چرا از حافظ فال می‌گیریم؟

به گزارش ایمنا، کانال دکتر محمدعلی اسلامی نُدوشن در آستانه شب یلدا گفتار صوتی را از این نویسنده و چهره پیشکسوت فرهنگی به اشتراک گذاشته که درباره تفأل به حافظ می‌گوید.

او پرسش «چرا از حافظ فال می‌گیرند؟» را مهم‌ترین سوالی می‌داند که بشود درباره حافظ مطرح کرد و اظهار می‌کند: همه‌ی خصوصیات دیگر این مرد بر این مسئله الان گره خورده است؛ برای این‌که یک وجه استثنایی است در مورد حافظ که تنها کتابی است که در زبان فارسی از آن فال گرفته می‌شود. ما نمی‌دانیم از کی شروع شده است ولی لااقل در تمام دورانی که چاپ جریان داشته و کتاب‌ها به صورت متعدد در دست مردم بوده، از آن زمان تا امروز از حافظ فال می‌گیرند. این نه تنها در زبان فارسی بلکه گمان می‌کنم تا آن‌جا که من بدانم در هیچ زبانی، کتابی نیست که بشود از آن فال گرفت یعنی مردم چنین مأموریتی را به آن کتاب واگذار کرده باشند.

این پژوهشگر می‌افزاید: هیچ‌کدام از شاعران ایرانی نتوانسته‌اند به اندازه حافظ و مانند حافظ این زبان کنایه و دوپهلو را داشته باشند؛ و چنان‌که می‌دانید تمام غزلیات یک نوع حالت دوپهلو دارند به این معنی که دو نوع مفهوم می‌شود از این شعرها گرفت، این چیزی است که بسیار آمادگی دارد مانند فال دربیاید، زمانی که می‌توان دو یا چند برداشت داشت، فرض کنید یک برداشت به طرف چپ یکی به طرف راست یکی به طرف زمین یکی به طرف آسمان، این ایهام و کنایه و برداشت‌های مختلفی که ایجاد کرده به شما کمک می‌کند خودتان برداشت کنید نه این‌که شعر به شما بگوید بلکه شما آن علاقه درونی خودتان را به حساب شعر می‌گذارید و آن‌چه را از زبان او می‌خواهید بشنوید از زبان خودتان در واقع از درون خودتان می‌شنوید.

اسلامی ندوشن حافظ را شاعر عوام و خواص می‌خواند و می‌گوید: این هم خاصیت حافظ است که هم خواص از او بهره بگیرند و هم اشخاص کم‌سواد. اشخاصی که دیوان او را با آواز بلند می‌خوانند و تسلی پیدا می‌کنند، و این خاصیت کلمات و موسیقی کلام است که می‌تواند این چنین تسلی خاطر باشد به کسان و همان‌طور که عرض کردم، این شاعر را در سطح وسیع مردم عادی آورده و در عین حال مشکل‌ترین شاعر فارسی شناخته شده و او را به صورت یک موجود معمایی در آغوش گرفته است.

این صفحه همچنین بخشی از کتاب «گفتن نتوانیم، نگفتن نتوانیم» اسلامی ندوشن را درباره حافظ به اشتراک گذاشته که در آن آمده است: حافظ اگر تا این پایه مورد قبول مردم قرار گرفته، برای آن است که الگوی وجدان آگاه و ناآگاه ایرانی بوده و آن‌چه را که دیگران نگفته‌اند و یا ناتمام گفته‌اند به زبان کنایه گفته است. مردم صدای درون خود را از زبان او می‌شنوند و حیرت می‌کنند از این‌که او آن‌گونه به سراچه ضمیر آنان راه یافته است. به این سبب به او لقب «لسان الغیب» داده‌اند و از دیوانش فال می‌گیرند.

منبع: ایسنا