به گزارش خبرنگار ایمنا، شناخت فضا از جمله فعالیت‌هایی است که بشر همواره به دنبال آن بوده و از هزاران سال پیش پیرامون آن تحقیق می‌کرده است. امروزه این علم بسیار پیشرفت کرده است و بشر نیز به تکنولوژی‌های بسیاری برای شناخت کیهان دست‌یافته؛ از جمله تکنولوژی‌هایی که برای شناخت کیهان استفاده می‌شود تلکسوپ‌های رادیویی و اپتیکی است که کمک می‌کند بدون خارج شدن از زمین، کیهان را مورد بررسی قرار دهیم. برای آشنایی بیشتر با راه‌های شناخت فضا و بررسی هر یک از آن‌ها با علیرضا بیات، کارشناس فضایی مجموعه آسمان‌سرای سُها گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
فضا چیست؟
زمین دارای یک خط فرضی به نام کارمان است که در فاصله تقریبی صد کیلومتر از سطح زمین قرار گرفته است و اگر هر وسیله‌ای صد کیلومتر از سطح زمین فاصله بگیرد به خط کارمان می‌رسد؛ این خط مرز فضا است و به عنوان لبه فضا نیز شناخته می‌شود.
چه زمانی یک مصنوع فضایی وارد کیهان می‌شود؟
هنگامی که از خط کارمان می‌گذریم، وارد محدوده‌ای ۶۰ کیلومتری می‌شویم که به عنوان فضای زیر مداری شناخته می‌شود و اگر محموله‌ای به فضای زیر مداری برسد به جو برخورد کرده و به زمین باز می‌گردد، اما در صورتی که مصنوع فضایی بتواند از فاصله ۱۶۰ کیلومتری زمین عبور کند و با سرعت مناسبی از فضای زیر مداری خارج شود، می‌تواند در یکی از سه مدار پایینی (لئو)، متوسط (مئو) و بالایی (ژئو) قرار بگیرد.
برای شناخت فضا چه راه‌هایی وجود دارد؟
یکی از راه‌های شناخت کیهان جمع‌آوری اطلاعات و بررسی آن از روی سطح زمین با کمک تلسکوپ‌های زمینی است که به دو بخش اپتیکی و رادیویی دسته‌بندی می‌شود؛ همچنین راه دیگری که برای شناخت کیهان وجود دارد این است که وارد کیهان شویم یا ماهواره و مدارگردهایی به مدارهای مختلف زمین، ماه یا سیارات مختلف منظومه‌شمسی ارسال کنیم تا از طریق آن‌ها اطلاعاتی در رابطه با فضا و اجرام منظومه‌شمسی به‌دست بیاوریم.
شناخت فضا از روی زمین چگونه ممکن است؟
یکی فعالیت‌هایی که برای شناخت فضا انجام می‌شود جمع‌آوری اطلاعات از طریق تلسکوپ‌های بزرگی است که در کشور شیلی قرار گرفته است؛ این تلسکوپ‌ها به لطف آینه‌های پهناور بسیار دقیق است و می‌تواند با نگاه کردن به عمق کیهان و دریافت طیف‌های مختلفی از آن یا بررسی رنگ‌های کهکشان‌ها و ستارگان، اطلاعات بسیاری در اختیار دانشمندان قرار دهد. علاوه بر این تلسکوپ‌های رادیویی در شناخت کیهان بسیار کمک می‌کند؛ این نوع از تلسکوپ‌ها با دریافت امواجی که از طریق اجرام کیهانی به سمت زمین گسیل می‌شود، اطلاعاتی در اختیار ما قرار می‌دهد که با پردازش آن‌ها می‌توانیم علاوه بر کسب اطلاعات دقیقی از کیهان تصاویری از آن نیز رسم کنیم.
روش‌های دیگر شناخت کیهان چیست؟
روش دیگری که برای شناخت کیهان وجود دارد، وارد شدن به فضا است که برای این کار می‌توانیم از طریق موشک‌ها، ماهواره، مدارگرد، فضاپیما یا تلسکوپ‌های فضایی را به سمت فضا بفرستیم و در مدار زمین یا سیارات قرار دهیم؛ البته با پیشرفت تکنولوژی توانسته‌ایم مصنوعات فضایی را در نقاطی به فاصله یک میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتری از سطح زمین، تحت عنوان لاگرانژ قرار دهیم که این نقاط با دارا بودن تعادل گرانشی شرایط بهتری را برای بررسی کیهان فراهم می‌کند و به لطف آن می‌توانیم اطلاعات دقیق‌تری از کیهان به‌دست آوریم. همین عامل موجب شناخت بهتر فضا و آشنایی با نحوه شکل‌گیری سیارات و ستارگان می‌شود، همچنین با کمک اطلاعاتی که از بررسی کیهان به‌دست می‌آید، می‌توانیم ترتیب پدید آمدن سیاه‌چاله و ستاره را کشف کنیم زیرا این مسئله که در ابتدا آفرینش سیاه‌چاله شکل‌گرفته یا ستاره سوال ستاره‌شناسان است.
شناخت کیهان در گذشته چگونه صورت می‌پذیرفته است؟
در گذشته تکنولوژی کنونی وجود نداشته و گالیله نخستین کسی بود که کیهان را بر پایه علم کنونی مورد بررسی قرار داد؛ پیش از گالیله، اصول علم بر پایه زمین مرکزی بود و مردم تصور می‌کردند زمین مرکز عالم است و تمام اجرام موجود در آسمان حول آن می‌چرخد، اما گالیله با کمک تلسکوپ شکستی خود که به تلسکوپ گالیله معروف است، کیهان را بررسی کرد و نتیجه گرفت اجرامی نظیر اقمار مشتری (کالسیتو، آیو، اروپا و گانیمد) در آسمان وجود دارد که به دور زمین نمی‌چرخد و با تحلیل و ترسیم آن‌ها این مسئله را ثابت کرد، اما به دلیل اینکه مبنای علم در آن زمان زمین مرکزی بود، مردم تحقیقات وی را نپذیرفتند.
آیا پیش از گالیله نیز پیرامون فضا تحقیق صورت می‌گرفت؟
بله، گالیله بخش علمی شناخت فضا را پایه گذاری کرد، اما پیش از آن نیز افسانه‌هایی در یونان باستان و ایران مطرح می‌شد. در آن زمان با توجه به اینکه از دید ناظران زمینی ستارگان به دور زمین می‌چرخد، صورت‌های فلکی شکل گرفت و به دنبال آن‌ها ماه‌ها نیز تشکیل شد. از آن‌جایی که خورشید از دید ناظران به دور زمین می‌گردد، پس زمین نیز هر ماه وارد یک صورت فلکی می‌شود که با گذشت ۳۰ روز از آن خارج و به صورت فلکی دیگری وارد می‌شود؛ این نتایج به همراه خرافاتی مانند واژه قمر در عقرب که طبق آن اگر ماه در صورت فلکی عقرب قرار گرفت، برخی از فعالیت‌ها نباید انجام شود در گذشته مطرح بود، اما علم امروزی این مسئله را رد و واژه آن را نیز منسوخ کرده است.
نظر شما