نگاهی تازه به هوشمندی شهرها

به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر هوشمند، شهرهایی که بر مبنای صفر و یک و یا به تعبیری فناوری اطلاعات ساخته می‌شوند و همه چیز در آنها کاملاً مجازی و هوشمند اداره می‌شود، به نوعی بازتاب مدیریت توسعه شهری جدید است که با رشد تکنولوژی و فناوری‌های جدید به ارتقای کیفیت‌های زندگی و رفاه حال شهروندان می‌پردازد.

به‌رغم ادبیات گسترده در مورد مفهوم شهر هوشمند، هنوز یک درک روشن و واضح و اجماع عمومی در این باره وجود ندارد و محققان محتوای متنوعی را در این رابطه پیشنهاد کرده‌اند به طوری که برخی فناوری‌های هوشمند را به‌عنوان مهم‌ترین بخش شهر هوشمند مدنظر قرار دادند و عده‌ای تعاریفی را پیشنهاد کرده‌اند که فراتر از فناوری است و بر این باور هستند که در نظر گرفتن فناوری پایان کار نیست.

شهرها باید پاسخگوی تغییرات زمینه‌ای که در آن عمل می‌کنند باشند و اینکه چه چیزی باید به‌عنوان هوشمند در نظر گرفته شود بستگی به شرایط زمینه‌ای متنوع دارد؛ در واقع راه‌حل‌های هوشمند به سادگی نمی‌تواند کپی شود و نیازمند این است که ارزش آنها برای زمینه‌های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد.

در حقیقت یک مسیر برای تبدیل شدن به هوشمند وجود ندارد و شهرهای مختلف روش‌های مختلفی را در نظر بگیرند؛ در این راستا به منظور آگاهی بیشتر از راهکارهای تحقق شهر هوشمند، حکمروایی هوشمند و اینترنتی شدن اشیا گفت‌وگویی را با وحید مهدویان، دکترای شهرسازی دانشگاه هنر و معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

احداث ساختمان‌های هوشمند چگونه می‌تواند به تحقق شهر هوشمند کمک کند؟

ساختمان‌های هوشمند را می‌توان بخشی از زیرساخت‌های هوشمند یا مؤلفه‌های مستقل شهرهای هوشمند در نظر گرفت؛ یک ساختمان هوشمند دارای سخت‌افزار، نرم‌افزار، حس‌گرها و لوازم هوشمند مختلف، برای عملیات خودکار مختلف از جمله شبکه داده، توزیع ویدئو، نظارت تصویری، کنترل دسترسی، مدیریت برق و کنترل روشنایی است.

ساختمان‌های هوشمند با ساختمان‌های سبز متفاوت است؛ ساختمان‌های سبز، ساختارهای پایدار با بهره‌وری انرژی بالا، بهره‌وری آب و کنترل محیط داخلی با هدف کاهش ردپای کربن و فراهم آوردن عملکرد بهینه انرژی هستند در حالی که ساختمان‌های هوشمند مفهومی بسیار بزرگ‌تر از ساختمان‌های سبز است.

ساختمان‌های هوشمند به‌راحتی می‌توانند به ساختمان‌های دیگر، مردم و فناوری، محیط جهانی و شبکه‌های هوشمند متصل شوند و به‌طور مؤثری از دانش موجود در خارج از دیوارها و پنجره‌های خود استفاده کنند؛ به‌عنوان مثال، شبکه هوشمند می‌تواند توسط ساختمان‌های هوشمند استفاده شود که در این سناریو، ساختمان هوشمند می‌تواند به‌راحتی با تقاضای انرژی خود و شبکه مشارکت کند تا از انرژی کارآمد و کم‌هزینه استفاده کند.

استفاده از اینترنت اشیا راه‌حل‌های یکپارچه‌ای ارائه می‌دهد که می‌تواند مقادیر زیادی از داده‌ها را پردازش و تجزیه و تحلیل کند که این امر، بهره‌وری عملیاتی و انرژی ساختمان‌های هوشمند را به حداکثر خواهد رساند؛ از مزایای ساختمان‌های هوشمند می‌توان به مواردی همچون تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها برای بهره‌وری بالا و عملیات کم‌هزینه، استفاده بیشتر از منابع، کاهش سرمایه و ساختار هزینه عملیاتی، شناسایی ریسک و مدیریت و پایداری اشاره کرد.

کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در دست‌یابی به شهر هوشمند چگونه است؟

فناوری نقش مهمی در تبدیل یک شهر معمولی به یک شهر هوشمند دارد و شهرهای مدرن به علت تکامل سریع فناوری، هوشمندتر می‌شوند؛ به‌وسیله تحلیل داده‌های عظیم و قابل دسترس، می‌توان مسائل را پیش‌بینی کرد، از پیدایش آنها جلوگیری به‌عمل آورد یا اثرات آنها را کاهش داد که در اینجا داده‌های بزرگ، به کمک شهرها می‌آیند.

مولفه‌ها و ابزارهای گوناگون برای تسهیل تصمیم‌گیری درست و منطقی، با هم ارتباط برقرار می‌کنند. شهرهای هوشمند، برای افزایش پایداری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان باید فناوری اطلاعات و ارتباطات را استخراج کنند و در واقع، فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از راهبران ضروری ابتکار عمل شهر هوشمند است.

