به گزارش خبرنگار ایمنا، وقتی مدت زمان یک رابطه دوستی بسیار طولانی شده است اما به ازدواج منجر نمی‌شود، یعنی در این رابطه یک یا چند مشکل جدی وجود دارد. مشکلاتی که باید آن‌ها را ریشه‌یابی و برطرف کرد و این کار نیاز به مهارت و مدیریت بالایی دارد. چرا که معمولاً در مسیر رساندن رابطه عاطفی به ازدواج، دختر و پسر با چالش‌ها و دشواری‌های متعددی رو به رو هستند.
رویاها و آرزوهایی برای شروع زندگی مشترک که برای سال‌ها به تعویق افتاده‌اند، اما نتوانسته‌اند عملی شوند، رابطه دوستی به قصد ازدواج اگر بیش ازحد طولانی مدت شود، برای دختر و پسر پیامدهای متعددی در پی خواهد داشت. در صورتی که دوستی‌های قبل از ازدواج با اطلاع خانواده‌ها و با هدف شناخت بیشتر باشد، فواید بسیار زیادی خواهد داشت، از طرف دیگر دوستی‌های قبل از ازدواج معایب و پیامدهایی نیز به همراه دارند.
دوستی‌های درازمدتی که جای خود را به ازدواج داده‌اند
۳۱ تیرماه امسال بود که در خبرها اعلام شد مطابق با آمار ارائه داده شده از سوی مسئولین، اگرچه طی سال ۹۹ شاهد افزایش چهار درصدی امر ازدواج در کشور بودیم اما همین آمار در برخی استان‌ها از جمله تهران با کاهش مواجه بوده است و این در حالی است که شاهد دوستی‌های دراز مدت در بین برخی جوانان هستیم که جای خود را به ازدواج داده‌اند.
گسترش شبکه‌های مجازی و سهولت در ارتباط‌گیری و تبادل افکار و نظرات بین دختران و پسران در کاهش امر ازدواج بی‌تاثیر نبوده است. افراد به داشتن حداقل روابط با جنس مخالف راضی و در مقابل دردسرهای مسئولیت زندگی مشترک را متحمل نمی‌شوند و تعهدی برای انجام امور زندگی مشترک ندارند.
از این رو اگرچه راحتی و سهولت در این ارتباطات دلخواه به نظر می‌رسد اما آنچه در روابط دوستی دختران و پسران مغفول مانده؛ تشکیل خانواده و رسیدن به یک آرامش پایدار است که در رابطه دوستی شاهد آن نیستیم. فارغ از مسائل متعددی نظیر تورم، مشکلات اقتصادی، مشکلات تأمین مسکن، اشتغال که در کاهش آمار ازدواج نقش ویژه‌ای دارند، سوالی که مطرح است این است که آیا از منظر جامعه شناختی تمایل جوانان به ازدواج کاهش یافته و تشکیل خانواده برای جوان امروزی امری کم ارزش محسوب می‌شود
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران، در این خصوص گفته بود علیرغم اینکه زندگی غیر خانوادگی راحتی زیادی برای جوانان دارد اما همچنان جوانان تمایل زیادی به ازدواج و تشکیل خانواده دارند و این حالت سردی که اکنون نسبت به ازدواج شاهد آن هستیم اغلب به مباحث و مشکلات اقتصادی وابسته است.
زهرا کمالی دهقان در مورد دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه طی سال‌های اخیر و اثرات آن بر کاهش ازدواج، تاکید دارد این دگرگونی‌ها در سطح کلان به بزرگ شدن شهرها، مهاجرت به شهرها، صنعتی شدن، آموزش همگانی برای زنان و مردان و در سطح خرد به تغییراتی که به اجبار درون خانواده‌ها و برای هماهنگی با تغییرات سطح کلان رخ داد، معطوف می‌شود. در واقع زمانی که جامعه‌ای از نظر اجتماعی تغییر کند، تغییرات فرهنگی را نیز به دنبال خود می‌آورد.
