های آسیب‌پذیر اصفهان این دستورالعمل را اجرا می‌کنند، در واقع ساختمان‌های آسیب‌پذیر استان اصفهان توسط این کارگروه به‌خوبی شناسایی و ایرادهای ناایمن بودن آن استخراج شده است به‌عنوان نمونه مالک یک پاساژ در اصفهان این دستورالعمل به آن ابلاغ شده اما این دستورالعمل را اجرایی نکرده است و متأسفانه بازوی نظارتی هم نبوده است که صاحب آن ساختمان را الزام کند که این دستورالعمل را اجرایی کند.
بازدید از ساختمان‌های آسیب‌پذیر استان اصفهان و استخراج معایب آن برای ایمنی شدن ساختمان کفایت نمی‌کند و لازم است که دستگاه و بازوی نظارتی در این خصوص وجود داشته باشد که در صورت اجرایی نکردن دستورالعمل با آن مالک ساختمان قاطعانه برخورد و وی را ملزم به اجرای این دستورالعمل کند که متأسفانه این امر در استان اصفهان محقق نشده است.
دلیل اینکه سازمان آتش‌نشانی اصفهان از اعلام اسامی این ساختمان‌ها امتناع می‌کند، چیست؟
البته ذکر این نکته ضروری است بسیاری از ساختمان‌های آسیب‌پذیر استان اصفهان امکان اجرایی کردن دستورالعمل را ندارند و وقتی این امکان وجود نداشته باشد مردم در معرض خطر و آسیب جدی قرار دارند. از این ساختمان‌های ناایمن نمونه‌های زیادی در شهر اصفهان وجود دارد که اگر مراجع قضائی اجازه انتشار دهند، سازمان آتش‌نشانی اصفهان اسامی این ساختمان‌ها را به مردم گزارش می‌کند.
ساختمانی که مسیر فرار آن تأمین نیست، ساختمانی که اعلام سیستم اطفای حریق آن کار نمی‌کند و مهم‌تر از همه آن نقاط امنی که باید در طراحی ساختمان‌ها در نظر گرفته شود، در ساخت ساختمان لحاظ نشده است و حتی در آن ساختمان یک کپسول آتش‌نشانی برای اطفای حریق وجود ندارد ازنظر ما همه این موارد صددرصد مشکل‌ساز است و هرلحظه امکان به خطر افتادن جان شهروندان وجود دارد که در شهر اصفهان نمونه این ساختمان وجود دارد.
آیا احتمال وقوع حوادثی همچون پلاسکو و متروپل در ساختمان‌های شهر اصفهان وجود دارد؟
امیدوارم این‌گونه اتفاقات مشابه در شهر اصفهان به وقوع نپیوندد. در بحث پیشگیری از وقوع این‌گونه حوادث برای ساختمان‌های شهر اصفهان بخشی از وظایف به عهده سازمان آتش‌نشانی است اما بخش دیگر به عهده نهادهایی همچون سازمان نظام مهندسی است.
باید بررسی شود برای تاییدیه ایمنی ساختمان نظام مهندسی، مهندس ناظر این سازمان در ساختمان حضور پیدا کرده است یا خیر؟ و در نهایت باید گفت اگر تمام دستگاه‌ها و نهاده‌های متولی ایمنی ساختمان به وظایف خود به‌درستی عمل نکنند بی‌شک باید منتظر وقوع این حوادث در شهر اصفهان بود. با توجه به وضعیت ایمنی ساختمان‌های شهر اصفهان به‌احتمال زیاد حوادثی همچون پلاسکو و متروپل رخ خواهد داد.
بازار اصفهان از لحاظ ایمنی در چه وضعیتی قرار دارد؟
از دید من به عنوانِ یک آتش‌نشان بازار اصفهان فوق‌العاده ناایمن و خطرناک است این پرسش مطرح می‌شود چرا باید صبر کنیم حوادثی همچون بازار تبریز و سنندج در بازار اصفهان رخ دهد و آن‌وقت به فکر ایمن کردن بازار بیفتیم، قطعاً باید برای تأمین ایمنی بازار اصفهان اقدام اساسی کرد.
برای تأمین ایمنی بازار اصفهان باید آن را به سازمان آتش‌نشانی اصفهان سپرد تا این سازمان متر به متر پیش رود و ایمنی آن را تأمین کند. برای این اقدام نیاز است که دستور قاطع از سوی مراجع استان اصفهان صادر شود با این عنوان که هر دستورالعملی که آتش‌نشانی برای تأمین ایمنی بازار اصفهان صادر کرد، لازم‌الاجرا است.
