به گزارش خبرنگار ایمنا، از گذشته تاکنون دستگاه‌های مختلفی برای تعیین زمان اختراع شده است که ساعت آفتابی از جمله پیشینیان مدل‌های مدرن امروزی به‌شمار می‌رود. امروزه کارخانه‌های ساعت‌سازی برای ساختن و راه‌اندازی ساعت به شیوه‌های جدیدی دست یافته‌اند، اما تمام ساعت‌ها از نیرو حاصل فنر، وزنه یا برق تغذیه می‌کند که نیروی حاصله باعث حرکت چندین چرخ دندانه‌دار شده و حرکت آن‌ها سبب چرخش عقربه‌ها می‌شود.
انواع ساعت و نحوه کارکرد آن‌ها
بیش از هزار سال است که بشر برای تعیین زمان از روش‌ها و دستگاه‌های مختلف استفاده کرده است که در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
ساعت ستاره‌ای
استفاده از ستارگان و تشخیص زمان در شب بیشتر به گذشته و نقاطی که دسترسی به ساعت‌های دیگر نبوده است، مربوط می‌شود. در این روش به وسیله ستارگان شاخص مانند ستاره قطبی و با مقایسه جابجایی برخی از ستارگان دب‌اکبر در هر فصل زمان سنجیده می‌شود؛ البته این ساعت صرفاً در شب عملکرد دارد.
ساعت‌های خورشیدی
در دوران کهن ساعت‌های خورشیدی به طور وسیعی استفاده می‌شد. این گونه از ساعت‌ها، زمان را براساس زاویه یا محل قرارگیری سایه یکی میله که با زاویه مشخص نسبت به زمین قرار گرفته است، برآورد می‌کند. ساعت‌های خورشیدی با حرکت روزانه خورشید و وسیله ابتکاری با استقرار شاخص مخصوص و مندرج کردن سایه خورشیدی کار می‌کند.
این گونه از ساعت از دقت قابل قبولی برخوردار است و برخی از آن‌ها زمان ظاهری خورشیدی را با خطای حداکثر ۱۵ دقیقه آن هم به دلیل حرکت محور زمین معین می‌کند. ساعت‌های آفتابی دقیق با یک جدول یا نمودار ارائه می‌شود تا خطای اندازه‌گیری زمان را در ماه‌های مختلف سال تصحیح کند. به گفته «هرودوت» نمونه‌های اولیه ساعت خورشیدی متعلق به اقوام سومری و کلدانی با قدمتی ۵۰۰۰ ساله است.
ساعت‌های آبی
ساعت آبی به همراه آفتابی جزو قدیمی‌ترین ساعت‌های ساخت بشر است. مدل‌های ابتدایی ساعت آبی از قرن ۱۶ پیش از میلاد و از مصر و بابل به دست آمده است؛ این ساعت معمولاً از دو ظرف تشکیل شده است و آب با شدت معینی از یکی به دیگری ریخته می‌شود. کاربردی‌ترین ساعت‌های آبی متعلق به ایران است که نه براساس خرافات و تفریح بلکه برای ضرورت زندگی کشاورزی و تقسیم سهم آب قنات یا چشمه ساخته شده بود. «کالیستنس» مورخ یونانی در سال ۳۲۸ پیش از میلاد که در لشکرکشی اسکندر مقدونی به ایران همراه وی بود نوشته است: «در ایران دهکده‌ها آب را بر اساس نوبت به کشاورزان می‌دهند، همچنین فردی از میان کشاورزان برای نظارت بر زمان نوبت و تقسیم آن انتخاب می‌شود».
ساعت شنی
اولین نمونه ساعت شنی در نقاشی از ۱۳۳۸ میلادی مشاهده شده است. این ساعت که معمولاً برای اندازه‌گیری مدت زمان کوتاه استفاده می‌شود، از دو حباب شیشه‌ای تشکیل شده که با یک سوراخ کوچک به یکدیگر متصل است و درون آن مقداری شن وجود دارد؛ هنگامی که تمام شن‌ها به واسطه نیروی جاذبه در حباب پایینی ریخته شود، زمان به پایان می‌رسد، همچنین برای تکرار فرآیند کافی است سازه را برعکس کنیم.
ساعت‌های مکانیکی
ساعت‌های مکانیکی معمولاً با استفاده از زاویه زمان را نشان می‌دهد و پرکاربردترین نوع در میان مردم است. رایج‌ترین نوع ساعت‌های مکانیکی به صورت دایره‌ای درجه‌بندی شده است. نوع دایره‌ای این ساعت‌ها به ۱۲ قسمت بزرگ (نشان‌دهنده ساعت با عقربه ساعت شمار) و ۶۰ قسمت کوچک‌تر (نشان‌دهنده دقیقه و ثانیه با عقربه مخصوص خود) تقسیم شده است. همچنین ساعت‌های مکانیکی از نظر انرژی به دو دسته کوکی و اتوماتیک تقسیم می‌شود.
ساعت دیجیتال
ساعت‌های دیجیتال با استفاده از LCD، LED یا چراغ زمان را نشان می‌دهد. این گونه از ساعت‌ها به دو صورت ۱۲ و ۲۴ ساعته موجود است و با استفاده از مدارهای الکتریکی زمان را محاسبه و اعلام می‌کند. همچنین در ساعت‌های جدیدتر با استفاده از اینترنت زمان به صورت خودکار تنظیم می‌شود.
ساعت باینری
ساعت باینری زمان را طبق اصول باینری نشان می‌دهد. در این مدل، ساعت، دقیقه و ثانیه در دو ستون با چهار سطر نمایش داده می‌شود. در این ساعت سطر اول عدد یک، سطر دوم عدد دو، سطر سوم عدد چهار و سطر آخر عدد هشت را نشان می‌دهد، ستون سمت چپ در هر قسمت رقم دهگان و ستون سمت راست رقم یکان را نشان می‌دهد که با جمع ارقام هر دایره رنگ شده در یک ستون، عدد ساعت، دقیقه و ثانیه به‌دست می‌آید.
ساعت اتمی
ساعت اتمی گونه‌ای است که فرکانس تشدید (رزونانس) استاندارد اتمی را به عنوان عنصر نگه‌داری زمان به کار می‌گیرد. این ساعت‌ها بسیار دقیق است و به عنوان استانداردهای اولیه برای سرویس جهانی پخش زمان، کنترل فرکانس پخش برنامه‌های تلویزیونی و سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی استفاده می‌شود. ساعت اتمی از پرتوافشانی استفاده نمی‌کند بلکه از نشانک‌های دقیق ریزموج بهره می‌گیرد؛ این نشانک‌ها هنگامی تولید می‌شود که الکترون‌ها در اتم‌ها سطح انرژی خود را دگرگون و نوری از خود منتشر می‌کند.
انواع ساعت بر اساس اندازه و شکل
- ساعت جیبی: ساعتی همراه است که معمولاً زنجیری کوچک برای اتصال به لباس دارد.
- ساعت مچی: نوعی دیگر از ساعت همراه محسوب می‌شود که توسط یک یا دو بند به دور مج بسته می‌شود.
- ساعت دیواری: نوعی ساعت است که به دیوار نصب می‌شود.
- ساعت ایستاده: این نوع از ساعت به صورت ایستاده و معمولاً کنار دیوار قرار می‌گیرد؛ ساعت ایستاده غالباً با استفاده از آونگ زمان را اعلام می‌کند.
نظر شما