به گزارش خبرنگار ایمنا، علی‌محمد طهماسبی دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور، اظهار کرد: از یک سال و نیم پیش نسبت به تهیه یک برنامه عمل منطقه‌ای و همچنین دو برنامه عمل زیرمنطقه‌ای برای مدیریت کانون‌های گرد و خاک در خارج از مرزهای کشور اقدام شد و از طریق کشورهای همسایه با وزارت امور خارجه به اشتراک گذاشتیم.
وی افزود: با توجه به اینکه بیشترین پدیده‌های گردوخاک در کشورهای عراق و سوریه رخ می‌دهند و استان خوزستان و برخی نواحی غربی کشور از آنها تأثیر می‌پذیرند، کارگروه تخصصی ملی با رویکرد نحوه همکاری با این کشورها برگزار شد.
دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور تصریح کرد: از هشت کانون بزرگ گرد و خاک به وسعت حدود ۲۷۰ میلیون هکتار در اطراف ایران، پنج کانون در کشورهای همسایه و غیرهمسایه حاشیه خلیج فارس قرار دارند که در گام اول با توجه به روابط دیپلماتیک خوبی که با برخی از این کشورها داریم، مقرر شد با یک دستور کار سه جانبه شامل کشورهای ایران، عراق و سوریه کارهای مقابله با این پدیده را آغاز کنیم.
وی به اقدامات بیش از یک دهه اشاره کرد و گفت: در این زمینه دو مسئله مورد توجه قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که وجود سازمان‌های بین‌المللی متولی و همچنین وجود یک ساختار مالی مشخص سبب شده مسائل برون مرزی را با چالش مواجه و از رسیدن به نتیجه مطلوب جلوگیری کند.
طهماسبی اضافه کرد: براساس این کارگروه مقرر شد کنوانسیون‌های زیست محیطی به ویژه کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و تنوع‌زیستی برای رفع مشکل گردوخاک همکاری کنند.
وی افزود: مذاکره‌ای با نماینده مقیم سازمان ملل در ایران انجام و مقرر شد آنها به عنوان چتر، نقش بین‌المللی خود را در زمینه مقابله با پدیده گردوغبار ایفا کنند، ضمن اینکه جمهوری اسلامی ایران در سه سال متوالی این موضوع را به سازمان ملل پیشنهاد کرده و مورد تصویب مجمع عمومی نیز قرار گرفته است.
۴۰ درصد از سمندرهای ایران در معرض خطر انقراض هستند!
در روزهای اخیر تصاویری از جاده‌کشی در شمال شهر دزفول پخش شده که این تصاویر نشان از تخریب گسترده زیستگاه سمندر لرستانی دارد. کارشناسان محیط زیست معتقدند که قرار گرفتن جاده جدید در فاصله ۱۰۰ متری با زیستگاه سمندر، منجر به نابودی جمعیت این گونه در منطقه مذکور خواهد شد. احداث این جاده موقتاً و تا زمان هماهنگی با اداره کل محیط زیست استان متوقف شده است.
باربد صفایی کارشناس تنوع‌زیستی در این باره، اظهار کرد: گونه‌های مختلفی از سمندرهای آسیایی و حتی سمندرهای اروپایی در جنگل‌های هیرکانی و جنگل‌های البرز زندگی می‌کنند. تنوع گونه‌های مختلف سمندر در کشور ما زیاد است و در واقع ۳۲ درصد از کل تنوع‌زیستی دوزیستان در کشور ما به این جانور تعلق دارد. در کشور ما ۲۲ گونه دوزیست زندگی می‌کنند که از این مقدار شش گونه و دو زیرگونه متعلق به سمندر است.
وی ادامه داد: بر خلاف تنوع وسیع گونه‌های سمندر در ایران، جمعیت آنها در کشور ما به شدت تهدید می‌شود و ۴۰ درصد از انواع سمندرهایی که در کشور زندگی می‌کنند، در معرض خطر انقراض هستند. در کشور ما ۲۲ گونه دوزیست زندگی می‌کنند که از این مقدار شش گونه و دو زیرگونه متعلق به سمندر است. حدود ۱۱ سال است که کشور ما به شکل جدی به حفاظت از جمعیت سمند پرداخته است و قبل از این به ندرت به سمندر پرداخته می‌شد.
