به گزارش خبرنگار ایمنا، سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلول‌های بدن شروع می‌شود. بدن انسان از میلیون‌ها سلولی ساخته شده است که با یکدیگر گروه بندی شده تا بافت‌ها و اندام‌های مختلف را بسازند. ژن‌های داخل هر سلول به آن دستورهای لازم را صادر می‌کنند.
گاهی اوقات این دستورات در یک سلول مبهم و مغشوش بوده و سلول رفتار غیر طبیعی دارد و پس از مدتی گروهی از سلول‌های غیر طبیعی می‌توانند در خون یا سیستم ایمنی گردش کرده یا تبدیل به توده یا تومور بدخیم یا سرطان شوند.
در واقع سلول‌های بدن در طی یک روند تنظیم یافته از بین می‌روند و سلول‌های جدید جای آنها را می‌گیرند گاهی اوقات این روند طبیعی از تنظیم خارج شده و سلول‌های فرسوده از بین نمی‌روند و تشکیل توده‌ای را می‌نمایند که می‌توانند تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان شوند.
نحوه به وجو آمدن سرطان
سرطان یک بیماری ژنتیکی است، یعنی ناشی از تغییر ژن‌هایی است که عملکرد سلول‌ها، به خصوص نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می‌نمایند. تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می‌شوند، ممکن است از والدین به ما به ارث رسیده باشند، همچنین ممکن است در طول زندگی فرد، نتیجه خطاهایی باشد که منجر به تقسیم سلولی شده یا به علت آسیب دیدن DNA در اثر مواجهه با برخی عوامل محیطی باشد، عوامل محیطی که ممکن است منجر به سرطان شوند، شامل مواردی مانند مواد شیمیایی موجود در تنباکو و یا اشعه‌های ماورا بنفش خورشید می‌شود.
سرطان هر فرد ترکیب خاصی از تغییرات ژنتیکی است. با رشد سرطان، تغییرات دیگری نیز رخ خواهند داد. حتی در یک تومور مشابه، سلول‌های مختلف ممکن است تغییرات ژنتیکی متفاوتی داشته باشند، به طور کلی، سلول‌های سرطانی در مقایسه با سلول‌های طبیعی، تغییرات ژنتیکی بیشتری مانند جهش در DNA دارند. برخی از این تغییرات ممکن است نتیجه سرطان باشند، نه علت سرطان.
تفاوت سلول‌های سالم و سرطانی
تفاوت عمده سلول‌های سالم و سرطانی در دو نکته است که عبارتند از:
- سلول‌های سرطانی به‌طور غیرطبیعی و غیرقابل کنترل تکثیر می‌شوند.
- سلول‌های سرطانی عمری بسیار طولانی‌تر از سلول‌های سالم دارند.
شایع‌ترین عوامل خطر سرطان‌ها
از شایع‌ترین عوامل خطر سرطان‌ها می‌توان به دیابت، چاقی و سیگار اشاره کرد؛ اما به طور کلی، سرطان در اثر آسیب جمع شده به ژن‌ها ایجاد می‌شود. چنین تغییراتی ممکن است به دلیل ژنتیک یا قرار گرفتن در معرض ماده ایجاد کننده سرطان باشد. موادی که باعث سرطان می‌شوند سرطان زا نامیده می‌شوند، ماده سرطان زا ممکن است یک ماده شیمیایی باشد. علت سرطان ممکن است عوامل محیطی، عوامل ویروسی یا ژنتیکی باشد.
انواع عوامل خطر ایجاد سرطان‌ها
ما می‌توانیم عوامل خطر سرطان را تقریباً به گروه‌های زیر تقسیم کنیم:
- عوامل مرتبط با سبک زندگی
- عوامل خطر شغلی، از جمله مواد سرطان زا مانند بسیاری از مواد شیمیایی، مواد رادیواکتیو و آزبست
- از شایع‌ترین عوامل خطر سرطان‌ها عوامل بیولوژیکی یا داخلی مانند سن، جنس، نقص ژنتیکی ارثی و نوع پوست است، یکی دیگر از شایع‌ترین عوامل خطر سرطان‌ها عوامل محیطی، به عنوان مثال در معرض تشعشع رادون و UV و ذرات ریز گرد است.
وجود بیش از ۲۰۰ نوع سرطان
- بیش از ۲۰۰ نوع سرطان وجود دارد که بر اساس ارگان یا بافتی که درگیر شده، نامگذاری شده‌اند. به عنوان مثال، سرطان ریه از سلول‌های ریه شروع می‌شود و سرطان مغز از سلول‌های مغز. دسته بندی کلی سرطان‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- کارسینوما: نوعی از سرطان است که در پوست یا بافت‌هایی که اندام‌های داخلی را پوشانده‌اند، آغاز می‌شود – "پوست، ریه، روده بزرگ، لوزالمعده، سرطان تخمدان"
- سارکوما: نوعی از سرطان است که از استخوان، غضروف، چربی، عضله، رگ‌های خونی یا سایر بافت‌های مرتبط شروع می‌شود.
- لوسمیا: این نوع سرطان از بافت‌های خون ساز مانند مغز استخوان شروع شده و باعث می‌شود تعداد زیادی سلول خونی غیرطبیعی تولید شده و وارد خون شود.
