به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، شفافیت نماد اصلی و قدیمی یک حاکمیت باز در نظر گرفته می‌شود به این معنا که عموم مردم باید به اطلاعات دست اول دولت دسترسی داشته باشند و از پیشرفت‌های شهری و کشوری خود آگاهی کامل پیدا کنند. طی چند سال اخیر، حاکمیت باز تعاریف دیگری را نیز در بر گرفته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش مشارکت و همکاری شهروندان در پیشرفت‌های یک شهر یا کشور با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و باز اشاره کرد.
منشأ ظهور حاکمیت باز کجاست؟
اگرچه از دیرباز تا به امروز، جامعه انسانی درگیر بررسی موشکافانه اقدامات حکومت خود بوده و به طور مداوم آن را مورد انتقاد قرار داده است با این حال، مفهوم شفافیت و دسترسی به اطلاعات حکومت، ایده‌ای کاملاً مدرن به شمار می‌رود که ریشه پیدایش آن به عصر روشنگری در قرن هفدهم و هجدهم باز می‌گردد. ظهور فرهنگ چاپ طی این دوران به انتشار روزنامه‌ها، کتاب‌ها و مقاله‌ها منجر شد و انقلاب فکری را در پی داشت که در نهایت به انقلاب‌های فرانسه و آمریکایی منجر شد.
پس از این تحولات، حق آزادی بیان به طور گسترده در اروپای غربی و در ایالات متحده اروپا شکل گرفت که این قوانین به تدریج به ظهور ایده حاکمیت باز منتهی شد که این آرمان، امروزه به عنوان پایه ضروری بسیاری از دولت‌های سراسر دنیا عمل می‌کند.
مفهوم قوانین سان شاین یا نور خورشید
در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، موجی از اصلاحات حکومتی نظیر قوانین پذیرش گسترده جلسات آزاد و عمومی در دنیای غرب ظهور پیدا کرد که در میان مردم آن زمان به قوانین"نور خورشید" شهرت یافت. هدف اصلی این اصلاحات تقویت فرهنگ شفاف، قابل دسترسی و پاسخگوی دولت بود که همگی از عناصر مشترکی مانند حداقل الزامات جهت اطلاع عمومی برای جلسات دولتی، دسترسی عموم مردم به بحث‌های رسمی دولت، تبادل نظرها و تصمیم‌گیری‌ها برخوردار بود. در سال ۲۰۰۶، حدود ۷۰ کشور در سراسر دنیا، قانون آزادی اطلاعات را در کتاب‌ها منتشر کردند و به شهروندان اجازه درخواست دسترسی به اطلاعات دولتی را دادند.
چگونه اینترنت دنیای حاکمیت باز را تحت تأثیر قرار داده است؟
طی یک دهه اخیر، انتظارات و تعاریف حاکمیت باز به طور قابل توجهی متحول و دسترسی به اطلاعات دولتی به طور آزادانه از طریق اینترنت امکان‌پذیر شده است. به عنوان مثال بر اساس قانون آزادی اطلاعات آمریکا، مجموعه‌ای از مستندات به صورت اینترنتی به ایمیل افرادی ارسال می‌شود که خواهان دسترسی به آن شده‌اند.
در بسیاری از نقاط دنیا نیز عبارت Gov ۰. ۲ به عنوان جایگزین حاکمیت باز مورد استفاده قرار می‌گیرد و به استفاده از فناوری‌های باز برای ایجاد بستری اشاره دارد که از طریق آن، دولت و مردم می‌توانند برای بهبود شفافیت و کارآمدی خدمات دولتی به همکاری با یکدیگر بپردازند. دولت‌ها از استانداردهای باز بهره می‌گیرند و داده‌هایی را به شکل باز ایجاد می‌کنند که از طریق آن‌ها مردم و کمپانی‌ها می‌توانند نرم‌افزارها، وب‌سایت‌ها و سخت‌افزارهایی برای عموم مردم به وجود آورند. یک باور اساسی که در مورد چهارچوب‌های باز رایج است اینکه شهروندان نباید مجبور به خرید یک برند خاص یا نوع ویژه‌ای نرم‌افزار باشند تا از طریق آن به تعامل با دولتمردان بپردازند.
افزایش قابلیت دسترسی به فناوری‌های جدید، توانایی شهروندان به مشارکت در پیشبرد اهداف دولتی را بهبود خواهد بخشید و مفهوم "حاکمیت باز" را میان آنان معنادارتر خواهد کرد. شهرهای بسیاری در جهان وجود دارد که از حاکمیت باز برخوردار است با این حال ژوهانسبورگ و مادرید دو نمونه موفق از این شهرها به شمار می‌رود.
