به گزارش خبرنگار ایمنا، حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، پژوهشگر و طراح خط بنایی و مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» در نشست تخصصی خط بنایی با موضوع «رمزگشایی دونگاره چهار علی (ع) مدرسه نیم‌آورد اصفهان و شش علی (ع) مسجد جامع یزد» که _دوشنبه بیست‌وپنجم بهمن‌ماه_ در عمارت تاریخی سعدی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: هر چه شاعران در وصف حضرت علی (ع) شعر بسرایند، نقاشان تصویر بکشند و خوشنویسان خط بنویسند باز هم کم‌لطفی است.
وی با بیان اینکه چند سال قبل درباره موضوع تفاوت و تشابه نگاره خط بنایی مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد مطالعه و تحقیق کردم، افزود: نوع این نگاره‌ها «سواد و بیاض» در قالب هندسه گردان است.
این پژوهشگر هنر خط بنایی افزود: هنر خوشنویسی بعد از اسلام نقش بارز و ارزشمندی در تزئین بناها داشته است، همان‌طور که در دین مسیحیت، نقاشی هنری مقدس است، در اسلام هنر خط این نقش را دارد.
کشاورزی با بیان اینکه در گذشته بنیان معماری خانه‌ها از آجر بود؛ به همین دلیل به‌کارگیری نقوش در تزئین خانه‌ها جای خود را به نوشته داد و این‌گونه خط بنایی متولد شد، تصریح کرد: این خط به‌واسطه هندسی بودن در تزئین ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت، نظم ویژه‌ای هم در آن وجود دارد که به‌راحتی اجازه پیاده کردن محاسبات ریاضی را به معمار می‌دهد.
نگاره خط بنایی گردان در پشت سکه‌های بهار آزادی قدیم
مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» بابیان اینکه خط بنایی را می‌توان به دو دسته منفرد و گردان تجزیه کرد، گفت: نقش کتیبه‌های مسجد جامع یزد و مدرسه نیم‌آورد اصفهان از نوع کتیبه‌های گردان است که بر روی آنها نام حضرت علی (ع) حک شده است. در بغداد به این نوع نگاره‌ها «علیات» و در هند به آن «چهار علی» گفته می‌شود. نگاره‌های گردان ویژگی‌های خاصی دارد که تکرار یک کلمه حول محور میانی به تعداد اضلاع، تقارن و در هم تنیدگی، امکان گسترش در سطح (مانند گنبد الله در نیشابور، یزد و مسجد جامع اصفهان)، قابلیت تبدیل به اشکال دیگر، توانایی نصف شدن به تعداد اضلاع، جلوه سه‌بعدی و ترکیب با گره هندسی از جمله آنها است.
وی ادامه داد: در پشت سکه‌های بهار آزادی قدیم نقش نگاره خط بنایی گردان حک شده، اما جالب است که به‌اشتباه طرح نقش سه علی روی آن برجسته بوده و بقیه را رها کرده‌اند در حالی که نباید سکه رسمی یک کشور در طراحی ایراد داشته باشد.
این، پژوهشگر و طراح خط بنایی با بیان اینکه کلمه چهار علی در مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد به‌صورت سیاه‌وسفید بین هم آمده است، توضیح داد: باید جواب این سوال را داد که چرا می‌گوئیم کتیبه‌های خط بنایی مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد با یکدیگر ارتباط دارد؟ این سوال از دو منظر ترکیب‌بندی و نحوه قرارگیری حرف قابل بررسی است، در هر دونگاره، آغاز کلمه عین در وسط است. زاویه کلمات علی در مدرسه نیم‌آورد ۹۰ درجه و در مسجد جامع یزد ۶۰ درجه است. علی مربع در شبکه مربع و علی شش‌ضلعی در شبکه ایزومتریک یا مثلث قرار گرفته است. نمونه چهار علی و شش علی همگی در پنج مرتبه ایجاد شده و در مرحله دوم به نقش سوآستیکا می‌رسیم که قدمت آن در ایران به پنج هزار سال پیش می‌رسد.
کشاورزی همچنین به موضوع لایه‌های نگاره‌های خط بنایی و تفاوت میان نقوش آنها پرداخت.
به گزارش ایمنا، بعد از نشست تخصصی خط بنایی و آئین رونمایی از کتاب «نقش ارادت» کتاب و نمایشگاه آثار حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، پژوهشگر و طراح خط بنایی و مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» با عنوان «نقش ارادت» گشایش یافت. علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه «نقش ارادت» می‌توانند تا سی‌ام بهمن‌ماه ساعت ۱۰ تا ۱۸ به عمارت تاریخی سعدی اصفهان مراجعه کنند.
نظر شما