به گزارش خبرنگار ایمنا، استفاده و مصرف مواد توهم زا موجب بروز عوارض جبران‌ناپذیری بر جسم و روان فرد مصرف کننده می‌شود و ترک غیراصولی آن دارای عوارضی به مراتب شدیدتر است. امروزه میزان مصرف مواد مخدر توهم زاد در بین نوجوانان و جوانان رو به افزایش است و نوجوانان از آسیب پذیر ترین قشرهای جامعه در برابر این مواد هستند که تأثیرات مخربی بر مغز آنان می‌گذارد.
چرا نوجوانان به مصرف مواد استنشاقی روی می‌آورند؟
مواد استنشاقی به‌طور مجاز، ارزان و به آسانی قابل وصول هستند و به راحتی در دسترس نوجوانان قرار می‌گیرند. این سه عامل به مصرف بالای مواد استنشاقی بین جوانان و افرادی که از لحاظ مالی وضعیت خوبی ندارند، کمک می‌کند. اغلب مصرف‌کنندگان مواد استنشاقی را نوجوانان تشکیل می‌دهند و حدود ۲۰ درصد مراجعین به مراکز فوریت‌های مواد، زیر ۱۸ سال دارند. مصرف مواد استنشاقی بین نوجوانانی شایع‌تر می‌باشد که پدر و مادر یا خواهر و برادر بزرگ‌تر از خود دارند که مصرف‌کننده مواد اعتیادآوراست. مصرف مواد استنشاقی در نوجوانانی که مبتلا به اختلالات رفتاری، اختلال سلوک و شخصیت ضداجتماعی هستند، شایع‌تر است.
تأثیرات مخرب مواد مخدر روی مغز نوجوانان
افراد زیادی در مورد محیط اطراف و عملکرد مغز بعد از استفاده از مواد مخدر کنجکاو هستند. به همین دلیل مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها تحقیقاتی در این زمینه انجام داد. آنها تحقیقات و آزمایشاتی را بعد از استفاده از مواد مخدر انجام دادند تا ببیند که برای مغز افراد چه اتفاقی می‌افتد. سپس در مورد این نوجوانان سوالاتی شامل موارد زیر پرسیده شد.
مواد توهم زا چه مدت در بدن مصرف‌کننده باقی می‌مانند؟
شروع اثر LSD در یک ساعت روی می‌دهد، در دو تا چهار ساعت به اوج می‌رسد و ۸ تا ۱۲ ساعت دوام می‌یابد. مدت زمان تأثیر مس کالین ۱۰ تا ۱۲ ساعت و سی لوس بین نیز چهار تا شش ساعت است. این مواد بعد از گذشت ۲۴ ساعت تقریباً به طور کامل از بدن دفع می‌شوند، اما اثرات روانی آنها ممکن است روزها، هفته‌ها و یا ماه‌ها پس از آخرین مصرف اتفاق بیفتد. اثرات کوتاه مدت PCP، سه تا شش ساعت طول کشیده و گاهی جای خود را به حالت افسردگی خفیفی می‌دهد که ضمن آن فرد تحریک‌پذیر، بدبین و ندرتاً ستیزه‌جو می‌گردد.
آثار مواد ممکن است چندین روز طول بکشد. گاهی رفع کامل آثار نشئگی با PCP یک تا دو روز دوام می‌یابد. نیمه عمر PCP در انسان حدود ۲۰ ساعت است، اما آزمایشات لابراتواری نشان می‌دهد که ممکن است پس از گذشت یک هفته از مصرف، هنوز وجود PCP در خون یا ادرار فرد قابل تشخیص می‌باشد.
آیا مصرف مواد استنشاقی ممکن است به اعتیاد به آن منجر شود؟
اکثر افراد مواد استنشاقی را برای مدتی کوتاه مورد استفاده قرار می‌دهند و الگوی مصرف دراز مدت که به وابستگی و سوء‌مصرف منجر شود پیدا نمی‌کنند. اکثر دانشمندان بر این عقیده‌اند که بدن نسبت به مواد استنشاقی نیز تحمل پیدا می‌کنند یعنی به مرور زمان فرد ناچار است میزان بیشتری مواد مصرف کند تا بتواند همان اثرات قبلی را تجربه کند. تحقیقات راجع به وابستگی و اعتیاد جسمانی به این مواد هنوز ادامه دارد، اما احتمال وقوع وابستگی روانشناختی به مواد استنشاقی وجود دارد.