هم‌افزایی فناوری اطلاعات و ارتباطات، پایداری و کیفیت زندگی به‌طور کامل چشم‌انداز زندگی شهری را تغییر و مدیریت و کارکرد درست شهرها را افزایش می‌دهد. در شهرهای هوشمند همه اجزای شهر به شبکه وصل خواهد شد، به آن معنا که شبکه‌ها نه تنها به سرعت بالا، قابلیت اطمینان بالا، در دسترس بودن و سایر ویژگی‌های مورد نیاز شبکه‌های امروزی نیاز دارند، بلکه باید الزامات جدید از جمله اتصال به انواع مختلف دستگاه‌ها، شبکه‌های حامل کارآمد، انعطاف‌پذیری در پشتیبانی از دستگاه‌ها و خدمات جدید، مقرون به‌صرفه برای ارائه خدمات با قیمت مناسب و توجه به محیط را برآورده سازد.

برای برآورده کردن این نیازهای دشوار، تحقیق و توسعه فناوری‌های IP مبنا یا پروتکل اینترنت، فناوری ارتباطات بی‌سیم قابل اعتماد و فناوری‌های مجازی‌سازی شبکه ضرورت دارد. پذیرش مناسب‌ترین فناوری‌های ارتباطی، باید یکپارچه کردن طیف گسترده‌ای از خدمات در شهرهای هوشمند را ممکن سازد.

آیا "حکمروایی هوشمند" برای رسیدن به شهر هوشمند لازم است؟

حکمروایی یک چالش بزرگ برای اجرای شهر هوشمند است؛ شفافیت محدود، پاسخگویی پراکنده، تقسیمات نابرابر شهر و نشت منابع، برخی از خصوصیات حکمروایی منظم است و حرکتی از این نوع حکمروایی به سمت حکمروایی دیجیتال یا الکترونیکی، برای اداره مؤثر و کارآمد شهرهای هوشمند ضروری است.

حکمروایی هوشمند شامل مشارکت سیاسی و فعال، خدمات شهروندی و استفاده هوشمندانه از دولت الکترونیک است. برخی از صاحب‌نظران فهرستی از عوامل موفقیت و چالش‌های ابتکار عمل دولت الکترونیکی را ارائه داده است که می‌تواند به حکمروایی شهر هوشمند تعمیم داده شود، زیرا بیشتر ابتکارات شهر هوشمند نیز توسط دولت‌ها هدایت می‌شود و از فناوری برای خدمت‌رسانی بهتر به شهروندان استفاده می‌شود.

دولت الکترونیک را می‌توان به‌عنوان ابتکاری برای بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری عمومی و حکمروایی عمومی تبیین کرد، زیرا پایه و اساس آن مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

حکمروایی الکترونیک به شهروندان کمک می‌کند تا در تمام این جنبه‌ها، مشارکت جامع داشته باشند؛ اینترنت پرکاربردترین کانال ارتباطی برای بسیاری از افراد است و به این ترتیب شهرها می‌توانند از آن برای شناسایی نیازها و خواسته‌های گروه‌های هدف مختلف استفاده کنند و به بهترین شکل به آنها بپردازند.

فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند فرآیندهای دموکراتیک را تقویت کند و فرصت‌های تعامل افراد و جوامع با دولت را افزایش دهد. اینترنت مشارکت بیشتر را امکان‌پذیر می‌کند، زیرا محدودیت‌های ایجاد شده توسط جغرافیا، ناتوانی‌ها یا عوامل دیگر را بی اثر می‌سازد؛ همچنین امکان دسترسی به اطلاعات توسط افراد و گروه‌هایی را که در گذشته در آنها گنجانده نشده بود، فراهم می‌کند.

حکمروایی هوشمند ویژگی مهم شهر هوشمند است که مبتنی بر مشارکت شهروندان و شراکت‌های خصوصی و عمومی و متکی به اجرای زیرساخت‌های حکمروایی هوشمند است که یکپارچگی خدمات، همکاری، ارتباط و تبادل را تسهیل می‌کند.

اینترنتی شدن اشیا چیست و در تحقق شهر هوشمند چه کاربردی دارد؟

هسته اصلی اجرای شهر هوشمند، اینترنتی شدن اشیا است. به عبارت دیگر، اینترنتی شدن اشیا ستون فقرات فنی شهرهای هوشمند است.

اینترنتی شدن اشیا به مجموعه‌ای از فناوری‌ها برای دسترسی به داده‌های جمع‌آوری شده توسط دستگاه‌های مختلف از طریق شبکه‌های اینترنتی بی‌سیم و سیمی گفته می‌شود؛ به سخن بهتر، اشیا با هویت و شخصیت‌های مجازی در فضاهای هوشمند هستند که با استفاده از رابط‌های هوشمند برای ارتباط و برقراری ارتباط در چارچوب اجتماعی، پزشکی، محیطی و کاربران، مفید هستند.

استفاده از تلفن‌های هوشمند، کنتورهای هوشمند، حسگرهای هوشمند و شناسایی فرکانس رادیویی، چارچوب اینترنتی شدن اشیا را در شهرهای هوشمند تشکیل می‌دهد و این چارچوب از مؤلفه‌های مختلفی از جمله الکترونیک، حسگرها، شبکه‌ها، سیستم عامل و نرم‌افزار تشکیل شده است.

اینترنتی شدن اشیا شبکه‌ای از اشیا بهم پیوسته شامل رایانه‌ها، تلفن‌های هوشمند، حسگرها، محرک‌ها، دستگاه‌های پوشیدنی، خانه‌ها، ساختمان‌ها، سازه‌ها، وسایل نقلیه و سیستم‌های انرژی است.