به گزارش خبرنگار ایمنا، ریزگرد پدیده‌ای جوی است و مجموعه‌ای متشکل از گرد و غبار، دود و دیگر ذره‌های خشک معلق در هوا است که باعث کدر شدن آسمان و اغلب کاهش دید می‌شود. خاستگاه ریزگرد آلاینده‌های صنعتی، ترافیک، آتش‌سوزی و گسترش بیابان است که در حال حاضر این پدیده، بحران استان اصفهان و برخی دیگر از شهرهای ایران محسوب می‌شود. برای شناخت پدیده ریزگرد و بررسی شرایط استان اصفهان با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
پدیده ریزگرد چیست؟
امروزه آلودگی هوا تهدید بسیار مهمی برای سلامت انسان محسوب می‌شود که در بین آن‌ها ذرات گرد و غبار از مهم‌ترین آلاینده‌ها به‌شمار می‌رود زیرا می‌تواند به سیستم تنفسی انسان وارد شود و تأثیرات مخربی بر سلامت انسان گذارد که در مناطق و استان‌های صنعتی خطر آن‌ها چندین برابر است.
چطور ریزگردها تهدیدی برای سلامتی محسوب می‌شود؟
ریزگرد به ذراتی گفته می‌شود که برای مدت‌های طولانی در هوا معلق است و قطر آن‌ها کمتر از ۵۰ میکرون است؛ این ذرات برای مدت زمان بسیاری در هوا ثابت است و همین عامل موجب جابه‌جایی بیشتر آن‌ها می‌شود؛ از طرفی معمولاً ذراتی که قطری کمتر از ۲.۵ الی ۱۰ میکرون دارد به دلیل اندازه بسیار کوچک به راحتی می‌تواند به سیستم تنفسی انسان نفوذ کند و از این‌رو ریزگردها بسیار خطرناک محسوب می‌شود. مطالعات نشان داده است که ریزگردها تأثیر بسیار مهمی در بروز بیماری‌های تنفسی و قلبی دارد.
مهم‌ترین منابع تولید و توزیع ریزگردها کدام است؟
فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی، توسعه صنایع، معدن، حمل‌ونقل و بسیاری از موارد مشابه، می‌تواند در شدت و تشدید غلظت ذرات گرد و غبار مؤثر محسوب شود. اصفهان به عنوان یکی از شهرهای پر جمعیت که بخش عمده‌ای از صنایع و معادن مهم را در خود جای داده است با این پدیده مواجه است و صنایع شهری، منابع خانگی و ترافیک مهم‌ترین منابع آلاینده این شهر محسوب می‌شود.
آیا منبع دیگری در تولید ریزگرد نقش دارد؟
بله، یکی از منابع دیگر آلودگی گرد و غبار که تحت عنوان منابع ثانویه شناخته می‌شود مرتبط با واکنش‌های شیمیایی است که در جو صورت می‌گیرد و منجر به تولید موادی مانند دی‌اکسیدسولفور، so2، اکسید نیتروژن و ترکیبات آلی فرار می‌شود؛ تمام این ذرات جزو منابع ثانویه محسوب می‌شود. متأسفانه اغلب فعالیت‌های صنعتی منجر به انتشار ذرات و گرد و غبارهای بسیاری می‌شود که حاوی عناصر بسیار سمی بوده و شرایط جو را نامطلوب کرده است.
پدیده ریزگرد در چه بخش‌هایی از اصفهان بحرانی است؟
بررسی‌هایی که پیرامون وضعیت اصفهان انجام شده است، نشان می‌دهد مناطقی از استان که دارای خاکی فقیر و بیابانی است یا مناطق دارای اراضی دستکاری شده، صنعت، معدن، زمین‌های کشاورزی رهاشده و جلگه‌های رسی است، مخصوصاً در شرق استان واحدهای بسیار حساسی در تولید گرد و غبار محسوب می‌شود که بادهای شرقی در فصول مختلف سال می‌تواند ذرات گرد و غبار را از این مراکز به نقاط مختلف استان توزیع کند.