اغلب اثرات مصرف مواد استنشاقی پس از گذشت چند دقیقه از بین می‌روند، اما بسته به روش مصرف این مواد ممکن است برخی از آنها تا ساعت‌ها دوام داشته باشند. در اغلب مصرف‌کنندگان، وابستگی به مواد استنشاقی ایجاد نمی‌شود، اما در صورت مصرف مزمن این مواد فرد ممکن است با کنار گذاردن مصرف، دچار حالت‌هایی شبیه به آن‌چه که در بیهوشی عمومی تجربه می‌شوند، گردد. این حالت خماری ممکن است چند روز طول بکشد و با علائم زیر همراه است:
لرزش
سردرد
تهوع
استفراغ
دردهای شکمی خفیف
از دست دادن اشتها
خستگی
گرفتگی عضلانی
در صورت مصرف مواد توهم زا چه اتفاقی می‌افتد؟
مواد توهم‌زا خیلی سریع از سیستم گوارش جذب خون شده و خود را به مغز فرد رسانده و اثرات خود را اعمال می‌کنند. توصیف آثار روانشناختی مواد توهم‌زا دشوار است، زیرا آنها بسیار ذهنی هستند و با توجه به فرد و انتظارات او از ماده مصرفی و تجربه‌ای که از آن دارد، متفاوت است. بنابراین چون اثرات توهم زاها از فردی به فرد دیگر متفاوت است، برای فرد قابل پیش‌بینی نیست که خودش پس از مصرف توهم‌زاها چه حالتی پیدا خواهد کرد.
ممکن است شخص کنترل رفتارهای خود را از دست داده و با حالت پرخاشگرانه، تکانشی و یا خصمانه دست به کارهایی بزند که بعد از انجام آنها پشیمان شود و یا ممکن است اصلاً به‌خاطر نیاورد که چنین رفتارهایی از وی سر زده است، اثرات LSD غیرقابل پیش‌بینی هستند و بسته به شخصیت، خلق و انتظارات فرد و محیطی که در آن مواد مصرف می‌شود، متفاوت خواهند بود. معمولاً اثرات اولیه مصرف بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه ظاهر می‌گردند.
فرد معمولاً پس از مصرف LSD یک “پرواز” یا “تریپ” را تجربه می‌کند که ممکن است این تریپ دارای جنبه‌های خوب و یا بد باشد. گاهی فرد ممکن است تجارب روانی لذت‌بخشی داشته باشد و به درک و بینش عمیقی دست یابد.
مواد استنشاقی چه اثراتی روی مغز می‌گذارند؟
مطالعات صورت گرفته روی حیوانات و انسان‌ها نشان می‌دهد که مواد استنشاقی غلاف سلول‌های عصبی که میلین نام دارد، را از بین ببرند. وقتی این غلاف از بین می‌رود، علائمی شبیهبه بیماری ام اس ظهور می‌کنند. وقتی غلاف میلین سلول‌های عصبی تخریب می‌شود، انتقال پیام‌های عصبی از طریق آن مختل می‌گردد که منجر به گرفتگی ماهیچه‌ها و لرزش شده و احتمال دارد که به کارکردهای اساسی بدن مثل راه رفتن، خم شدن و یا صحبت کردن آسیب وارد شود. همچنین سلول‌های عصبی بخشی از مغز به نام هیپوکامپ در اثر مصرف مزمن مواد استنشاقی صدمه می‌بینند، چون اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند.
هیپوکامپ وظیفه کنترل اعمال مربوط به حافظه را بر عهده دارد، بنابراین فردی که به‌طور مستمر در معرض این مواد قرار می‌گیرد ممکن است در یادگیری چیزهای جدید و به‌خاطر آوردن چیزهای آشنا دچار مشکل شده و یا از اداره کردن یک بحث ساده نیز ناتوان باشد. آسیب‌های سلول عصبی در قشر مخ می‌توانند بر توانایی حل مسائل و طرح‌ریزی در فرد اثر منفی بگذارد. در صورتی که این اتفاق در مخچه نیز رخ دهد فرد از کنترل حرکاتش ناتوان شده و در تعادل و هماهنگی حرکتی با مشکل مواجه می‌شود.
