اروپا کلیپر؛ کاشف حیات احتمالی اروپا

به گزارش خبرنگار ایمنا، «اروپا کلیپر» که با عنوان Europa Multiple Flyby Mission شناخته می‌شود، مأموریتی میان‌سیاره‌ای است که توسط ناسا در حال توسعه بوده و شامل یک مدارگرد است. این مدارگرد در سال ۲۰۲۴ به منظور مطالعه قمر مشتری به فضا پرتاب شده و اطراف این قمر، پروازهای نزدیکی انجام خواهد داد. ماژول اصلی اروپا کلیپر که به اندازه یک خودروی شاسی بلند است، توسط تیمی در آزمایشگاه فیزیک کاربردی «جانز هاپکینز» در حال تکمیل است و در بهار به آزمایشگاه پیشران جت ناسا می‌رسد. اروپا کلیپر، در ابتدا برای سفر بر موشک‌های جدید سیستم پرتاب فضایی ناسا طراحی شد، اما تابستان گذشته ناسا اعلام کرد که ۱۷۸ میلیون دلار به شرکت خصوصی اسپیس‌ایکس برای ارسال این فضاپیما پرداخت خواهد کرد.

در اطراف سیاره مشتری ۷۹ قمر وجود دارد که آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو معروف به قمرهای گالیله‌ای، بزرگ‌ترین اقمار این سیاره محسوب می‌شوند؛ اما در بین این اقمار، اروپا به دلیل پوسته یخی خود مورد توجه است. پژوهشگران معتقدند که آب موجود در این قمر با سطح سنگی زیرین خود در تماس است و امکان نفوذ مواد مغذی به آن وجود دارد که همین عامل می‌تواند به عنوان سوختی برای حیات محسوب شود؛ البته به دلیل اینکه هیچ نوری از یخ‌های غلیظ اروپا نفوذ نمی‌کند، زندگی در آن به فتوسنتز متکی نیست، اما محققان تصور می‌کنند که حیات اروپا مانند زمین، خود را براساس واکنش‌های شیمیایی حفظ می‌کند. برای بررسی بیشتر مأموریت اروپا کلیپر و شناخت قمر اروپا با علیرضا بیات، کارشناس فضایی مجموعه آسمان‌سرای سُها گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

مأموریت اروپا کلیپر چیست؟

«اروپا کلیپر» یک مأموریت میان‌سیاره‌ای است که برای بررسی یکی از اجرام منظومه‌شمسی توسط سازمان فضایی آمریکا (ناسا) برنامه‌ریزی شده است. این مأموریت فضایی دارای مدارگردی به نام اروپا کلیپر است که با دارا بودن ۹ ابزار علمی به منظور تحلیل و بررسی یکی از چهار قمر بزرگ منظومه شمسی یعنی اروپا که جزو اقمار گالیله‌ای مشتری است به سمت آن پرتاب می‌شود.

مأموریت اروپا کلیپر چه زمانی آغاز می‌شود؟

مدارگرد مأموریت Europa Multiple Flyby Mission قرار است در سال ۲۰۲۴ پرتاب شود تا حدود شش سال بعد به قمر اروپا برسد و شروع به انجام فعالیت و ارسال داده، کند. با توجه به صحبت‌هایی که پیرامون این پروژه انجام شد، ابتدا قرار بود مدارگرد توسط موشک SLS متعلق به ناسا پرتاب شود؛ اما به دلیل اینکه این موشک برای پروژه آرتمیس ساخته شده بود، هنوز تست‌های اولیه آن انجام نشده و برای پرتاب آماده نبود؛ به همین دلیل ارسال مدارگرد اروپا کلیپر به شرکت خصوصی اسپیس ایکس واگذار شد و قرار است توسط موشک فالکون هوی به قمر اروپا فرستاده شود. طبق این اطلاعات، اگر مشکلی برای مأموریت رخ ندهد مدارگرد اروپا کلیپر بین سال‌های ۲۰۳۰ الی ۲۰۳۱ به مقصد خود یعنی قمر اروپا می‌رسد.

مدارگرد اروپا کلیپر چه ویژگی‌هایی دارد؟

این مدارگرد حدود ۹ ابزار علمی دارد که مهم‌ترین آن‌ها ابزار طیف‌نگار فرابنفش است که به واسطه آن، تحلیل و پرداش‌های مورد نیاز انجام می‌شود. این ۹ ابزار وظیفه دارد که اطلاعات و شرایط توده‌های گازی و بخار آبی که احتمالاً داخل سیستم سیاره‌ای مانند این قمر وجود دارد را بررسی و برای زمین مخابره کند.

چرا این پروژه برای بررسی سطح قمر اروپا برنامه‌ریزی شده است؟

قمر اروپا دارای سطحی است که به طور کامل از یخ پوشیده شده و با توجه به داده‌هایی که ناسا از پروژه‌های قبلی به‌دست آورده است، به احتمال زیاد زیر این پوست یخی، اقیانوسی پر آب وجود دارد؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف مأموریت اروپا کلیپر، تحلیل و بررسی اقیانوس قمر اروپا و کشف حیات احتمالی در این قمر است.

چرا احتمال حیات در قمر اروپا وجود دارد؟

در پروژه‌های گذشته ناسا، داده‌هایی از قمر اروپا دریافت شد که نشان داد زیر سطح یخی این قمر، اقیانوس‌هایی پر آب وجود دارد؛ همین موضوع سبب مطرح شدن مسئله وجود حیات در این قمر شد، زیرا زیر سطوح قمر اروپا آب وجود دارد و همین مسئله احتمال وجود حیات تک یا چند سلولی در این جرم آسمانی را افزایش می‌دهد.

دلیل اهمیت قمر اروپا چیست؟

سیاره مشتری دارای ۷۹ قمر است که در بین آن‌ها چهار عدد به قمرهای گالیله‌ای شهرت دارد. این اقمار که با نام‌های آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو شناخته می‌شوند، بزرگ‌ترین قمرهای منظومه‌شمسی بوده و شرایط آن‌ها بسیار شبیه به سیارات است؛ اما با توجه به داده‌هایی که تا به امروز و از پروژه‌های پیشین به دست ناسا رسیده، بین قمرهای گالیله‌ای، سیاره مشتری اروپا بیشتر مورد توجه قرار گرفته و مستعد وجود حیات است؛ به همین دلیل این پروژه برای بررسی قمر اروپا برنامه‌ریزی شده است.

قمر اروپا چه ویژگی‌هایی دارد؟

قمر اروپا در سال ۱۶۱۰ میلادی کشف شد و یکی از نام‌های آن مشتری دوم است. این قمر از نظر جرم و سایز، پانزدهمین جسم بزرگ منظومه‌شمسی محسوب می‌شود و از جمله خصوصیات دیگر آن، داشتن سطح یخی و دارا بودن اقیانوسی در لایه‌های زیرین خود است که باعث متمرکز شدن پروژه‌های فضایی روی آن شده است.