مادرید؛ پروژه کنسول، بستری جهانی برای افزایش مشارکت شهروندان در تصمیم‌های شهری
اعضا شورای شهر مادرید، پایتخت اسپانیا در مواجهه با چالش ایجاد مدل‌های بازتر و فراگیرتر حکومت خود، یک پروژه مشارکت شهروندی تحت عنوان "برای مادرید تصمیم بگیرید" را به صورت اینترنتی توسعه داده‌اند که هدف اصلی آن، ترویج دموکراسی مستقیم و افزایش مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری از طریق ایجاد کانالی برای اشتراک ایده‌ها و نیازهای مردم شهر است. طرح "برای مادرید تصمیم بگیرید" مبتنی بر ابزار کنسولی است و پلتفرمی دیجیتالی محسوب می‌شود که به سیستم ارتباطی با مدیریت کنونی قدرت می‌بخشد و به شهروندان اجازه می‌دهد نوآوری‌ها، حمایت‌ها و تصمیم‌های خود را در زمینه مسائل مهم شهری ارائه دهند، در فرآیند توسعه هنجارهای شهری مشارکت کنند یا برای بودجه‌های شهری تا سقف ۱۰۰ میلیون یورو در سال تصمیم بگیرند. از سال ۲۰۱۵، تعداد ۳۶۲ هزار و ۷۰۲ کاربر برای حضور در پنج هزار مذاکره ثبت نام و مشارکت کرده‌اند و این در حالی است که تا کنون ۲۱ هزار طرح پیشنهادی نیز ارائه شده است. این روزها، ایده ایجاد یک وب‌سایت برای تشویق مردم به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های شهری به محبوبیت زیادی در سطح جهانی دست یافته است که در این میان، مدیران پایتخت اسپانیا توسعه یک نرم‌افزار منبع باز به نام کنسول را مورد توجه قرار داده‌اند که امکان رونوشت و بهبود آن وجود دارد ضمن اینکه رشد سریع‌تر و نیاز کمتر مصرف منابع را توسط سایر شهرها امکان‌پذیر می‌کند.
مادرید به عنوان عضوی از طرح سازمان مشارکت حاکمیت باز تصمیم گرفته است توسعه پروژه کنسول در سایر نهادها را نیز مورد تمرکز قرار دهد و به منظور طراحی یک برنامه اجرایی از مراحل مختلفی برای افزایش مشارکت مردم به صورت رو در رو یا مجازی بهره گیرد تا آن‌ها را قادر کند به تعامل ایده‌ها و طرح‌های پیشنهادی خود بپردازند. دسترسی به این فرآیند برای بخش‌های مختلف، نهادهای جامعه مدنی و بخش‌های خصوصی آزاد بوده و تبعات مثبت زیادی را در پی داشته است.
بر همین اساس، اعضا شورای شهر مادرید تصمیم گرفتند نه تنها مکانیسم‌ها و شیوه‌های مشارکت شهروندان را در پروژه‌های شهری با سایر شهرها به اشتراک بگذارند و فناوری‌های نرم‌افزاری رایگانی به وجود آورند بلکه سایر شهرها را نیز از حمایت قانونی و فنی خود بهره‌مند سازند، دانش خود را در مورد فرآیندهای شهری با آن‌ها به اشتراک بگذارند و در نهایت شبکه‌ای فراگیر از نهادهای مختلف به وجود آورند که از کنسول برای افزایش تعامل، بهبود و پشتیبانی بهره می‌گیرد.
دومین مدل مشارکتی پیاده شده در مادرید به ایجاد کانال‌هایی از همکاری و همبستگی با سایر نهادهای محلی، ملی و بین‌المللی منجر شده که هدف اصلی همه آن‌ها شکل‌گیری مدلی است که امکان مشارکت در مدیریت امور عمومی را فراهم می‌آورد.
انتشار نرم‌افزار با یک انگیزه مشخص جهت تسهیل پیاده‌سازی آن در سایر شهرها نشان از ایجاد یک تغییر اساسی با حفظ سیاست‌های معمول در اداره‌های دولتی است. تمام نهادهایی که از کنسول بهره می‌گیرند، بخشی از یک شبکه واحد هستند و جامعه‌ای از کارمندان دولتی را در بر می‌گیرد که به همکاری با یکدیگر می‌پردازند و تجربه‌ها و دانش خود را با تمام شهرها و شهروندان به اشتراک می‌گذارند.
ژوهانسبورگ، بررسی موشکافانه حمل و نقل غیررسمی به منظور بهبود خدمات حمل و نقل عمومی
در بسیاری از شهرهای قاره آفریقا، سیستم‌های حمل و نقل عمومی بسیار ناکارآمد است ضمن اینکه به صورت غیررسمی فعالیت می‌کند. از آنجا که فرصت‌های اقتصادی و مناطق مسکونی در شهرهای قاره دور از هم واقع شده است و وسایل حمل و نقل شخصی نیز به تعداد کافی در دسترس نیست، بنابراین جوامع بیشماری از تردد با وسایل حمل و نقل عمومی بهره می‌گیرند که این نوع تردد در افزایش قابلیت دسترسی و امنیت شهروندان نقش مهمی ایفا کرده است.