این کارشناس تنوع‌زیستی درباره اصلی‌ترین تهدید این گونه گفت: تعارضات انسان به زیستگاه این گونه از طریق جاده‌کشی، احداث صنایع، سدسازی و … از اصلی‌ترین تهدیدات این گونه هستند و خطر این تهدیدات زمانی افزایش پیدا می‌کند که این پروژه‌ها بدون دریافت مجوزهای زیست محیطی انجام می‌شود.
لایروبی کانال‌ها وضعیت "خلیج گرگان" را وخیم‌تر می‌کند!؟
به منظور نجات "خلیج گرگان" از خشک شدن کامل، مقرر شده است تا سازمان بنادر و کشتیرانی دو کانال آشوراده و چوپوقلی که ارتباط‌دهنده خلیج گرگان هستند را با تخصیص اعتبار ۵۰۰ میلیارد تومان، لایروبی کند تا ارتباط آب خزر با خلیج گرگان بیشتر شود اما این طرح با مخالفت بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست شده و متخصصان این طرح را علاج کار خلیج گرگان نمی‌دانند!
راضیه لک؛ رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی اظهار کرد: خلیج میانکاله، خلیج گرگان و شبه جزیره میانکاله که در قسمت شمالی آنها دریای کاسپین قرار دارد، یک مجموعه متصل و یک اکوسیستم جداناشدنی است، اتفاقی که در اطراف این منطقه در حال رخ دادن است، به همین دلیل نوسانات و بالا و پایین رفتن سطح آب کاسپین، تأثیر زیادی بر سواحل کم‌شیب دارد و موجب می‌شود تا مرتباً ساحل گسترش پیدا کند.
وی افزود: در حال حاضر به دلیل اینکه سطح آب دریای کاسپین عقب آمده و به نظر می‌رسد که ارتباط آب با خلیج گرگان محدود شده است اما نکته این است که حتی اگر آب ارتباط ضعیفی نیز با خلیج داشته باشد، آبی که در دریای کاسپین هست به یک اندازه با خلیج گرگان مبادله می‌شود و این طور نیست که اگر لایروبی انجام شود، مقدار ورودی آب به خلیج نیز بیشتر شود! اگر ارتباطات دریای خزر و خلیج گرگان را افزایش دهیم، هیچ تغییری در تراز آب خلیج گرگان ایجاد نخواهد داشت و در نتیجه لایروبی کانال‌ها بر افزایش تراز آب خلیج گرگان هیچ تأثیری ندارد.
رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ادامه داد: موردی که در رابطه با آن شک و شبه وجود دارد این است که زمانی که ما لایروبی را انجام می‌دهیم و ارتباط خزر با خلیج گرگان را بیشتر می‌کنیم، از آنجا که جهت جریان‌های دریای خزر در بخش جنوب شرقی، شیبدار و به سمت کانال آشوراده و چوپوقلی است، افزایش ارتباط آب دریا با خلیج گرگان با توجه به جهت جریان می‌تواند باعث شود تا رسوب بیشتری به خلیج گرگان وارد شود.
وی توضیح داد: از آن‌جایی که جریان در خلیج گرگان، افقی و از شرق به غرب است و شدت زیادی ندارد، این خلیج قادر نیست رسوب را به سمت دریای خزر پس بزند و بنابراین بیشتر شدن ارتباط آب دریای با خلیج گرگان سبب ورود رسوب بیشتر به خلیج گرگان خواهد شد؛ زمانی که رسوب بیشتری وارد خلیج گرگان شود، عمق خلیج با سرعت بیشتری کم می‌شود و سرعت خشک شدن این خلیج بیشتر می‌شود که این مورد نهایتاً منجر به نابودی کامل اکوسیستم این منطقه خواهد شد!
لک درباره راهکارهای جایگزین برای احیای خلیج گرگان گفت: اگر قرار است که لایروبی انجام شود بهتر است که این لایروبی به جای کانال‌ها بر روی قسمت‌های خشک و کم‌آب خلیج گرگان انجام شود؛ اگر بتوانیم ورود رسوب از خزر به خلیج را نیز کاهش دهیم، می‌توانیم سرعت خشک شدن خلیج را به تأخیر بیندازیم؛ مورد دیگر رسوبات بادی در این منطقه است که باید این رسوبات را در نزدیکی بخش جنوبی میانکاله کنترل کنیم و تله‌گیرهای رسوبی را در نقاط اتصال آب دریای خزر به خلیج گرگان نصب کنیم.
رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی خاطرنشان کرد: راهکار ارائه شده مبنی بر لایروبی کانال‌ها، مشکل تردد کشتی‌ها در بنادر منطقه را حل می‌کند اما در حل مشکل محیط زیست خلیج گرگان هیچ تأثیر مثبتی ندارد.
فعال شدن گروه‌های پارلمانی برای مقابله با پدیده گرد و غبار
سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: از سال ۸۷ هشدارهای بین‌المللی و داخلی در مورد بروز فاجعه با محوریت گردوغبار به کشور ما اعلام و اگر برنامه‌ریزی درستی انجام می‌شد، شاید امروز شاهد بحران روز جمعه تهران یا ایام عید ۱۴۰۱ در ایلام و کرمانشاه نبودیم. البته اینکه علت بسیاری از بحران‌های گرد و غبار مربوط به تغییر اقلیم و خشکسالی است و برنامه‌های سازگاری با خشکسالی باید دیده می‌شد نیز مهم است.
وی افزود: نوع برخورد و مواجهه با مسئله ریزگردها و گرد و غبار و اقداماتی که دستگاه‌ها باید داشته باشند از دو دسته هستند و شاید جنس اقدامات با هم متفاوت باشد، برخی دستگاه‌ها موظف هستند اقدامات پیشگیرانه را داشته باشند و دنبال کنند که متأسفانه به این موضوع کمتر توجه شده است.
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بسیاری از فعالان، متخصصان و مردم مسئله گرد و غبار و وقوع آن را به پروژه‌های توسعه‌ای کشورهای شرق و غرب نسبت می‌دهند و ما هم نمی‌توانیم آن را انکار کنیم اما وقتی به وزارت امور خارجه مراجعه می‌کنیم که چقدر توانستید در مورد این مسائل وارد مذاکره شوید و حقوق جمهوری اسلامی ایران را استیفا کنید و همچنین اثرات این پروژه‌ها بر کشور چه میزان است، پاسخی ندارند. متأسفانه در این وزارتخانه اطلاعات، خوراک و محورهای تخصصی که باید بر روی کشورها اثر بگذارد وجود ندارد.
وی توضیح داد: دو دستگاه خاص موظف هستند دست وزارت خارجه را در مذاکرات پر کنند؛ هر چند به عملکرد این وزارتخانه هم نقد داریم و انگیزه دستگاهی وزارت خارجه را در حال حاضر و هشت سال گذشته ندیدیم و وقتی به بخش مربوطه مراجعه می‌کنیم که آیا با این کشورها صحبت کردید که پروژه‌های آنها چه تأثیری بر محیط‌زیست جمهوری اسلامی بر جای می‌گذارد، می‌گویند دستمان خالی است و در این رابطه کوتاهی انجام شده چون انگیزه دستگاهی و سیستمی وجود ندارد نه فردی.
رفیعی تأکید کرد: همه جای دنیا علیه کشور ما به هر طریقی فعالیت می‌کنند؛ در این رابطه چقدر توانستیم به مسائلی که بر محیط زیست و تغییرات اقلیم آمده ورود کنیم، همه متخصصان امر می‌دانند که اثرات مربوط به تصمیم‌گیری‌های جهانی در حوزه اقتصاد محیط زیست به سبب جایگاه و شرایط اکولوژی جمهوری اسلامی بسیار تأثیرگذار است اما ما اقدام مناسبی در این مورد نداشتیم.
وی ادامه داد: اگر شرایط به همین منوال پیش برود اسامی دو دستگاه را به مردم اعلام خواهیم کرد؛ بسیار ناراحت‌کننده است که وقتی از وزارت خارجه سوال می‌کنیم که پیرامون دو پروژه در اطراف کشور گزارشات تخصصی را ارائه کند، نتایج این گزارشات متفاوت است.
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی گفت: شش ماه به دستگاه‌ها فرصت می‌دهیم که گزارشات گردوغبار را تکمیل و به وزارت امور خارجه اعلام کند؛ البته از وزارت خارجه هم پیگیری لازم را خواهیم داشت. در حال حاضر زمان انجام اقدامات پیشگیرانه است و دستگاه‌های تخصصی باید در مورد سدسازی‌های بالادست و میان دست شرق کشور هوشیار باشند.
