به گزارش خبرنگار ایمنا، صنایع دستی به عنوان بخش مهم و تأثیرگذار در ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، نقش ارزنده‌ای در توسعه اقتصادی و فعالیت‌های فقرزدایی کشورها دارد؛ در واقع یکی از بهترین راه‌های رسیدن به توسعه اقتصادی در ایران، بهره‌گیری از ظرفیت‌های صنایع‌دستی است از این رو می‌توان گفت صنایع دستی به واسطه تاریخچه قدیمی و پرباری که در کشورمان دارد، می‌تواند زمینه ایجاد توسعه را فراهم کنند.
شهرکرد با وجود دارا بودن صنایع دستی بی‌شمار، در این حوزه به لحاظ توسعه اقتصادی بسیار ضعیف بوده، اما این ضعف به مردم مرتبط نیست زیرا به خانه هر شهروند به ویژه در بافت‌های قدیمی شهر که بروید، آثاری از هنر و صنایع دستی را خواهید دید و «گره» مثل همیشه در حلقه متولیان امر کور مانده و حل شدنی نیست.
بی‌شک راه‌اندازی گذر صنایع‌دستی شهرکرد (حدفاصل میدان فردوسی تا میدان ابوعلی‌سینا) با همکاری شهرداری و میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در معرفی تولیدات صنایع‌دستی سنتی، فعال شدن کارگاه‌های تولیدی موجود و افزایش بازدید گردشگران و شهروندان در کوی نمدمالان مؤثر است.
مدیریت شهری شهرکرد نیز به عنوان یک متولی می‌تواند برای "گذر صنایع دستی" شهرکرد به صورت سازمان یافته برنامه‌ریزی کند و از این صنایع برای رشد اقتصادی و گردشگری شهر بهره ببرد، اما متأسفانه مشکلات متعدد همچون مسائل اقتصادی و عدم هم‌افزایی، باعث فراموشی این میراث کهن شهر شده، به طوری که جوانان هیچ تمایلی برای ورود به این مشاغل کهن ندارند.
گذر صنایع دستی شهر به گردشگران معرفی نمی‌شود
«علی‌اکبر راستین» فعال فرهنگی در حوزه هنر و صنایع دستی به ایمنا، می‌گوید: حدود ۱۰ سال است از سازمان فرهنگی شهرداری، پیگیر نامگذاری قسمت‌های سنتی (نه تاریخی) شهرکرد هستم.
وی می‌افزاید: کوی نمدمالان، گذر صنایع دستی، نامگذاری شهرکرد به نام "شهر ملی نمد" و نصب المان‌های مختلف در شهر را مطالبه و پیگیری کردم که تمامی این اقدامات با حمایت و همراهی مردم صورت گرفت.
این فعال فرهنگی در حوزه هنر و صنایع دستی تصریح می‌کند: در استان‌های دیگر به هنر و صنایع دستی ارزش داده می‌شود، اما در شهرکرد با وجود اینکه هنری مانند قلم زنی، نمدمالی، ریسندگی پشم، زنجیره تولید فرش از رنگرزی تا تولید نهایی فرش همه به صورت سنتی از صفر تا صد در خانه‌های مردم انجام می‌شود، متأسفانه مردم این شهر را تنها با یک مکان تاریخی می‌شناسند.
وی با بیان اینکه در تصمیم‌گیری‌های متولیان نیز، تنها به نظر نمایندگان میراث فرهنگی اهمیت داده می‌شود و نظرات مردم به عنوان مهمترین گروه، نادیده گرفته می‌شود، می‌افزاید: شهرکرد شهری است که حتی خوراکی‌های سنتی آن تنها در یک محدوده خاص شهر ارائه می‌شود، پس فرد آشنا و کارشناس مردمی نیاز است، اما تاکنون تنها از کارشناسانی برای صنایع دستی استفاده شده که مردمی نبودند.
راستین با تاکید بر اینکه مجموعه مدیریت شهری با بافت و تاریخ شهرکرد آشنایی ندارد، با طرح چند سوال ادامه می‌دهد: راسته نمدمالان در شهرکرد کجا بوده؟ نمدمال خانه کجا بوده؟ زیرطاقی صولت در شهرکرد کجاست؟ تصمیم‌گیران در مدیریت شهری باید هنگام تعامل با دیگر دستگاه‌های اجرایی حداقل با بافت شهرکرد آشنایی داشته باشند.
وی اظهار می‌کند: آشنایی با گذرگاه‌های فرهنگی شهر، مفهوم ترکیب بازار، ترکیب مساجد و بازار در فواصل نزدیک به هم در شهرکرد و صنعت و هنرهای سنتی یک زنجیره زیبایی از گردشگری را ایجاد می‌کند که متأسفانه معرفی نشده است.
این فعال فرهنگی در حوزه هنر و صنایع دستی می‌افزاید: حدود ۵۰ کارگاه اعم از صنایع دستی، هنرهای سنتی، کلاه مالی، گیوه دوزی، چُغابافی، کارگاه‌های آموزش قالی‌بافی، مصالح فرش، قلم‌زنی و پالان‌دوزی در گذر صنایع دستی و گوی نمدمالان شهرکرد وجود دارد که نیازمند معرفی است.
وی می‌گوید: شهرداری باید به حفظ، احیا و ارتقا گذر صنایع دستی کمک کند، اما متأسفانه گذر صنایع دستی شهر به گردشگران معرفی نمی‌شود و تنها بازارچه صنایع دستی عنوان می‌شود که تاریخ، ریشه و توجیه علمی ندارد و تنها یک زمین در اختیار شهرداری بوده که با همکاری میراث فرهنگی به صورت بازارچه احداث شده است.