وی با بیان اینکه مطابق با تئوری‌های اقتصادی، در دوران رکود اقتصادی تمایل به ازدواج کاهش و در دوران رونق اقتصادی تمایل به ازدواج افزایش پیدا می‌کند، اعلام کرده است با توجه به اینکه از نظر فرهنگی مردان نان آور خانه محسوب می‌شوند، پس از تحصیل و رفتن به سربازی باید به دنبال کار باشند تا بتوانند معاش زندگی را تأمین کنند و اینگونه هرچه در دوران رکود اقتصادی و کاهش اشتغال باشیم با کاهش ازدواج نیز مواجه خواهیم شد، چراکه وقتی افراد شغل مناسب خود را پیدا نمی‌کنند مسلماً از پس اداره یک خانواده نیز بر نخواهند آمد. بعضاً در چنین شرایطی جوانان با پشتوانه اقتصادی پدران و مادران خود تشکیل زندگی می‌دهند اما بعدها نمی‌توانند از پس مخارج برآیند و اینگونه می‌شود که آمار طلاق نیز افزایش می‌یابد.
افزایش آمار طلاق و ترس جوانان از تشکیل زندگی
این جامعه شناس اظهار کرده است افزایش آمار طلاق و ترس جوانان از تشکیل زندگی مشترکی که امکان شکست و جدایی در آن بالا است، افراد مجرد نیز با دیدن پر رنگ شدن آمار طلاق این ریسک را نمی‌پذیرند که وارد پروسه ازدواج و طلاق شوند. جوان ریسک اعتماد کردن به فرد دیگر و وارد زندگی دیگر شدن و تحمل سختی‌های بیشتر را نمی‌کند. در واقع عوامل اقتصادی می‌تواند از منظر اجتماعی و فرهنگی تمایل افراد به ازدواج را کم کند.
این ترس و ریسک منجر به این می‌شود که فرد تمایل داشته باشد روشی را اختیار کند که قبحش از بین رفته است. در رابطه دوستی، فشار روانی از سوی خانواده‌ها وجود ندارد و جوان تنها با طرف مقابل خود در ارتباط است و از این رو برقراری این رابطه آسان‌تر است.
سطح توقع افراد در رابطه دوستی کمتر است و از این رو فرد از نظر حقوقی و قانونی خود را در پروسه ازدواج درگیر نمی‌کند چراکه احساس می‌کند وقتی از نظر فرهنگی جامعه به سمتی می‌رود که جوانان به راحتی می‌توانند با یکدیگر دوست شوند پس خود را در قید و بند قانونی و فرهنگی امر ازدواج قرار نمی‌دهد و راه راحت تر را بر می‌گزیند.
جامعه شناسان در مورد تبعات دوستی‌های میان دختران و پسران تاکید دارند تبعات این دوستی‌ها این است که افراد تنوع طلب شده، احساس مسئولیت ندارند و به راحتی می‌توانند فرد مقابل را با فرد دیگری جایگزین کنند. همچنین از جمله مهمترین تبعات این دوستی‌ها بر امر تشکیل خانواده و فرزندآوری معطوف می‌شود. خوشبختانه در جامعه ما همچنان تشکیل خانواده و فرزندآوری مهم است و اگر اکنون شاهد حالت سردی و نگرانی جوانان نسبت به ازدواج هستیم علتش عوامل اقتصادی است که ازدواج را به تأخیر انداخته است.
مهمترین عامل برای افزایش آمار ازدواج در حال حاضر رفع مشکلات اقتصادی است تا فرد بتواند نیازهای اولیه زندگی مشترک را برآورده کند، از پس خرج زندگی برآید و تمام ساعات زندگی را صرف کار کردن نکند. در حال حاضر توجه به عوامل اقتصادی در امر ازدواج مهم‌تر از ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن است.
سه دیدگاه درباره رابطه دختر و پسر وجود دارد:
۱. دیدگاه افراطی: در این نگرش، هر گونه ارتباطی با جنس مخالف، آزاد و بدون مانع است (رویکرد لیبرالیستی). فروید و پیروان وی مدعی هستند که اخلاق جنسی کهن، بر اساس محدودیت و ممنوعیت است و تمام مشکلات بشر به دلیل ممنوعیت‌ها، محرومیت‌ها، ترس‌ها و وحشت‌های ناشی از این ممنوعیت‌هاست که در ضمیر باطن بشر جایگزین شده است. برتراند راسل نیز همین مطلب را اساس قرار می‌دهد و در کتاب «جهانی که من می شناسم»، تاکید دارد: «اگر از انجام عملی [رفتار جنسی] زیانی متوجه دیگران نشود، دلیلی نداریم که ارتکاب آن را محکوم کنیم».
۲. دیدگاه تفریطی: بر پایه این رویکرد، هر گونه ارتباط و پیوند با جنس مخالف، مردود و مورد نکوهش می‌باشد. این دیدگاه، نقطه مقابل دیدگاه افراطی است. راسل در جای دیگر می‌گوید: «پدران کلیسا از ازدواج به زشت‌ترین صورت یاد کرده‌اند. هدف ریاضت این بوده که مردان را متقی سازد. بنابراین، می‌گفتند: ازدواج که عمل پستی شمرده می‌شود، باید منهدم شود».