وی با تأکید بر اینکه سیاست‌ها و دیپلماسی منفعلانه به درد ما نمی‌خورد، تصریح کرد: سازمان محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها باید در اقدامات پیشگیرانه دخیل باشند؛ فعالیت دبیرخانه اضطرار مطلوب نیست و می‌طلبد با قدرت و اقتدار وارد میدان شود و در حوزه اقدامات پسینی هم به موقع تشکیل جلسه دهد، همچنین حضور وزارت کشور در نشست امروز مطلوب نبوده و از پاسخگویی ناقص آنها گلایه‌مندیم و امیدواریم حضور فعال‌تری در حوزه اقدامات پیشگیرانه داشته باشد.
رفیعی خاطرنشان کرد: با وزارت امور خارجه برای بحث فعال کردن گروه‌های پارلمانی برای مذاکرات منطقه‌ای در حوزه تغییرات اقلیمی و گرد و غبار وارد مشورت شدیم و پیگیری خواهیم کرد که بتوانیم از طریق پارلمان‌ها اقداماتی را رقم بزنیم و با هماهنگی وزارت خارجه آن را جلو خواهیم برد تا منافع کشور استیفا شود.
کاهش ۲۲ درصدی تولید دی‌اکسیدکربن به دنبال اصلاح کشاورزی و توقف جنگل‌زدایی
بر اساس آخرین گزارش هیئت بین دولتی سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا، کشاورزی نقش کلیدی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و محدود کردن گرمایش زمین ایفا خواهد کرد. کشاورزی و حفاظت از جنگل‌ها می‌تواند در تغییرات آب و هوا و هم در کاهش گرمایش جهانی نقش داشته باشد.
پروفسور «برنت سونگن» از دانشگاه ایالتی اوهایو، نویسنده اصلی این گزارش گفت: پیام کلیدی این گزارش این است که اقدامات زیادی در بخش‌های استفاده از زمین کشاورزی وجود دارد که مردم در سراسر جهان می‌توانند برای کاهش تغییرات آب و هوایی انجام دهند. کشاورزی و تغییرات کاربری زمین مانند جنگل‌زدایی حدود ۲۲ درصد از کل انتشار دی‌اکسیدکربن را تشکیل می‌دهد که اصلاح این روند می‌تواند به کاهش این مقدار کمک کند.
وی ادامه داد: اگر بتوان با مهار جنگل‌زدایی، روی آوردن به سوخت‌های زیستی جایگزین و اصلاح کشاورزی این اعداد را کاهش داد، بین ۹ تا ۱۱ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن در سال کاهش می‌یابد.
گزارش IPCC هشدار می‌دهد که اگر مردم و دولت‌ها هشدارهای آب و هوایی را جدی نگیرند، گرمایش زمین به‌زودی دو برابر فاجعه‌بارتر از زمان کنونی خواهد شد. این سند بیان می‌کند که در حالی که بسیاری از کشورها قبلاً وعده داده‌اند که گرمایش را تا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد محدود کنند، تغییرات واقعی در مسیر رسیدن به این هدف به هیچ وجه اعمال نشده است. به گفته محققان، انرژی خورشیدی و بادی برخی از بهترین راه‌هایی هستند که ما برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی داریم.
خطر نابودی جنگل‌های بلوط زاگرس به دنبال قاچاق سنجاب‌ها!
همواره انتخاب گونه اشتباه برای نگهداری به عنوان حیوان خانگی موجب آسیب‌های متعددی به زیستگاه‌های طبیعی، گونه‌ها و در نهایت حیات‌وحش کشور شده است. در سال‌های اخیر نیز نگهداری سنجاب به عنوان حیوان خانگی در کشور رواج پیدا کرده است که این مورد باعث تهدید این‌گونه ارزشمند و تهدید جنگل‌های بلوط زاگرس شده است.
سیدمهدی مصطفوی رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط‌زیست در رابطه با قاچاق و نگهداری سنجاب به عنوان حیوان خانگی، اظهار کرد: متأسفانه استفاده از سنجاب به عنوان حیوان خانگی از سال‌ها پیش در کشور مشاهده شده و روند این کار هرساله در حال افزایش است. سنجابی که در کشور ما به عنوان حیوان خانگی استفاده می‌شود، ساکن جنگل‌های بلوط زاگرس است و این‌گونه به دنبال رفتار تغذیه‌ای که دارد در روند تکثیر این درختان بسیار مؤثر است.