اگر فردی بخواهد مصرف مواد استنشاقی را ترک کند، چه باید بکند؟
اغلب مصرف‌کنندگان مواد استنشاقی را نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله تشکیل می‌دهند و در عین حال که بیشتر آنها این مواد را به‌صورت تفریحی و گهگاهی مصرف می‌کنند، برخی در اثر مصرف مزمن مواد استنشاقی به آنها وابسته می‌شوند. مدیریت کسانی که سوء‌مصرف مواد استنشاقی دارند یا به آنها وابسته‌اند، پیچیده و مستلزم یک رویکرد جامع و چند جانبه می‌باشد. پزشکان عمومی، معلمان، مشاوران مدرسه و والدین می‌توانند نقش اساسی در ارزیابی و تشخیص این مشکل در نوجوانان داشته و آنها را برای مراجعه به مراکز تخصصی ترک اعتیاد راهنمایی و یاری نمایند. این مراکز با برخورداری از پرسنل مجرب می‌توانند درمانی جامع برای فرد طراحی کرده و در جنبه‌های مختلف ترک (دارو درمانی، سم زدایی سریع و سم زدایی فوق سریع، حمایتی، شناختی رفتاری، پیشگیری از عود) از طریق خدمات درمان اعتیاد به او کمک کنند.
به این منظور ممکن است جلسات درمانی خدمات روانشناسی و مشاوره، روانکاوی اعتیاد و درمان روانشناختی رفتاری برای افراد ترتیب داده شود که او بتواند مشکلات خود را با درمان‌گر، والدین یا سایر اعضای خانواده و یا دیگر افرادی که تجربه مشابه داشته‌اند در میان بگذارد.
آموزش مراقبت از سلامتی و خطرات و عواقب مصرف مواد در این دوره از اهمیت به‌سزایی برخوردار است که ممکن است با سایر مشاوره‌ها، مثل مشاوره برای چگونه گذراندن اوقات فراغت همراه شود. آموزش مهارت‌های زندگی و نحوه مقابله با استرس‌ها نیز مهم است که باید به آن پرداخته شود. فردی که به مواد استنشاقی وابسته است، باید اطمینان یابد که علائم دوران ترک زودگذر هستند و حداکثر چند هفته تلاش می‌تواند آنها را برای همیشه از دام اعتیاد به این مواد نجات دهد. ترک مواد استنشاقی نیاز به حمایت‌های روانی و جسمانی دارد و حتماً باید تحت نظر مشاورین و روان‌پزشکی انجام بگیرد.
راه‌های تشویق فرد معتاد به ترک مصرف مواد
مصرف مواد اعتیاد آور مشکلی جدی به حساب می‌آید و دریافت کمک به شیوه‌ای صحیح امری حیاتی و ضروری است، هرچند کمک به فردی که نمی‌خواهد درمان شود بسیار سخت است.
حمایت از کسی که کمک را نمی‌پذیرد
اعتیاد بیماری و اختلال جدی است، مشاهده دوست یا عزیزی در خانواده که گرفتار اعتیاد شده است بسیار دشوار و دلهره آور است، هرچند شما به تنهایی نمی‌توانید به آن شخص کمک کنید ولی می‌توانید او را برای رسیدن به سلامت کامل حمایت و راهنمایی کنید، اما اگر آن شخص کمک و همراهی شما را نخواهد چه باید کرد، در ادامه به چند روش اشاره می‌کنیم:
اول خودتان قبول کنید
اگر خودتان هنوز در مرحله انکار این مشکل هستید نمی‌توانید به او کمک کنید. برای بسیاری از افراد پذیرفتن این مسئله که مشکل آنها تا این حد جدی و آزار دهنده شده بسیار سخت است، با پذیرفتن و هضم این مشکل می‌توانید همراه و حمایت کننده مناسب برای آن فرد معتاد در خانواده باشید.
مطالعه و تحقیق کنید
برای اینکه به موضِع خود در قبال فرد معتاد اعتبار ببخشید باید در مسائل پزشکی فرد مداخله کنید، اگر ندانید که عزیزتان با چه مشکلات جسمی و روحی مواجه است نمی‌توانید به او کمک کنید و درک او برای شما بسیار دشوار می‌شود، تحقیق کنید مخصوصاً درباره مواد مخدری که عزیزتان مصرف می‌کند و اثرات ان را بشناسید تا درک بهتری از وضعیت او داشته باشید.
وضعیت را تحلیل کنید
اعتیاد مراحل مختلفی دارد و تعیین وضعیت و مرحله اعتیاد فرد مهم است، گفت و گوی رو در رو با شخص و بیان اینکه خیلی وقت است به مواد وابسته شده فرق دارد. اگر شما بتوانید مشخص کنید که آن فرد در کدام مرحله اعتیاد است برای او بسیار مفید خواهد بود و به برنامه ریزی صحیح ترک اعتیاد آن کمک بزرگی می‌کند.