۳. دیدگاه اعتدالی: بر اساس این دیدگاه، نه آزادی مطلق و رها پذیرفته شده است و نه محدودیت و منع هر گونه رابطه؛ بلکه ارتباط بین دو جنس مخالف، در یک چهارچوب [Context] مشخص، تعریف شده است. ارتباط مجاز، ارتباطی است حداقلی و به دور از هر گونه انگیزه شهوی و عاطفی و رابطه‌ای است که در آن، نفس رابطه مقصود نباشد و نگاه دو جنس به هم، نگاه انسانی باشد و نه جنسیتی. دیدگاه اسلام، ناظر به نگرش سوم، یعنی دیدگاه اعتدالی است.
فواید دوستی‌های قبل از ازدواج چه مواردی است؟
اگر دوستی‌های قبل از ازدواج بر اساس یک چهارچوب صورت گیرد، فوایدی زیادی برای افراد به همراه خواهند داشت. نظارت خانواده‌ها نیز می‌تواند اشتباهات آشنایی پیش از ازدواج را کاهش داده و حتی از بین ببرد.
کسب تجربه در برخورد با جنس مخالف
آشنایی و معاشرت با افراد مختلف کمک می‌کند تا تفاوت‌های موجود در جنس مخالف خود را بهتر بشناسید. مردم نگرش‌های متفاوتی نسبت به مسائل دارند و به شیوه‌ای متفاوت می‌اندیشند. آگاهی از نگرش‌های مختلف، در شناخت تفاوت‌های شما با دیگران بسیار مؤثر است. دوستی و آشنایی قبل از ازدواج بستری مناسب برای شناخت بهتر جنس مخالف و درک جهان بینی‌های آن‌هاست. در نتیجه نسبت به ملاک‌ها و استانداردهای خود برای شروع یک رابطه طولانی مدت آگاه‌تر می‌شوید.
شفاف شدن ملاک‌های ازدواج همگام با خودشناسی بهتر
در ارتباطات خود با جنس مخالف متوجه می‌شوید که چه رفتارهایی را دوست دارید و از چه چیزهایی بدتان می‌آید. آشنایی و تعامل‌های قبل از ازدواج کمک می‌کند تا به یک خودشناسی برسید، در نتیجه می‌فهمید که به دنبال چه کسی هستید و شریک زندگی‌تان چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی را باید داشته باشد. در واقع درمی‌یابید که چه ویژگی‌هایی به شما احساس آرامش داده و چه خصلت‌هایی سبب ناراحتی‌تان می‌گردد.
افزایش مهارت ارتباط عمومی و توانایی اجتماعی
دوستی با جنس مخالف در یادگیری مهارت‌های ارتباطی مؤثر است. دوستی‌های قبل از ازدواج به شما فرصت برقراری ارتباط با افراد دیگر را می‌دهد. در این دوستی‌ها مجبور می‌شوید به وفور تصمیمات مهمی بگیرید و با پیامدهای کار و رفتار خود مواجه شوید. این فرایند در سازگاری و انعطاف اجتماعی شما نقش دارد.
دلایل طولانی شدن رابطه دوستی قبل از ازدواج
شاید قبل از هر چیز بهتر باشد بررسی کنیم دلایل اصلی طولانی شدن برخی رابطه‌های دوستی چیست و چه عواملی باعث می‌شود یک رابطه دوستی برای ماه و سال‌ها طول بکشد اما به ازدواج منجر نشود.
دوستی‌های بدون قصد ازدواج
برای برخی برقراری رابطه دوستی با طرف مقابل، فرصتی برای کسب شناخت و اعتماد برای تصمیم‌گیری برای ازدواج است. اما گاهی نیز حداقل یکی از طرفین، به طور جدی چنین قصدی از آشنایی ندارد. درواقع بسیاری از افرادی که وارد رابطه دوستی می‌شوند حتی اگر ظاهراً وانمود کند قصد ازدواج دارند، برای خوش گذرانی، پر کردن اوقات فراغت، فرار از تنهایی و برطرف کردن نیاز روحی و جنسی است که وارد رابطه دوستی با جنس مخالف می‌شوند.