وی در رابطه با نحوه تأثیرگذاری سنجاب‌ها در روند تکثیر درختان افزود: سنجاب با جمع‌آوری میوه درختان، موجب زایش و رویش این جنگل‌ها می‌شود. برخی از گونه‌های دیگر سنجاب، مانند سنجاب بلوچی با خوردن حشرات و انتقال گرده‌ها در بارور کردن درختان نقش مؤثری دارند. این گونه‌ها در جایگاه خود، گونه‌ای بسیار تأثیرگذار بر اکوسیستم هستند اما زمانی که وارد محیط نامناسب شود می‌تواند تبدیل به آفتی برای محصول باغات و زمین‌های زراعی و معضلی برای گونه‌های بومی آن منطقه تبدیل شود.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط‌زیست تصریح کرد: سنجاب در زیستگاه خودش گونه‌ای بسیار پر جنب و جوش است اما زمانی که سودجویان این گونه را از زیستگاه خود خارج می‌کنند و مردم نیز سنجاب را به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند، این گونه به واسطه نگهداری در محیطی کوچک و تغذیه نامناسب دچار افسردگی می‌شود و جنب و جوش خود را از دست می‌دهد.
وی ادامه داد: در نتیجه این تغییر رفتار مردم از نگهداری سنجاب دلزده می‌شوند و متأسفانه آن را در جنگل‌هایی که زیستگاه بومی این سنجاب نیستند رها می‌کنند که در نتیجه آن سنجاب به معضلی برای این زیستگاه جدید تبدیل می‌شود. در سال‌های اخیر سنجاب‌ها به وفور در سرخه‌حصار، جنگل‌های البرز، باغات منطقه ساوجبلاغ و …, دیده شده‌اند.
مصطفوی در رابطه با انواع تهدیدات این‌گونه گفت: خشکسالی، قطع و سوزاندن درختان بلوط، قاچاق و شکار دیگر خطراتی هستند که این گونه را تهدید می‌کنند. قاچاقچیان با نابودی زیستگاه سنجاب‌ها، آنها را در همان سن نوزادی می‌گیرند و آن را به سایر مناطق برای فروش منتقل می‌کنند و این گونه ارزشمند به راحتی و حتی در فضای مجازی به فروش می‌رسد.
وی به نابودی زیستگاه سنجاب توسط متخلفان اشاره کرد و گفت: آتش زدن و کندن درختان که برای خارج کردن سنجاب از لانه خود صورت می‌گیرد، به مرور زمان آن زیستگاه را برای سنجاب ناامن می‌کند که این مورد می‌تواند موجب مهاجرت سنجاب‌ها شود و خطر کاهش جمعیت و انقراض محلی آنها را افزایش دهد.
مصطفوی با بیان اینکه قوانینی برای برخورد با متخلفان وجود دارد، تصریح کرد: در حال حاضر جریمه‌ای که برای این مورد وجود دارد، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است اما نکته اینجاست که هر چه قدر هم که این رقم افزایش پیدا کند، قاچاق گونه قطع نخواهد شد چرا که همچنان خریدار برای آن وجود دارد. نقش مردم در این امر بسیار مهم است و اگر مردم تقاضایی برای خرید سنجاب نداشته باشند دیگر قاچاق آن برای متخلفان سودی ندارد و انتظار می‌رود که قاچاق و نابودی این گونه متوقف شود.
وی اظهار کرد: در صورت عدم توقف خرید و فروش سنجاب و ورود آن به اکوسیستم‌های جدید باغداران و کشاورزان متضرر خواهند شد و به واسطه متضرر شدن این افراد و همچنین افزایش خطر نابودی جنگل‌های بلوطی که این سنجاب‌ها در زایش درختان آن نقش دارند، آسیب جدی به اقتصاد کشور وارد می‌شود.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط‌زیست خاطرنشان کرد: از مردم درخواست می‌کنم تا در انتخاب حیوان خانگی خود دقت کنند و با کاهش تقاضا برای خرید سنجاب به پایان قاچاق این گونه ارزشمند ساکن طبیعت ایران کمک کنند.
نظر شما