به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه مدیران و برنامه‌ریزان با مسائلی در سطح شهر مواجه هستند که شاید در گذشته کمتر مطرح بوده و همین امر نقش و جایگاه والای متخصصان حوزه شهری را انکار ناپذیر می‌کند. در این بین یکی از مهمترین چالش‌ها نبود هماهنگی میان حوزه‌ها و نهادهای مختلف در سطح شهر است که باعث شده شهرسازان و برنامه‌ریزان با مشکلات عدیده‌ای در سطوح مختلف، از انجام مطالعات شهری تا پیاده‌سازی و اجرای طرح‌ها، رو به رو باشند.
با توجه به فرارسیدن روز جهانی شهرسازی، گفت‌وگویی با" آتوسا افغان"، کارشناس معماری و عضو انجمن صنفی مهندسان معمار استان اصفهان، انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
اهمیت دانش شهرسازی چیست؟
شهرهای قدیمی و باستانی، هسته مرکزی، شارستان و ربض داشتند و به همین دلیل همواره ساختار مشخصی برای رشد شهر وجود داشت و بسته به اینکه شهر در چه موقعیت‌هایی به لحاظ طبیعی بود، ساختار ارگانیک خود را که طولی یا مرکزی بود، حفظ می‌کرد. اگرچه هسته اولیه شهر هنوز به همان شکل باقی مانده، اما ساختار شهرهای امروزی از حالت ارگانیک خارج شده و تأسیسات، امکانات، دسترسی‌ها و ساختارهای زیربنایی به ساختار شهرها اضافه شده است، از این رو متخصصانی در حوزه شهر، در ارتباط با چگونگی ساخت و توسعه شهرها برنامه‌ریزی می‌کنند.
امروزه ضرورت دارد برای شهرها مطالعات زیربنایی انجام شود تا آنها بر این اساس رشد و پیشرفت کنند، چرا که برخی قوانین در حوزه شهر مربوط به معماری و برخی دیگر مربوط به شهرسازی است و این ضوابط تحت تأثیر شرایط اقلیمی، ساختار اقتصادی و جمعیتی هر شهر قرار دارد و لزوم وجود پدیده‌ای به نام «شهرسازی» را کاملاً مشخص می‌کند.
رشد و توسعه شهر تحت تأثیر چه فرآیندهایی است؟
شهر یک موجود زنده است؛ شهر کار خودش را انجام می‌دهد و رشد خودش را دارد؛ در برخی مواقع شرایط اقتصادی آنچنان بر شهر اثر می‌گذارد که مقررات و ضوابط را پشت سر گذاشته و به نحوی آنها را نادیده می‌گیرد و ساختار پرتراکمی را به شهرهای امروزی ما می‌دهد. امروزه این اقتصاد است که نحوه توسعه و شکل شهرهای ما را مشخص می‌کند به طوری که اقتصاد و وضعیت اقتصادی چهره شهرها را تغییر داده است، به عنوان مثال گسترش نماهای کلاسیک در شهرها برگرفته از نوعی تفکر اقتصادی و نوکیسگی در شهرهای ما است، به علاوه کمبود زمین و سرمایه‌گذاری بر صنعت ساختمان، بر تصمیمات و برنامه‌های شهر سازان در حوزه‌های مختلف از جمله تراکم شهری اثرگذار است و موجب ایجاد سایر معضلات شهری از جمله ترافیک و آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود.
شهرسازی جدا از سیاست نیست و آنچه که در رابطه با سیاست و شرایط سیاسی کشور پیش بینی می‌شود، بر شهرسازی نیز تأثیرگذار خواهد بود؛ ما شهرسازی جدای از سیاست نداریم و هیچگاه نداشته‌ایم.
بافت شهر اصفهان که امروز همه به آن افتخار می‌کنیم و دوستش داریم، حاصل یک حکومت است که بافت و معماری درخشان را به وجود آورده و در آن تمامی عقاید سیاسی دوران آن حکومت، از جمله قرار گرفتن در برابر عثمانی، استفاده کردن از علمای دنیای اسلام، استفاده کردن از هنرمندان زمانه خود، همه و همه بر شکل‌گیری بافت و معماری اصفهان اثرگذار بوده است.
نقش شهر ساز در این فرآیند چیست؟
شهرساز در بهترین حالت شهر و فرآیندهای آن را مجموعاً تحلیل می‌کند، مهار کردن مسائل اقتصادی وظیفه سنگینی را برای شهر سازان ما به وجود آورده است. شهر سازان به عنوان گردآورندگان، مطالعات ترافیکی، مطالعات معماری، مطالعات اقلیمی، بهترین شکل توسعه را برای شهرها در نظر می‌گیرند، البته حفاظت از بافت‌های تاریخی نیز از وظایف مهم شهرسازان است؛ اینکه چگونه از این بافت‌ها محافظت شود.
تجربه شما به عنوان فردی که در حوزه شهری فعالیت داشته‌اید، در این خصوص چیست؟
من متعلق به نسل و زمانی هستم که در دانشگاه‌ها، دانشکده‌های شهرسازی وجود نداشت و زمانی که معماران فارغ‌التحصیل می‌شدند، با گذراندن واحدهای مرتبط با شهرسازی، در همین حوزه فعالیت می‌کردند. نخستین دانشکده‌های شهرسازی پس از فارغ‌التحصیلی من در ایران فعالیت خود را آغاز کردند و نسل ما با گذراندن واحدهای درسی و وسعت اطلاعاتی که سعی می‌کرد خودش ایجاد کند، در حوزه شهرسازی فعالیت می‌کرد.
مهمترین تجربه من این است که در کنار هم قرار دادن این همه تخصص در حوزه شهر در زمینه شهرسازی کمتر اتفاق می‌افتد. رسیدگی به وضعیت اقتصادی جز وظایف شهرساز نیست، بلکه یک اقتصاددان باید در این خصوص نظر بدهد و شرایط را تحلیل کند؛ یک جمعیت شناس شرایط را تحلیل کند و فردی که در حوزه اقلیم تخصص دارد، شرایط اقلیمی شهر را تحلیل کند و مجموعه اینها در اختیار شهر ساز قرار بگیرد.
متأسفانه بیشترین مشکلی که در کشور ما پیرامون تهیه طرح‌های شهری به خصوص طرح‌های جامع وجود دارد، نقش کمرنگ گروه‌های همراه شهرسازان است تا جایی که بیشتر مطالعات توسط خود شهرسازان انجام می‌شود در حالی که شهر ساز در بسیاری از این زمینه‌ها تخصص ندارد؛ یک شهر ساز قرار نیست متخصص اقتصادی باشد، بلکه باید بتواند شرایط و وضعیت اقتصادی را تحلیل کند و پیشنهاداتی در این خصوص ارائه دهد.
کمبود یا ناقص بودن مطالعات در حوزه‌های مختلف شهر، اتفاق در حال وقوع حوزه شهرسازی ما است؛ انجام این مطالعات در شهرهای کوچک به ندرت اتفاق می‌افتد و در شهرهای بزرگ نیز روند انجام مطالعات صحیح نیست. اجرا و پیاده‌سازی برآیند این مطالعات نیز به طور کلی از دست شهرسازان خارج و مرتبط با دستگاه‌های اجرایی است؛ به علاوه اینکه شهرسازی ما در حوزه طراحی شهری نیز بسیار ضعیف عمل کرده و کمتر اقدام مؤثری در این حوزه انجام شده است.
نظر شما