نداشتن شرایط ازدواج
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که منجر می‌شود مدت زمان دوستی‌ها طولانی شود و ازدواج به تأخیر بیفتد، نداشتن و فراهم نبودن شرایط ازدواج دختر و پسر است. تشکیل خانواده نیاز به ملزومات اولیه‌ای مانند مسکن و لوازم منزل دارد. پسری و دختری که به بلوغ اقتصادی لازم برای اداره زندگی نرسیده است و شغل و درآمد ثابتی ندارند، توانایی اداره و فراهم کردن ملزومات اولیه زندگی مشترک را نخواهند داشت و ازدواج آن‌ها به تأخیر می‌افتد.
نداشتن انگیزه کافی برای ازدواج
امروزه بسیاری از جوانان انگیزه کافی برای ازدواج رسمی ندارند. ازدواج کردن برای بسیاری سخت است، چرا که مسئولیت‌پذیری بسیار بالایی می‌طلبد. به خصوص بسیاری از پسرها دیگر به راحتی زیر بار ازدواج نمی‌روند، زیرا در رابطه دوستی علاوه بر اینکه تعهد و مسئولیت زیادی بر آن‌ها وارد نیست، نیازهای عاطفی و جنسی آن‌ها می‌تواند تا حد زیادی برطرف شود. به همین دلیل تمایل و عجله‌ای برای رساندن رابطه دوستی به ازدواج ندارند. در مقابل دخترها معمولاً تمایل دارند ازدواج رسمی صورت بگیرد تا امنیت عاطفی بیشتری در رابطه داشته باشند.
مشکلات روابطه راه دور
با گسترش ارتباطات در فضای مجازی، بسیاری از دوستی‌ها و روابط قبل از ازدواج در شبکه‌های ارتباط اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و فیس بوک صورت می‌گیرد. در این سبک آشنایی‌ها، دسته‌ای از دختر و پسرهایی که عاشق هم می‌شوند و رابطه دوستی را آغاز می‌کنند، در دو شهر یا حتی کشور مختلف زندگی می‌کنند. در نظر نگرفتن مکان زندگی و شروع رابطه عاطفی با کسی که دور است، منجر به شکل‌گیری رابطه دوستی می‌شود که شاید سال‌ها به طول انجامد اما امکان به ازدواج رساندن رابطه فراهم نشود.
مخالفت خانواده‌ها برای ازدواج
گاهی شرایط و انگیزه کافی برای ازدواج دختر و پسر وجود دارد، اما خانواده‌ها بنا بر دلایل متعددی با ازدواج آن‌ها مخالفند. از آنجایی که معمولاً خانواده‌ها از ابتدا در جریان رابطه دوستی قرار نمی‌گیرند، وقتی موضوع ازدواج مطرح می‌شود، ممکن است ازدواج با فردی که فرزندشان دور از چشم آن‌ها با او در رابطه بوده‌اند، مورد تاییدشان قرار نگیرد. یا اینکه آن‌ها به طور کلی معیارها و فاکتورهایی را برای عروس یا دامادشان در نظر داشته باشند که با دختر یا پسر معرفی شده همخوانی نداشته باشد. در این صورت راضی کردن خانواده‌ها و والدین، منجر به یک مانع اساسی برای ختم رابطه دوستی به ازدواج خواهد شد.
پیامدهای رابطه دوستی طولانی مدت
وقتی رابطه دوستی قبل از ازدواج بیش از حد طولانی شود، معمولاً پیامدها و مشکلات برای زوج ایجاد خواهد شد که عبارتند از:
سرد شدن رابطه عاطفی
هر رابطه عاطفی و دوستی در اوایل آشنایی هیجان و انرژی زیادی دارد، افراد وقتی به دختر یا پسری علاقمند می‌شوند و با او رابطه را شروع می‌کنند هیجان دارند تا او را بیشتر بشناسند و کشف کنند و تلاش می‌کنند از راهی رضایت و توجه او را جلب کنند. این موضوع باعث می‌شود در ابتدای رابطه، دوستی و طرف مقابل جذابیت زیادی داشته باشد. اما وقتی رابطه دوستی طولانی می‌شود، به طور طبیعی کم کم آن شور و هیجان اولیه از بین خواهد رفت و رابطه حالت یکنواخت پیدا خواهد کرد. پس اگر دختر و پسر نتوانند به موقع رابطه دوستی را به مرحله بعد یعنی ازدواج ارتقا دهند، شاهد سرد شدن رابطه خواهند بود.
