به گزارش خبرنگار ایمنا، ترکیبی از عوامل اقتصادی و شرایط نامطلوب زندگی در خانواده از مهم‌ترین عوامل خیابانی شدن کودکان است. پدیده کودک خیابانی، محصول فرعی جامعه‌ای است که در معرض صنعتی شدن و شهری شدن سریع قرار گرفته است. افزایش مهاجرت از شهرهای کوچک به بزرگ، افزایش جمعیت شهری و افزایش تقاضا برای خدمات، منجربه گسترش زیاد مناطق حاشیه‌ای در شهرهای بزرگ کشور شده است.
افسردگی، خشم، اضطراب و ناامیدی والدین در رویارویی با فقر، بیکاری، بیگانگی اجتماعی و نبود حداقل‌ترین خدمات، به رفتارهای خشن، بدرفتاری با کودکان و در نتیجه فرار کودکان از خانه منجر می‌شود. در چنین شرایطی، کمبود امکانات برای ارتقای شرایط کودکان مانند دسترسی نداشتن به امکانات و هزینه‌های تحصیلی در کنار نبود سایر امکانات حمایتی خانواده، به تداوم کار کودکان در خیابان می‌انجامد. در خصوص موضوعات پیرامون کودکان کار و نحوه حمایت از آن‌ها با «نوید مسائلی» مدیر انجمن حمایت از کودکان کار اصفهان گفت‌وگویی داشتیم که در زیر می‌خوانید:
جمع‌آوری و ساماندهی کودکان کار چگونه انجام می‌شود؟
جمع‌آوری کودکان کار باید طبق دستور و قوانین صورت گیرد و پرسنل خدمات شهری هنگام مشاهده کردن کودکان مشغول به فعالیت در شغل‌های مختلف خیابانی، آن‌ها را جمع‌آوری کنند تا ساماندهی آن‌ها توسط بهزیستی صورت گیرد. کودکان کار به مراکز خدمات شهری آن منطقه انتقال داده می‌شوند تا پس از انجام بررسی‌های اولیه، به سازمان بهزیستی تحویل داده شوند. بهزیستی با خانواده‌های این کودکان تماس گرفته، تعهد می‌گیرند و سپس آن‌ها را به خانواده خود تحویل می‌دهند و در صورتی که کودک خانواده نداشته باشد، توسط بهزیستی نگه‌داری خواهند شد.
خلاءهای موجود در جمع‌آوری کودکان کار چیست؟
ابتدا ریشه‌یابی علت اشتغال کودکان که امری حائز اهمیت است، باید توسط مددکاران بهزیستی صورت گیرد و خانواده‌های دارای مشکلات اقتصادی به مراکز حمایتی معرفی شوند تا از آن‌ها حمایت شود. مراکز حمایتی می‌تواند شامل خیریه‌ها یا سازمان‌های دولتی مانند کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان، بسیج و گروه‌های جهادی باشد که باید به حمایت از این خانواده‌ها ورود کنند.
ممکن است خانواده‌ای که کودک خود را برای کار می‌فرستد، نیازمند نباشد و صرفاً به علت بهره‌کشی اقتصادی از کودک وی را به اشتغال سوق دهند. با این خانواده‌ها باید طبق قانون مصوب شده سال گذشته در راستای حمایت از اطفال و نوجوانان برخورد شود و طبق آئین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی مصوب شده در سال ۸۴، برخوردهای قضائی با این خانواده‌ها صورت بگیرد؛ اما تا امروز چنین برخوردی صورت نگرفته و برخوردها تنها در حد چند مورد محدود بوده است.