البته در بسیاری از شهرهای آفریقای جنوبی نیز دسترسی به وسایل حمل و نقل عمومی ایمن و منظم امکان‌پذیر نیست و همین امر، فعالیت وسایل نقلیه غیررسمی را در پی داشته است. به عنوان مثال در این بخش از جهان، مینی‌بوس رانی غیررسمی بیش از ۶۵ درصد حمل و نقل عمومی را از آن خود کرده حال آنکه اتوبوس‌ها و قطارها به ترتیب ۲۱ و ۱۴ درصد از حمل و نقل شهری را به خود اختصاص داده است.
صنعت مینی‌بوس رانی غیررسمی آفریقای جنوبی رویکردی کاملاً رایج در تقسیم شمال و جنوب جهان به شمار می‌رود که در آن، بخش‌های خصوصی بیشترین خدمات رسانی را در حوزه تردد شهری در محیطی با ایمنی کمتر و در عین حال، هزینه بالاتر به عهده دارد.
به عنوان مثال در کیپ تاون، پایتخت آفریقای جنوبی، افرادی با درآمد پایین‌تر حدود ۴۶ درصد درآمد ماهانه خود را در بخش حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌دهند که همین امر در ترویج فقر بیشتر میان آنان سهیم بوده است. جالب اینکه حمل و نقل غیر رسمی در این شهر از امنیت کافی برخوردار نیست ضمن اینکه برنامه زمانی مشخصی برای عبور و مرور مینی‌بوس‌ها وجود ندارد و به همین دلیل، مردم برای رسیدن به مدارس، مراکز کاری و غیره با وجود صرف هزینه‌های بالا، مشکلات زیادی را پشت سر می‌گذارند.
در کلان‌شهرهایی نظیر ژوهانسبورگ و شاوانه که هر دو در استان گائوتنگ آفریقای جنوبی واقع شده است، حدود ۱۳ میلیون نفر سکونت دارند که اغلب آن‌ها از طریق دو هزار ۸۰۰ مینی‌بوس غیررسمی به رفت و آمد می‌پردازند. مدیران این دو کلان شهر به منظور درک و بهبود سیستم حمل و نقل عمومی، تلاش کرده‌اند ابتدا به ردیابی و تجزیه و تحلیل سیستم موجود بپردازند تا مشکلات بعدی را از سر راه کاربران بردارند.
بدون شک، ردیابی، استفاده و تجزیه و تحلیل یک شبکه گسترده مینی‌بوس رانی در این دو شهر بدون دسترسی به اطلاعات رسمی در مورد مسیرها، ارائه دهندگان خدمات، هزینه‌ها، برنامه زمانی تردد و غیره کار بسیار چالش‌برانگیزی است. به همین دلیل، یکی از نهادهای بزرگ شهری تحت عنوان "مسیر حمل و نقل من کجاست؟ " جهت دستیابی به این اطلاعات با همکاری شرکا پروژه‌های محلی به ایجاد نرم‌افزاری پرداختند که می‌تواند نقشه مسیرهای حرکت مینی‌بوس‌ها را مشخص کند. این افراد، کاربران محلی مینی‌بوس‌های شهری بودند که در مناطق شناسایی شده حرکت مینی‌بوس‌ها سکونت داشتند و در نتیجه قادر بودند اطلاعات کیفی و کمی در مورد مسیرها و خدمات را ارائه دهند.
کارکنان سازمان "مسیر حمل و نقل من کجاست؟ " با استفاده از یک نرم‌افزار توانستند اطلاعاتی در مورد مسیر حرکت مینی‌بوس‌ها، نرخ حرکت مینی‌بوس‌ها در این مسیرها، کرایه‌ها و ایستگاه‌های توقف به دست آورند. پس از یک دوره چهار هفته‌ای از انجام این کار در ژوهانسبورگ و شاوانه، تعداد دو هزار و ۸۰۰ مسیر برای تردد مینی‌بوس‌های مسافربری در آن‌ها شناسایی شد که در مجموع، فضایی به طول حدود ۴۴ هزار کیلومتر را می‌پیمود. بدیهی است که دسترسی به این داده‌ها برای دو شهر نامبرده آفریقای جنوبی ضروری است چرا که می‌تواند به درک پیچیدگی‌های شبکه مینی‌بوس رانی آن‌ها، تجزیه و تحلیل سطح و بهبود کیفیت خدمات کمک زیادی کند. علاوه بر این، شهروندان می‌توانند از این اطلاعات برای طراحی سفرهای خود در بخش حمل و نقل غیررسمی بهره گیرند که این کار به سهم خود می‌تواند در کاهش مدت زمان سفر و هزینه و در عین حال، افزایش قابلیت دسترسی و پویایی نقش مهمی ایفا کند.
ترجمه از: زهرا عباسپور، خبرنگار ایمنا
نظر شما