به گزارش خبرنگار ایمنا، اِم‌اِس (Multiple Sclerosis) یا بیماری فلج چندگانه در سال ۱۸۶۸ توسط ژان-مارتن شارکو یک عصب‌شناس و آسیب‌شناسی آناتومی فرانسوی شناسایی شد. MS یک بیماری اتوایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های عصبی حمله کرده و میلین را که از فیبرهای عصبی مغز و نخاع محافظت می‌کند، از بین می‌برد. MS علائم مختلفی را برای بیمار ایجاد می‌کند. در ابتدا نشانه‌های بیماری MS به تناوب ایجاد شده و بر طرف می‌شود، اما با گذشت زمان، بعضی از این عوارض ماندگار می‌شود که ناتوانی فرد را به دنبال خواهد داشت.
علت به وجود آمدن بیماری MS چیست؟
علت اصلی بیماری MS هنوز مشخص نیست، اما گمان می‌رود این بیماری بر اثر ترکیبی از زمینه‌های ژنتیکی، عوامل محیطی مانند منطقه جغرافیایی، رژیم غذایی، استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی، پایین بودن سطح ویتامین D خون، مصرف دخانیات، همچنین عوامل آلوده‌کننده مانند مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی رخ می‌دهد. شاید بتوان با داشتن یک سبک زندگی با استرس کم و رعایت نکات تغذیه‌ای و تحرک کافی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد.
علائم و نشانه‌های بیماری MS
علائم MS معمولاً غیر قابل پیش بینی است و به دلیل تخریب غلاف میلین اطراف تارهای عصبی مغز و نخاع به وجود می‌آید. علائم بیماری MS مجموعه‌ای گسترده‌ای از جمله اختلالات حرکتی به صورت ضعف یک دست یا یک پا و یا هر دو اندام تحتانی، اختلالات بینایی، تاری دید یا درد یک چشم، دو بینی، اختلالات حسی به صورت مورمورشدن یا گزگز کردن دست یا پا، اختلالات تعادلی، اختلالات روحی و افسردگی، اختلالات حافظه و عدم تمرکز، اختلالات جنسی، خستگی پس از بیدار شدن صبحگاهی و دردهای پراکنده بدن را شامل می‌شود.
مبتلایان بسیاری، تنها با تعداد محدودی از این علائم مواجه می‌شود و احتمال مشاهده همه این علائم در یک نفر بسیار ناچیز است. علائم بیماری MS می‌تواند در زمان عود متفاوت باشد و بستگی به بخش یا بخش‌هایی از مغز یا ستون فقرات که تحت تأثیر بیماری تخریب شده‌اند، دارد. در شرایط تشدید بیماری ممکن است فرد فقط یک علامت در یک عضو بدن خود داشته و یا علائم متعدد در اعضای مختلف بدن خود را مشاهده کند.
تشخیص بیماری MS
تشخیص بیماری MS تا حدودی توسط علائم اولیه آن انجام می‌شود، اما تقریباً تمام علائم MS را می‌توان در بیماری‌های دیگر نیز مشاهده کرد به همین خاطر گاهی اوقات اطمینان از ابتلاء به این بیماری دشوار است گاهی اوقات تشخیص قطعی ممکن است ماه‌ها طول بکشد. برای تشخیص MS باید به پزشک متخصص نورولوژی یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
برای تشخیص ابتلاء به بیماری MS می‌توان از اسکن MRI، پونکسیون کمری یا نخاعی که شامل نمونه بردای از مایع مغزی نخاعی در ستون فقرات است و آزمایش پتانسیل فرا خوانده که در آن الکترودها آهسته شده‌اند یا وجود هر گونه الگوی غیر عادی در پالس های الکتریکی اعصاب خاص در سیستم مغزی نخاعی را کنترل می‌کند، استفاده کرد.
درمان بیماریMS
برای درمان بیماری MS اگرچه در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری رخ داده است، اما همچنان این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد و درمان‌های استفاده‌شده معمولاً برای کندی و بیماری و جلوگیری از روند بی شرفت آن در کنار سرعت بخشیدن به روند بهبودی پس از حملات MS است البته برخی از افراد علائم بسیار خفیفی را تجربه کرده و نیاز به درمان ندارند.
برای درمان MS ، بسته به شرایط بیمار می‌توان از انواع داروهای تزریقی و خوراکی استفاده کرد همچنین تغییر در سبک زندگی در روند بهبودی بیماری تأثیر بسزایی دارد. بیمار باید از استرس و کار زیاد دوری کند، از دخانیات بپرهیزد، ورزش سبک و منظم که باعث خستگی نشود انجام دهد و از یک رژیم غذایی استفاده کند. برای جلوگیری از تحلیل رفتن بدن، بیمار می‌تواند با یک فیزوتراپ حرکات کششی و استقامتی و نحوه‌ی استفاده از وسایل و امکانات تسهیل کننده، کار کند.