- لنفوم: لنفوم سرطانی است که در لنفوسیت‌ها (سلول‌های T یا B) شروع می‌شود. اینها گلبول‌های سفید خون هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند و با بیماری به مبارزه می‌پردازند. در سرطان لنفوم، لنفوسیت‌های غیرطبیعی در غدد لنفاوی و رگ‌های لنفاوی و دیگر بخش‌های بدن ایجاد می‌شوند.
- ملانوما: سرطانی است که در سلول‌هایی که تبدیل به ملانوسیت می‌شوند، شروع می‌شود. ملانوسیت ها، سلول‌های اختصاصی ساخت ملانین هستند. اغلب ملانوماها روی پوست شکل می‌گیرند، اما می‌توانند در سایر بافت‌ها مانند چشم نیز ایجاد شوند.
- سرطان سیستم عصبی مرکزی: این نوع سرطان در مغز یا نخاع شروع می‌شود.
تشخیص این عارضه
تشخیص سرطان ملزم به انجام معاینات جسمی، آزمایش‌های فیزیکی و بررسی پیشینه وضعیت فیزیکی بیمار در کنار آزمایش‌های تشخیصی می‌باشد. اگر تشخیص سرطان به موقع انجام شود، می‌توان از گسترش بیماری پیشگیری کرد. البته ناگفته نماند هیچ آزمایشی به تنهایی نمی‌تواند سرطان را به طور دقیق تشخیص دهد و آزمایش‌های تشخیصی گسترده‌ای جهت تأیید یا رد وجود بیماری وجود دارد، برخی از روش‌های تشخیصی عبارتند از:
- تست‌های آزمایشگاهی
- عکس برداری تشخیصی
- آدوسکوپی
- آزمایش‌های ژنتیک
- نمونه برداری تومورها
برخی از سرطان‌ها در طول معاینات غربالگری تشخیص داده می‌شوند، معاینه بدنی، تاریخچه پزشکی و پیشینه علائم، اولین گام‌ها در تشخیص سرطان هستند، گاهی آزمایش‌هایی با توجه به نوع سرطان یا ناحیه درگیری انجام می‌گیرد. تصویربرداری نیز روش مناسبی برای تشخیص ناهنجاری‌های موجود در بدن فرد است.
اشعه ایکس، سی تی اسکن، MRI و سونوگرافی ابزارهای متداولی برای معاینه بدن هستند. آندوسکوپی نیز برای بررسی وضعیت روده، گلو، معده کاربردی است. بیوپسی یا نمونه برداری علاوه بر تشخیص سرطان، نوع آن را نیز تشخیص داده و همچنین تعیین می‌کند سرطان در چه مرحله‌ای است و به چه میزان گسترش یافته است.
تومور چیست؟
- اغلب سرطان‌ها یک توده ایجاد می‌کنند که به آن تومور می‌گویند، ولی تمام توده‌ها تومور نیستند.
- معمولاً پزشک تکه‌ای از توده را برای آزمایش برمی‌دارد که به آن نمونه‌برداری یا بیوپسی می‌گویند. بررسی آزمایشگاهی این نمونه مشخص می‌کند که این توده سرطانی است یا نه.
- توده‌هایی که سرطانی نیستند «خوش خیم» نامیده می‌شوند.
- توده‌هایی که سرطانی‌اند، «بدخیم» نامیده می‌شوند.
- بعضی از انواع سرطان‌ها مانند لوسمی (سرطان خون) تومور ایجاد نمی‌کنند.
انواع روش‌های درمانی سرطان
درمان سرطان بستگی به نوع و مرحله آن دارد، روش‌های درمانی سرطان به منظور بهبود وضعیت سرطان یا متوقف کردن پیشرفت آن انجام می‌پذیرد. بسته به وضعیت خاص بیمار، ممکن است یک روش درمانی یا ترکیبی از دو روش به منظور بهبودی وضعیت بیمار انجام شود. اگرچه بیماران ممکن است توالی درمانی یا پروتکل خاصی را برای سرطان خود دریافت نمایند، اما اغلب درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
- جراحی
- شیمی درمانی
- رادیوتراپی
- ایمونوتراپی
- هورمون درمانی
افراد ممکن است انواع مختلفی از این روش‌ها را انجام دهند، در برخی موارد با انجام جراحی، توده سرطانی به طور کامل از بدن خارج می‌شود، بیماران سرطانی که با جراحی و برداشتن توده سرطانی معالجه نمی‌شوند، بایستی ترکیبی از درمان‌ها را بسته به نوع و مرحله سرطان دریافت کنند، ممکن است یک سری روش‌های تسکین دهنده نیز برای کاهش علائم و درد انجام شود که منجر به درمان نمی‌شود و تنها کیفیت زندگی فرد را ارتقا می‌دهد.
نحوه پیشگیری از سرطان
برخی از عوامل ایجاد سرطان با اقدامات فردی قابل کنترل هستند و بخشی از آن مربوط به دولت یک کشور است، به طور مثال با تغییر سبک زندگی می‌توان از بروز سرطان پیشگیری کرد که با رعایت فرد قابل اجرا می‌باشد. اما برخی عوامل به اقدامات دولت بستگی دارد، یکی از این موارد عرضه و فروش سیگار است، در کشور ما سیگار به دلیل قیمت ارزان و قابل دسترس بودن به راحتی در اختیار افراد قرار می‌گیرد اما در کشورهای توسعه یافته این گونه نیست و قیمت بالایی دارد
نظر شما