وابستگی‌های کاذب
رابطه دوستی هرچه طولانی مدت‌تر شود، وابستگی عاطفی دو نفر نیز بیشتر خواهد شد. به خصوص چون در رابطه‌های دوستی معمولاً دختر و پسر بر جنبه احساسی رابطه تمرکز زیادی دارند و به یکدیگر زیاد ابراز محبت و عشق می‌کنند، وابستگی عمیقی ایجاد می‌شود. حال در صورتی که بعد از مدتی شناخت نسبی ایجاد شود و یکی از دو نفر یا هردو متوجه شوند طرف مقابل انتخاب درستی برای ادامه رابطه نیست، این وابستگی کاذب مانع از تمام کردن رابطه می‌شود. درواقع طولانی شدن رابطه دوستی باعث می‌شود وابستگی زیادی ایجاد شود که اجازه تصمیم‌گیری واقع‌بینانه و عاقلانه را به فرد ندهد.
تنوع طلبی
این امکان هم وجود دارد که دوستی با افراد متعدد برای یافتن همسر مناسب، منجر به شکل گیری روحیه تنوع طلبی در فرد شود، در این صورت پس از ازدواج دیگر بودن با یک نفر او را از نظر روحی ارضا نمی‌کند و تمایل دارد که همچنان با افراد دیگر هم در ارتباط باشد.
ایجاد تنش و دعوا
رابطه دوستی که برای سال‌ها طولانی می‌شود و به هر دلیل به مرحله بعدی نمی‌رود، می‌تواند فشار روانی زیادی برای دو نفر ایجاد کند. کسی که در رابطه پایداری قرار ندارد، احساس امنیت عاطفی نخواهد داشت. همین موضوع ممکن است باعث شود تنش و دعواهای مکرری بین دختر و پسر اتفاق بیفتد. اگر این تنش‌ها بالا بگیرد ممکن است حتی منجر به جدایی و تمام شدن رابطه دوستی نیز شود.
آشنایی طولانی مدت و بی انگیزه شدن برای ازدواج
اکثر متخصصان بر این باورند که دوستی‌های قبل از ازدواج در صورتی که بدون حد و مرز باشند، آمادگی و انگیزه افراد برای ازدواج را تضعیف می‌کند. تعیین حد و مرز یا ایجاد رابطه جنسی قبل از ازدواج بر عهده خود طرفین است و نمی‌توان اصولی را برای همه افراد جامعه وضع کرد.
بی اعتمادی نسبت به یکدیگر
متأسفانه دیدگاه خوبی نسبت به روابط قبل از ازدواج در کشور ما وجود ندارد و بسیاری از زوجین بعد از ازدواج به همین دلیل نسبت به یکدیگر بی اعتماد می‌شوند. ممکن است با خود فکر کنند که شاید همسرشان علاوه بر او با افراد دیگری هم رابطه داشته است. بی اعتمادی در زندگی مشترک بسیار خطرناک است و می‌تواند پایه‌های رابطه را بلرزاند.
جدایی‌های پر هزینه
هرچه رابطه عاطفی و مدت زمان دوره دوستی بیشتر شود، هزینه عاطفی که دو نفر در جدایی احتمالی متحمل خواهند شد نیز افزایش خواهد یافت. جدایی با وجود وابستگی زیاد، ضربه روحی شدیدی می‌تواند به فرد وارد کند. پذیرش اینکه همه سرمایه‌گذاری عاطفی انجام شده بی نتیجه بماند، بسیار سخت است. در صورت تبدیل نشدن دوستی به ازدواج، شکست عاطفی عمیقی برای فرد ایجاد خواهد شد. ضمن اینکه دختر و پسر ممکن است در این مدت زمان فرصت‌های زیاد دیگری را در زندگی از دست داده باشند که دیگر قابل برگشت و جبران نباشد.
آیا دوستی‌های قبل از ازدواج تضمینی بر شروع زندگی است؟
هر چند آشنایی شرط لازم برای ازدواج است اما شرط کافی نیست، آمادگی برای ازدواج و تشکیل خانواده، سخت‌ترین و در عین حال پاداش دهنده‌ترین وظیفه زندگی است. پس برای یک ازدواج موفق افراد باید ابتدا خودشان و سپس معیارهایی برای انتخاب همسر مناسب تعیین کنند.
نقش خانواده در ازدواج فرزندان بسیار مهم و تأثیر گذار است، اعضای خانواده نیز باید برای شروع زندگی سالم به فرد یاری برسانند. مشاوران و روانشناسان و پیش از ازدواج نیز به افراد در همسر گزینی و ارتقای مهارت‌های ارتباطی شأن کمک‌های لازم را ارائه می‌دهند.
نظر شما