در درمان MS از روشی به نام پلاسمافرز استفاده می‌شود. پلاسما فرز با گرفتن خون و جدا کردن پلاسمای آن و تزریق مجدد عناصر شکل دار خون به فرد بیمار همراه است. در این روش معمولاً به جای پلاسمای برداشته شده، پلاسمای منجمد تازه یا آلبومین جایگزین می‌شود. پلاسمافرز برای مقابله با علائم شدید بیماری MS به ویژه در بیمارانی که به استروئید تزریقی پاسخ نداده‌اند استفاده می‌شود.
داروهای بیماری MS
داروهای موجود درمان MS از نظر کاربرد به سه گروه اصلی برای حملات بیماری، برای کنترل علائم بیماری و برای کنترل سیر بیماری تقسیم‌بندی می‌شود. برای حملات بیماری می‌توان از ایمونوگلوبین داخل وریدی و تعویض خون استفاده کرد همچنین برای کنترل علائم بیماری بیش از سی داروی مختلف وجود دارد که برای درمان خستگی از آمانتادین و از باکلوفن برای مقابله با سفتی عضلانی (اسپاسم) استفاده می‌شود. برای کنترل سیر بیماری نیز از اینترفرون‌هایی چون گلاتیرامراستات (کوپاکسون)، میتوکسانترون (نوانترون)، ناتالی زوماب (TYSABRI)، GILENYA (فینگولی مود) استفاده می‌شود. البته این داروها نمی‌تواند بیماری را درمان کند و نیز برای همه افراد مبتلا به این بیماری مناسب نیست.
ناتالیزوماب درمان جدیدتر برای بیمارانی است که علائم بیماری آنها پیشرفته‌تر و بیماری آنها فعال‌تر است. فینگولیمود و دیمتیل فومارات تنها قرص‌هایی هستند که برای این بیماری مصرف می‌شوند.
آیا بیماری MS کشنده است؟
با توجه به اینکه بیماری MS یک بیماری اختلال عملکردی بین سیستم عصبی مرکزی و اندام‌های بدن است و در آن مغز نمی‌تواند به اندام‌ها فرمان دهد، اگر بیماری به موقع تشخیص داده نشود و درمان انجام نشود در بیمار اختلالات متعدد و حملاتی رخ می‌دهد که در صورت شدت یافتن آن فرد دچار مرگ می‌شود. باید به این نکته توجه کرد که درصد بالایی از بیماران با درمان عوارض و کنترل بیماری زندگی طولانی و نسبتاً نرمالی را دارند.
انواع بیماری MS
بیماری MS با توجه به سیر که بیمار طی می‌کند به چهار دسته تقسیم می‌شود. در نوع اول یا RR بیماری به صورت فازهای پیشرفت‌کننده و پسرفت کننده تازه تظاهر می‌کند. در نوع دوم یا PP بیمار از ابتدا دارای علائم پیش رونده بوده و فاز بهبودی ندارد. نوع سوم یا SP بیماری در ابتدا به صورت پیش‌رونده و پس رفت کننده بوده، اما مدتی پیشرفت‌کننده می‌شود. نوع چهارم یا RP که در آن بیماری سیر پیشرفت و بهبود داشته، اما در نهایت سیر پیش رونده دارد.
بیماری MS و ازدواج
با توجه به درگیر دستگاه عصبی افراد در بیماری MS می‌توان گفت که این بیماری در ازدواج فرد تأثیر گذارد است، اما سبک زندگی سالم، پیگیری‌های مستمر و دقت در رعایت دستورات پزشک می‌توان از یک ازدواج کامل برخوردار بود. مشکل در فعالیت‌های جنسی در مردانی که دچار بیماری MS می‌شوند بیشتر از زنان به چشم می‌خورد.
با توجه به ارتباط بالای بین سلامت عاطفی و سلامت جسمی در بیماران MS ، مشکلات در روابط بین دو فرد می‌تواند باعث ایجاد حمله در فرد بیمار شود همچنین علائم و ناتوانی‌های مبتلا می‌تواند شریک زندگی سالم را به سمت نقش مراقبتی سوق دهد.
بیماری MS در زنان و مردان
بروز بیماری MS بیشتر در سنین ۲۵ تا ۴۰ رخ می‌دهد و بروز این بیماری در زنان دو برابر مردان است همچنین بروز MS در زنان در حدود ۵ سال زودتر از مردان اتفاق می‌افتد و بر اساس آمار، زنان دو تا سه برابر، بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند. در مردان با وجود پایین بودن نرخ بیماری شدن بیماری بالاتر است. به طور کلی MS در مردان و زنان علائم مشابهی دارد، اما برخی از علائم این بیماری به طور خاص بر روی زنان تأثیر گذاشته و مواردی مانند قاعدگی، بارداری و یائسگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نظر شما