سایر نهادهای دولتی در زمینه جمع‌آوری کودکان چه وظایفی برعهده دارند؟
پیگیری وضعیت درمان این کودکان برعهده دانشگاه علوم پزشکی و مراکز بهداشت و درمان است. مراکز ورزشی که متعلق به وزارت ورزش و جوانان است باید به صورت رایگان در اختیار این کودکان قرار گیرد، آموزش و پرورش باید هزینه تحصیل این کودکان را پرداخت کند تا به علت شرایط مالی ترک تحصیل نکنند، اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی نیز باید هویت این کودکان را شناسایی کند تا طبق قانون همه این موارد لحاظ شود. در کنار وظایف نهادهای دولتی، لازم است برای جامعه فرهنگ‌سازی شود تا آگاهی در خصوص چگونگی رفتار با کودکان در خیابان را بیاموزند. متولی این فرهنگ‌سازی هم رسانه‌ها، صداوسیما، اداره ارشاد است.
کارگروهی با محوریت کودکان کار شکل گرفته است؟
در زمان فرماندار جدید کارگروهی تحت عنوان «کارگروه کودکان کار» در فرمانداری اصفهان تشکیل شد تا دستگاه‌های متولی این موضوع، در این کارگروه عضو شوند و شرح وظایف به آن‌ها ابلاغ شود. زیرگروه این کارگروه چند کمیته ایجاد و جلساتی نیز برگزار شده است اما هنوز برون‌دادی که منجربه حمایت از کودکان کار و مقابله با اشتغال به کار کودکان باشد، ایجاد نشده است. فرمانداری اصفهان در این زمینه پیش‌قدم بوده است؛ اما بهزیستی متولی اصلی حمایت از کودکان کار است که وظیفه شناسایی، ساماندهی، توانمندسازی و حمایت از این کودکان را بر عهده دارد.
طرح ضربتی جمع‌آوری کودکان کار نتیجه‌بخش است؟
طرح‌های ضربتی جمع‌آوری کودکان کار اگر بدون برنامه‌ریزی باشد، منجربه شکست خواهد شد. نمونه آن در شاهین‌شهر صورت گرفت که پس از جمع‌آوری کودکان کار، مکان اسکانی وجود نداشت، به همین خاطر کودکان در یک زیرزمین اسکان داده شدند. طرح‌های ضربتی به نتیجه نرسیده و این طرح‌ها نیازمند برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی است تا زیرساخت‌ها برای حمایت و تخصیص کودکان و خانواده‌ها آماده شود و در نهایت جمع‌آوری صورت گیرد.
جمع‌آوری کودکان کار باید به صورت پلکانی انجام شود. جمع‌آوری ضربتی و یک شبه آن‌ها منجربه رفتن کودکان کار به سمت بزهکاری‌های دیگر می‌شود. در ابتدا باید زیرساخت‌ها مهیا شود و برنامه‌ریزی صورت گیرد تا با همکاری دستگاه‌های نظارتی، اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌ها در قالب کارگروه به مرور زمان از این کودکان حمایت شود. حداقل شش ماه تا یک سال زمان نیاز است تا در طول این مدت زمان فرهنگ‌سازی برای مردم انجام شود تا در خصوص چگونگی برخورد با کودکان کار آگاه شوند و سپس زیرساخت‌ها آماده شود.
آمار و اطلاعات مشخصی از تعداد کودکان کار وجود دارد؟
در صورت جمع‌آوری کودکان کار بدون برنامه‌ریزی، کودکان کار به شرایط قبلی خود در خیابان بازمی‌گردند و تنها ممکن است از لحاظ روانی آسیب‌هایی متوجه آن‌ها شود. یکی از مشکلات موجود، همین در دست نبودن آمار و اطلاعات شفافی از تعداد کودکان کار است؛ متأسفانه بهزیستی که متولی شناسایی و ساماندهی کودکان کار است اطلاعات دقیقی در دست ندارد و انجمن‌ها هستند که تعدادی از این کودکان را شناسایی کرده‌اند. درحال‌حاضر انجمن «حمایت از کودکان کار اصفهان»، حدود ۸۵۰ کودک کار و در معرض آسیب اصفهانی را شناسایی کرده است. کلان‌شهرهایی مانند اصفهان، تهران و مشهد به علت مهاجرپذیربودن و جای‌گیری ۸۰ تا ۹۰ درصد از کودکان اتباع در این کلان‌شهرها، دارای رتبه‌های برتر از نظر تعداد کودکان کار هستند.
نظر شما