بررسی‌های متخصصین نشان‌داده است که میزان ته‌نشینی گرد و غبارهای رسوبی در بخش شرقی منطقه اصفهان بسیار زیاد است و این نقطه به عنوان غبارخیزترین بخش اصفهان شناخته و معرفی شده است؛ البته در نواحی غربی و جنوب غربی نیز ترکیبات شیمیایی از جمله فلزات سنگین بسیار خطرناک به‌شمار می‌رود.
به طور کلی وضعیت اصفهان نسبت به بحران ریزگردها چگونه است؟
اصفهان باید مورد توجه قرار بگیرد تا پیش از تشدید بحران معضلات زیست‌محیطی این استان رفع شود. مطالعات نشان می‌دهد که منبع پوسته‌ای در شرق، وسایل نقلیه در شمال اصفهان، صنایع و معادن، سوخت‌های فسیلی، موقعیت مکانی ذوب‌آهن و فولاد در جنوب غربی، معادن گچ و آجرپزی در شرق و پتروشیمی در غرب استان منجر به ایجاد وضعیت و چشم‌انداز نامطلوبی نسبت به آینده شده است؛ بنابراین بهتر است پیش از رخ‌دادن بحران، این وضعیت را کنترل و با حساسیت بسیار از فاجعه پیش رو جلوگیری کرد.
برای مقابله با پدیده ریزگردها چه فعالیت‌هایی باید انجام داد؟
برای مقابله با گرد و غبار در این استان تنها فعالیت در شرق کافی نیست، بلکه باید فکری اساسی برای کاهش آلاینده‌های صنعتی این استان و به‌خصوص منطقه غرب، انجام شود و مناطق آلاینده باید به گونه‌ای کنترل شود که ریزگردها وارد مجموعه‌های شرقی نشود و برای اصفهان مشکل‌ساز نباشد.
به طور کلی مشکلاتی که در استان‌هایی از جمله خوزستان و حتی اصفهان مشاهده شده، نشان می‌دهد در آینده‌ای نزدیک، فعالیت‌های صنعتی و معدنی، خشکسالی و طوفان‌ها در کنار یکدیگر منجر به ایجاد وضعیتی نابسامان در اصفهان خواهد شد؛ بنابراین باید پیش از اینکه دچار بحران شویم، مراکز تأمین ریزگردها را شناسایی و نسبت به کنترل آن‌ها اقدام کنیم.
پیشنهاد شما برای رفع بحران ریزگردها در شهر اصفهان چیست؟
برای رفع بحران ریزگردها فعالیت‌های خاصی باید انجام شود که یکی از آن‌ها توجه به مناطق شرقی استان است؛ این مناطق فرسایش‌پذیری بسیاری دارد به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در صورت امکان از فعالیت‌های انسانی مخرب و دستکاری اراضی در این مناطق جلوگیری شود تا بتوانیم مانع افزایش ریزگردها شویم.
مناطق حومه شهر اصفهان نقش بسیاری در تولید گرد و غبار دارد همچنین نواحی‌ای که نخاله‌های صنعتی، معدنی و ساختمانی در آن تخلیه می‌شود باید شناسایی و پاکسازی شود؛ در صورت پاکسازی، می‌توانیم به کاهش گرد و غبارهای محلی در مناطقی مانند بهارستان، فلاورجان و مبارکه کمک کنیم.
سخن آخر...
با توجه به وضعیت خشکسالی و انفصال خاک، ریزگردها پدیده بسیار خطرناکی به‌شمار می‌رود و برای سلامت انسان بسیار مضر است. در اصفهان شرایط بسیار وخیمی از نظر فرونشست زمین و مسائل مختلف داریم که تمام آن‌ها ناشی از عملکرد نادرست در استفاده از منابع آبی و زیرزمینی و قطع جریان آب زاینده‌رود است که با کنار هم قرار گرفتن این مشکلات شاهد اتفاق دیگری تحت عنوان ایجاد کانون‌های ریزگرد هستیم که در صورت کنترل نشدن، منجر به فاجعه خواهد شد.
نظر شما