با اقدامات پزشکی شروع کنید
کسی که درگیر اعتیاد باشد دچار اختلالات متعدد روانی و جسمی می‌شود، به او شرکت در جلسات درمانی به‌صورت منظم را پیشنهاد دهید و از قبل به پزشک درباره اعتیاد عزیزتان اطلاع دهید تا پزشک بهتر مشکل را تشخیص دهد و دلیل اصلی بهانه جویی فرد را متوجه شود. پزشک می‌تواند اقداماتی را پیشنهاد کند که برای فرد معتاد روشن کننده وضعیتش باشد، در بسیاری از موارد اگر کسی خارج از دایره خانواده مشکل را تشخیص دهد برای معتادان بسیار اثر بخش‌تر خواهد بود.
متوقف کردن حمایت مالی معتاد
اگر تا قبل از این همیشه برایتان سوال بود که این مقدار پول را برای چه کاری نیاز دارد یا برای چه کاری می‌خواهد حالا به جواب خود رسیده‌اید. اگر یک بررسی عمیق انجام دهید به شما نشان می‌دهد که همیشه از اعماق قلب می‌دانستید یک جای کار می‌لنگد و نهایتاً باید بپذیرید که شما تأمین کننده مالی فرد معتاد بودید.
بعضی از افراد نمی‌خواهند باور کنند که خودشان تأمین کننده اصلی فرد معتاد هستند، یا فرد معتاد آنها را برای تأمین هزینه‌ها تحت فشار قرار داده است. یکی از راه‌های کمک به فرد معتاد قطع تأمین مالی است. برای این کار دلایل موجهی بیاورید اگر شخص معتاد احساس کند همه به او پرخاش می‌کنند امکان دارد برای چند روز ناپدید شود این موضوع می‌تواند نگران کننده باشد به هر حال باید از پرداخت پول به فرد معتاد پرهیز کنید.
از او حمایت کنید
بدون هیچ توضیحی بگذارید فرد معتاد بفهمد که شما از او حمایت می‌کنید و پشت او را خالی نمی‌کنید. باید به او نشان بدهید که قصدتان کمک کردن بدون جنجال و هیاهو است. اگر شما پیوسته یک سطح حمایتی را به فرد معتاد نشان دهید او نیز به حمایت و کمک شما پاسخ خواهد داد و خیلی زود راجع به اعتیاد خود با شما صحبت می‌کنند و برای حل این مشکل از شما کمک می‌خواهد. با این کار تمام مراحل آسان‌تر خواهد شد.
به فرد معتاد احساس گناه ندهید
اتمام حجت کردن را با احساس گناه دادن به فرد و مقصر دانستن یکی نکنید، به هیچ وجه نباید او را با احساس گناه وادار به ترک کنید. عباراتی مانند «چطور تونستی با من این کارو بکنی» یا هر عبارتی که به فرد معتاد احساس گناه بدهد تأثیر منفی خواهد داشت.
ارزیابی اقدامات قبلی
اگر همه اقداماتی که انجام داده‌اید شکست خورده است، اولین راه ادامه و تمام کردن تلاش‌هایتان است تا بتوانید عزیزتان را از دام اعتیاد نجات دهید، همچنین او به توجه و حمایت نیاز دارد. اقدامات قبلی خود را ارزیابی کنید. شما بهتر می‌توانید تعیین کنید که آیا تلاشتان در بهبودی او اثربخش بوده یا باید برنامه دیگری را در پیش بگیرید.
مداخله یا اتمام حجت
تنها گزینه باقیمانده برای شما مداخله یا اتمام حجت است. این کار برای دو طرف سخت خواهد بود و همیشه در ذهن فرد معتاد به عنوان نقطه‌ای مهم ثبت خواهد شد. شاید اتمام حجت شما از نظر عاطفی او را تحت تأثیر قرار دهد ولی فوایدی که اتمام حجت کردن دارد بسیار مهم است.
با اتمام حجت کردن با فرد معتاد این فرصت پیش می‌آید تا خانواده نگرانی و رنجی که کشیده با شیوه‌ای سالم بیان کند.
با اجبار و مجبور کردن فرد معتاد، او نمی‌تواند مسیر سلامت و بهبودی را طی کند، حتی اگر مجبور به استفاده از قوه قهریه و اتمام حجت کردن شدیم فرد باید با خواست، میل و رضایت خود به مرکز ترک اعتیاد مراجعه کند.
نظر شما