راستین اظهار می‌کند: این بازارچه از سوی میراث فرهنگی در اختیار تعدادی افراد قرار گرفته تا مبالغی را پرداخت کنند، علاوه بر آن تمام صنایع دستی استان در آن عرضه نمی‌شود و صنایعی از دیگر استان‌های کشور نیز در بین آنها مشاهده می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: شهرداری می‌تواند در نورپردازی، المان و تخفیف برای راه اندازی فروشگاه‌ها و کارگاه‌ها در گذر صنایع دستی تسهیلگر باشد، زیرا بسیاری از فروشگاه‌ها مشکل تفکیک سند دارند، بسیاری هم قدیمی و به شکل بُنچاق و قولنامه آن هم با موضوعات وراثتی است، اما در این میان شهرداری از آنها سند تک برگ تفکیک شده می‌خواهد؛ پس باید برای مالکیت فروشگاه‌ها امور را تسهیل کند تا این صنایع پایدار بماند نه اینکه صنعتگران و هنرمندان با اوضاع اقتصادی فعلی، بساط کار را برچینند.
این فعال فرهنگی در حوزه هنر و صنایع دستی با بیان اینکه بین بخش‌های مختلف شهرداری هماهنگی نیست چرا که سازمان بازآفرینی برخی اقداماتی در گذر انجام داده، خدمات شهری نیز اقدامات نامنظمی انجام داده، در حالی که باید حداقل در زمینه مبلمان شهری اقداماتی انجام می‌شد، می‌گوید: مدت زیادی است که موضوع جابجایی این گذر مطرح بوده، اما اراده‌ای برای حفظ اصالت و هویت سنتی گذر نیست؛ باید در ابتدا بازار شهر معرفی و بعد دیگر اقدامات صورت گیرد، همچنین ترکیب وجود نمدمال، آموزشگاه فرش و فرشگاه‌های عرضه فرش حفظ شود.
وی تاکید می‌کند: باید عناوین بازار صنایع دستی، هنرها و فضاهای فرهنگی در منطقه دارای اصالت به شکل محکم حفظ شده و پس از شناسایی این هویت به گردشگر، سراغ برپایی نمایشگاه رفت.
بهبود یا افول هنر و میراث شهر؟
«اصغر فرهنگیان» رفوگر فرش در گذر صنایع دستی شهرکرد، در این باره می‌گوید: «حدود ۳۵ سال است به کار رفوگری مشغولم، بیشتر با قشر بافنده و فرش فروش سر و کار دارم، این شغل دیگر مثل گذشته خواهان ندارد و کسی دنبال آموزش برای ورود به این شغل نیست.»
وی با بیان اینکه مغازه اجاره‌ای دارم و مشخص نیست تا چه موقع بتوانم در این گذر فعالیت کنم، می‌افزاید: قیمت فرش با زحمت آن برابری ندارد، اکثر بافنده‌ها از این کار خارج شدند و این هنر در استان رو به نابودی است.
این رفوگر فرش تاکید می‌کند: انتظار داریم مسئولان توجه بیشتری به این حرفه داشته باشند، متولیان نسبت به کیفیت مصالح فرش توجه کنند، باید کارشناسان این هنر، خبره باشند تا هنر و میراث شهر در حد امکان رو به بهبود رود نه اینکه به سمت و سوی افول منتهی شود.
وی ادامه می‌دهد: تردد در این گذر به دلیل یک طرفه بودن خیابان برای صاحبان صنایع مشکل است، زیرا مشتری وقتی می‌خواهد فرش دستبافی را برای تعمیر بیاورد، یک دار قالی معمولاً بزرگ است و باید خودرو او در مقابل مغازه پارک شود تا بتوان دار را به مغازه منتقل کرد، اما متأسفانه مکانی برای پارک خودرو وجود ندارد.
فرهنگیان اظهار می‌کند: «اگر خودروی مشتری مقابل مغازه توقف کند، پلیس آن را جریمه می‌کند، از طرفی کوچه هم بن‌بست است و فقط افرادی که شهر را بشناسند، از کوچه پس کوچهها می‌توانند وارد این گذر شوند که همین موضوع هم برای مردم سخت است.»
شهرداری تنها متولی حوزه صنایع دستی و فرهنگ نیست!
«رضا ریاحی» سرپرست سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شهرکرد به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: میدان فردوسی تا میدان بوعلی سینا در شهرکرد، گذر صنایع دستی نامگذاری شده، در ضلع جنوب این خیابان کوی نمدمالان واقع است که توسط سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری سنگ فرش شد.
وی با بیان اینکه پایه‌های روشنایی کوی نمدمالان که در موازات گذر صنایع دستی قرار دارد، سال گذشته توسط سازمان فرهنگی با اعتبار حدود ۱۰۰ میلیون تومان تأمین شد، ادامه می‌دهد: دو تندیس "مرد کلاه مال" و "مرد گیوه دوز"، بر اساس مشاغل سنتی شهرکرد، طراحی و آماده شده تا در مناسبتی مقتضی در همان محل یا حوالی آن نصب شود، همچنین ساخت دو المان دیگر تحت عنوان "مرد پالان دوز" و "مرد نمدمال" نیز در دستور کار است.
سرپرست سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شهرکرد می‌افزاید: شهرداری تنها متولی حوزه صنایع دستی و فرهنگ نیست، دستگاه‌های اجرایی دیگری مانند میراث فرهنگی، ارشاد اسلامی، حوزه هنری نیز متولی بوده و هر کدام نقشی دارند؛ لذا همه باید هم‌افزایی داشته باشند زیرا شرایط امروز جامعه، شهرداری و دولت به گونه‌ای است که اعتبارات محدود شده و همکاری برای به سرانجام رسیدن یک پروژه نیاز است.
گزارش از: فریبا باقری- خبرنگار سرویس شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا
نظر شما