با وجود ناایمن بودن بازار اصفهان، چرا تاکنون اقدام مؤثری در این خصوص صورت نگرفته است؟
بازار اصفهان از لحاظ ایمنی ایرادهای زیادی دارد که راهکار اول آن این است که استعلام ایمنی اصناف داخل بازار اتفاق بیفتد با وجود اینکه سازمان آتش‌نشانی اصفهان سال‌ها است که این موضوع را پیگیری می‌کند اما اداره‌های صمت و اصناف اصفهان این کار را نمی‌پذیرند یعنی زیر بار این کار نمی‌روند که هر فردی نه‌تنها در بازار اصفهان بلکه در شهر اصفهان دارای مغازه است، آتش‌نشانی از مغازه آنان رایگان بازدید کرده و دستورالعمل ایمنی برای آن‌ها صادر کند.
متأسفانه این ادارات از این اقدام امتناع می‌کنند، برداشت این اداره‌ها از قانون نظام صنفی این است که الزامی در استعلام سازمان آتش‌نشانی وجود ندارد در حالی که نظر آتش‌نشانی این است که اگر قرار است مردم از مکانی استفاده کنند باید ایمنی آن مکان رعایت شده باشد.
ایمنی بازار اصفهان این نیست که چند عدد کپسول اطفای حریق خریداری شود بلکه رعایت ایمنی به شرایط و موارد متعددی بستگی دارد هم‌اکنون اتفاقات عجیبی در بازار اصفهان در حال رخ دادن است و اگر کاربری‌های این بازار را از لحاظ ایمنی بررسی کنند، از شدت ناایمن بودن این کاربری وحشت می‌کنند به‌عنوان نمونه کاربری در بازار اصفهان وجود دارد که چند کپسول گاز در زیرزمین گذاشته و در حال طلاسازی است. چند بار باید در بازار اصفهان آتش‌سوزی اتفاق بیفتد تا مباحث ایمنی را رعایت کنیم؟.
اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان برای تأمین ایمنی بازار اصفهان چه وظایفی دارد؟
اگر شرح وظایف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را در ذیل ادارات کل آن را بررسی کنید، وظیفه حفظ، نگهداری اماکن تاریخی با میراث فرهنگی است، این اداره باید از من کارشناس آتش‌نشانی بپرسد که چه اقدامی باید برای رعایت ایمنی در بازار اصفهان انجام شود تا این سازمان راهکارها و دستورالعمل‌های لازم را به این اداره کل ارائه دهد و مهم‌تر از همه این دستورالعمل‌ها را اجرایی کند نه اینکه سقف بازار اصفهان دچار مشکلاتی است و هرلحظه امکان حادثه برای شهروندان وجود دارد اما توجهی به رفع این مشکل نمی‌کنند.
با توجه به اینکه شهر اصفهان در معرض خطر فرونشست قرار دارد، برای ایمنی ساختمان‌ها چه مواردی باید رعایت شود؟
فرونشست داستان جداگانه‌ای است، حتی اگر در شهری خطر فرونشست وجود نداشته باشد باید صفرتا صد استاندارد ساختمان‌سازی در آن شهر رعایت شود. با توجه به فرونشست‌هایی که در شهر اصفهان وجود دارد باید مباحث زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، احتمال فرونشست در مکانی که قرار است یک برج ۱۵ طبقه ساخته شود یا حتی برای ساخت یک ساختمان یک طبقه با دقت بررسی شود.
وضعیت ایمنی ساختمان‌ها در سکونتگاه‌های غیررسمی شهر اصفهان چگونه است؟
در پاسخ باید گفت ساختمان‌ها در سکونتگاه‌های غیررسمی به لحاظ ایمنی صفر هستند حتی در خود شهر اصفهان ساختمان‌هایی وجود دارد که ایمنی آن‌ها برقرار نیست چه برسد به سکونتگاه‌های غیررسمی که ساختمان آن‌ها هیچ ایمنی‌ای ندارد.
در کل با توجه به تمام موارد چند درصد ساختمان‌های شهر اصفهان، ناایمن هستند؟
بالغ بر ۹۰ درصد ساختمان‌های ناایمن شهر اصفهان قابل اصلاح هستند یعنی می‌شود آن‌ها را اصلاح کرد اما باید در نحوه استفاده از آن فکر دیگری شود وقتی ساختمانی ایستایی لازم خودش را از دست داده است باید تخریب شود اما در کنار تخریب باید به مشکلاتی که در اثر تخریب برای آن مکان و صنف‌های حاضر در آن ساختمان به وجود می‌آید، توجه کرد.
نظر شما